Το Σάββατο του Λαζάρου ξεκινά ουσιαστικά ένα γαστρονομικό πανηγύρι που ακροβατεί μεταξύ θρησκευτικής και μαγειρικής παράδοσης απ’ άκρη, σ’ άκρη σε όλη την Ελλάδα. Η νηστεία πλησιάζει στο τέλος της και τα σπίτια ετοιμάζονται να υποδεχτούν με κάθε επισημότητα το Πάσχα.
Το Πάσχα είναι η γιορτή με την πιο έντονη κορύφωση στο χριστιανικό εορτολόγιο. Η Ανάσταση του Χριστού αποτυπώνεται στην ελληνική παράδοση με τόσους διαφορετικούς τρόπους που οδηγεί σε αυτή την κλιμάκωση της χαράς και της γιορτής, μια ευφορία που ενισχύεται το δίχως άλλο και από την άνοιξη.
Άλλωστε, η Ανάσταση γιορτάζεται κάθε χρόνο την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία, δηλαδή μετά την 21η Μαρτίου (με το παλαιό ημερολόγιο), εκτός αν η πανσέληνος τυγχάνει να γίνει Κυριακή, οπότε μεταφέρεται την επόμενη Κυριακή.
Το Σάββατο του Λαζάρου
Από το Σάββατο του Λαζάρου, οι κουζίνες στα σπίτια όλης της Ελλάδας έπαιρναν φωτιά. Ανήμερα του Λαζαροββατου, οι νοικοκυρές έπλαθαν ψωμιά σε σχήμα σαβανωμένου άνδρα και τα έψηναν στο φούρνο. Συνήθως κάρφωνα για μάτια δυο γαρίφαλα και έτοιμα τα λαζαράκια.
Μάλιστα, οι παλιοί θεωρούσαν απαραίτητο να φτιάξουν λαζαράκια, διαφορετικά πίστευαν πως θα πεινούσαν. Σύμφωνα με την παράδοση ο αναστημένος Λάζαρος είχε παραγγείλει: «Όποιος ζυμώσει και δε με πλάσει, το φαρμάκι μου να πάρει!» Έτσι, και οι γιαγιάδες μας λέγανε «λαζαράκια για τον Λάζαρο αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις».
Την Κυριακή των Βαΐων τρώμε ψάρι
Η Κυριακή των Βαΐων συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των δύο ημερών όπου κατά την θρησκευτική παράδοση οι πιστοί επιτρέπεται να «σπάσουν» τη νηστεία και να φάνε ψάρι. Η πρώτη είναι η 25η Μαρτίου και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Μπαίνοντας στη Μεγάλη Εβδομάδα, η ορθόδοξη πίστη καλεί τους χριστιανούς να νηστεύσουν αυστηρά ακόμη και το λάδι (οι γραφές αναφέρουν αποχή από τον οίνο και το λάδι όλη τη Σαρακοστή πλην των Σαββατοκύριακων).
Η Κυριακή των Βαΐων είναι λοιπόν η μέρα που οι χριστιανοί μπορούν να καταλύσουν ψάρι. Όπως την 25η Μαρτίου συνηθίζουμε να τρώμε μπακαλιάρο σκορδιαλιά, έτσι και για την ημέρα αυτή, η ελληνική παράδοση έχει καθιερώσει τον κολιό. Δεν είναι τυχαίο και το δημώδες άσμα για την γιορτή που λέει: «Βάγια, Βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό, κι ως την άλλη Κυριακή με το κόκκινο αυγό!»
Άλλωστε, η Κυριακή των Βαΐων είναι μέρα γιορτής, είναι η μέρα που ο Ιησούς έφτασε θριαμβευτικά στα Ιεροσόλυμα και σε ανάμνηση του γεγονότος όλοι ο ναοί στολίζονται με φυτά που συμβολίζουν τη νίκη. Λόγω της σπουδαιότητάς της, επιτρέπεται η παρουσία του ψαριού στο τραπέζι μας.
