Το όνομά του έχει γίνε συνώνυμο της προδοσίας σε βάρος της πατρίδας, ενώ συχνά χρησιμοποιείται ως βαρύτατος χαρακτηρισμός προς πολιτικούς αντιπάλους για να καταδείξει το μέγεθος της ύβρις απέναντι στη χώρα. Ο Γεώργιος Τσολάκογλου έγραψε το όνομά του με τα μελανότερα χρώματα στην ιστορία της Ελλάδας.
Το πραγματικό του επίθετο ήταν Τσολάκογλους και ήταν αμφιθαλής αδελφός του αντιστράτηγου Νικολάου Σπυρόπουλου. Ο Γεώργιος Τσολάκογλου κατατάχθηκε στον Ελληνικό Στρατό και στη συνέχεια εισήλθε στη Σχολή Υπαξιωματικών, από την οποία αποφοίτησε την 7η Ιουλίου του 1912 με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού Πεζικού. Μετά την αποφοίτησή του, τοποθετήθηκε στο 4ο Σύνταγμα Πεζικού Λαρίσης.
Ως αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού, ο Τσολάκογλου συμμετείχε στις κυριότερες μάχες στους Βαλκανικούς Πολέμους (Ελασσόνα, Σαραντάπορο, Γιαννιτσά, Λαχανάς, Δεμίρ Ισάρ, Άνω Τζουμαγιά) και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο μέτωπο του Στρυμόνα.
Συμμετείχε στις εκστρατείες στην Ουκρανία και στην Μικρά Ασία ως διοικητής του 1/39ου Τάγματος Ευζώνων και αργότερα ως επιτελάρχης της IV Μεραρχίας, κατά την επίθεση του Αυγούστου το 1922, πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Ο ρόλος Τσολάκογλου πριν τη γερμανική κατοχή
Τα γερμανικά στρατεύματα κατευθύνονταν στην Ελλάδα προκειμένου να «διορθώσουν» την επιπολαιότητα του Ντούτσε, που ηττήθηκε πανηγυρικά στο αλβανικό μέτωπο. Ωστόσο, ακόμη και αν ο ελληνικός στρατός δεν κατάφερνε να αντισταθεί στο Γ’ Ράιχ, ο τρόπος συνθηκολόγησης άφησε ένα μελανό σημείο στην ιστορία του.
Στις 20 Απριλίου 1941, ημέρα του Πάσχα, σε συνεννόηση με τον διοικητή του Α’ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Παναγιώτη Δεμέστιχα, τον διοικητή του Β΄ Σώματος Στρατού, αντιστράτηγο Γεώργιο Μπάκο, και τον Μητροπολίτη Ιωαννίνων Σπυρίδωνα, ο Γεώργιος Τσολάκογλου κατάργησε πραξικοπηματικά τον διοικητή Στρατιάς Ηπείρου Ιωάννη Πιτσίκα, ανέλαβε ο ίδιος διοικητής της Στρατιάς και υπέγραψε πρωτόκολλο ανακωχής με τον διοικητή της 1ης Μηχανοκίνητης Μεραρχίας Ες-Ες, υποστράτηγο Σεπ Ντίτριχ, στο Βοτονόσι Ιωαννίνων.
Ο αρχηγός του Ελληνικού Στρατού τότε, αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος, σε τηλεγράφημά του προς το Τμήμα Στρατιάς Ηπείρου, κατήγγειλε την πρωτοβουλία του Τσολάκογλου ως αντίθετη προς τα συμφέροντα της πατρίδας, διέταξε την αντικατάσταση του Τσολάκογλου και αγώνα «μέχρι εσχάτου ορίου δυνατοτήτων». Ήταν όμως ήδη αργά.
Την επόμενη ημέρα στη Λάρισα, ο Τσολάκογλου, «υπό το κράτος βίας» κατά τον ίδιο, υπέγραψε ως διοικητής της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου και Μακεδονίας την άνευ όρων παράδοση του Ελληνικού Στρατού στους Γερμανούς. Εκ μέρους των Γερμανών, το πρωτόκολλο της παράδοσης συνυπέγραψε ο αρχηγός των γερμανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, στρατηγός Χανς φον Γκράιφφενμπεργκ.
Ο Τσολάκογλου παραδίδει τη χώρα στους Γερμανούς
Στις 23 Απριλίου, ο Τσολάκογλου αναγκάσθηκε να υπογράψει στη Θεσσαλονίκη και τρίτο πρωτόκολλο με τον Γερμανό στρατηγό Άλφρεντ Γιοντλ και τον Ιταλό στρατηγό Αλμπέρτο Φερρέρο, για να ικανοποιηθεί και το γόητρο των Ιταλών.
Την ίδια ημέρα ξεκίνησε και ο αεροπορικός βομβαρδισμός του Ναυστάθμου Σαλαμίνας και των γύρω της Αττικής λιμένων, και έτσι η ελληνική κυβέρνηση και ο Βασιλιάς Γεώργιος αναγκάσθηκαν να μετακινηθούν με υδροπλάνο στην Κρήτη.
Σαν να μην έφτανε αυτό, ο Γεώργιος Τσολάκογλου, θα επιβραβευόταν για την πίστη του στον Φίρερ λίγες μέρες αργότερα. Στις 30 Απριλίου 1941 και ώρα 11 το πρωί, ο Τσολάκογλου ορκίσθηκε πρωθυπουργός στα Παλαιά Ανάκτορα από τον πρωθιερέα του Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου Καρύτση Ν. Παπαδόπουλο, κατόπιν βεβαίως αποδοχής των κατοχικών δυνάμεων και με την παρουσία των ανωτάτων διοικητών τους.
Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος είχε αρνηθεί να τον ορκίσει, πράγμα το οποίο ταυτόχρονα είχε απαγορεύσει και στους υπόλοιπους αρχιερείς και ιερείς της Ελλάδας, με το επιχείρημα ότι η Ελλάδα είχε εθνική κυβέρνηση, την οποία είχε ορκίσει ο ίδιος, εννοώντας εκείνη που βρισκόταν ακόμα σε ελληνικό έδαφος, στην Κρήτη, πριν μετακινηθεί ακόμα στη Μέση Ανατολή.
Στην πρώτη κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου, συμμετείχαν οι άλλοι δύο αντιστράτηγοι της συνθηκολόγησης, Παναγιώτης Δεμέστιχας και Γεώργιος Μπάκος, ο επόμενος κατοχικός πρωθυπουργός (ιατρός) Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος, που τελούσε χρέη αντιπροέδρου, καθώς και ο τότε υπουργός Οικονομικών Σωτήριος Γκοτζαμάνης.
Η κυβέρνηση Τσολάκογλου και ο μεγάλος λιμός
Κατά την πρωθυπουργία του, αρχικά υποχρέωσε σε παραίτηση τον τότε Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο προωθώντας στη θέση του τον μετέπειτα αντιβασιλέα Δαμασκηνό με σύμφωνη γνώμη και των κατοχικών δυνάμεων.
Επίσης προσπάθησε να διατηρήσει τη δραχμή ως κατοχικό νόμισμα, πλην όμως η δέσμευσή του από τις Αρχές κατοχής είχε ως συνέπεια μια συνεχή υποτίμηση, που οδήγησε σε ραγδαίες αυξήσεις τιμών και πείνα, ενώ συγχρόνως η χρυσή λίρα αποθησαυριζόταν.
Για την κατάσταση εκείνη, οι Γερμανοί επέρριψαν ακέραιη την ευθύνη στους Ιταλούς που δεν έπραξαν τίποτα, παρά την αρμοδιότητα που διατηρούσαν, για να προλάβουν αυτή την οικονομική εξέλιξη, αν και εισήγαγαν στη συνέχεια τη λεγόμενη «μεσογειακή δραχμή».
Ο Τσολάκογλου παραιτήθηκε μετά από πολλές πιέσεις που του άσκησαν εγγράφως οι άλλοι πολιτικοί αρχηγοί, μεταξύ των οποίων οι Καφαντάρης, Σοφούλης, Γονατάς, Μάξιμος, Πάγκαλος, ακόμη και ο Ράλλης, και μετά από δύο ανεπιτυχείς γύρους διαπραγματεύσεων με τους Γερμανούς (Βερολίνο, Σεπτέμβριος 1942) και τους Ιταλούς (Ρώμη, Οκτώβριος 1942) που αφορούσαν τα ελληνικά δημοσιονομικά. Στη συνέχεια ιδιώτευσε.
Η τύχη του Τσολάκογλου μετά τον πόλεμο
Αμέσως μετά την απελευθέρωση, ο Τσολάκογλου συνελήφθη και φυλακίσθηκε στις Φυλακές Αβέρωφ. Παραπέμφθηκε σε Ειδικό Δικαστήριο, κατηγορούμενος για παράνομη συνθηκολόγηση με τον εχθρό, χαρακτηριζόμενη ως «συνθηκολόγησιν εν ανοικτώ πεδίω» και «πριν η υπ’ αυτόν στρατιωτική δύναμις εκπληρώση πάν ό,τι το στρατιωτικόν καθήκον επιβάλλει», καθώς και για εθνική αναξιότητα για τη συνεργασία του, στη συνέχεια, με τις κατοχικές Δυνάμεις, αναλαμβάνοντας πρωθυπουργός της χώρας.
Η δίκη του ξεκίνησε στις 21 Φεβρουαρίου και έληξε στις 31 Μαΐου του 1945. Η δε απολογία του ήταν ιδιαίτερα λακωνική και περιεκτική.
Τελικά το Ειδικό Δικαστήριο τον καταδίκασε σε θάνατο, ενώ ταυτόχρονα το ίδιο δικαστήριο ζήτησε τη μετατροπή της ποινής σε ισόβια δεσμά αναγνωρίζοντας την «λαμπράν πολεμικήν δράσιν του» μέχρι την συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς.
Έτσι, το Συμβούλιο Χαρίτων συνήλθε στις 19 Αυγούστου του 1945 και μετέτρεψε την ποινή σε ισόβια κάθειρξη και ακολούθως, ο Τσολάκογλου οδηγήθηκε στις Φυλακές Ζελιώτη (εκεί όπου αργότερα ανεγέρθη το εμπορικό Μινιόν) της Αθήνας.
Έχοντας όμως προσβληθεί από λευχαιμία, ο στρατιωτικός νοσηλεύθηκε επί έναν χρόνο στο Νοσηλευτικό Ίδρυμα του Μετοχικού Ταμείου Στρατού (ΝΙΜΤΣ), όπου και πέθανε στις 22 Μαΐου του 1948, στερημένος σύνταξης και πάμπτωχος. Η κηδεία του έγινε στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών, σε στενό οικογενειακό κύκλο.
To 1960 τα οστά του μεταφέρθηκαν σε άλλο τάφο που διέθεσε ο τότε δήμαρχος Αθηναίων Παυσανίας Κατσώτας.
