Όσοι έχουν διαβάσει το αριστούργημα του Τζον Στάινμπεκ, «Τα σταφύλια της οργής», γνωρίζουν τον διάσημο αυτό δρόμο, ως «Η μητέρα οδός» ή «Μητρικός Δρόμος». Route 66, η διέξοδος εκατομμυρίων Αμερικανών από τη μιζέρια και τη φτώχεια προς τη γη της επαγγελίας και τις εύφορες κοιλάδες της Καλιφόρνια.
Εκεί που όπως πολύ γλαφυρά περιγράφει ο παππούς της οικογένειας στο μυθιστόρημα τα σταφύλια είναι σε αφθονία τέτοια, που θα τα παίρνει και θα πιέζει τους χυμούς τους στα μάγουλά του. Η Route 66 εμφανίστηκε τις τελευταίες ώρες στα κινητά όλων εξαιτίας της Google και του αφιερώματος στον διηπειρωτικό δρόμο που έμεινε στην αμερικανική ιστορία.
O Route 66 όμως αλληλοεπικαλύπτεται με μια άλλη δραματική ανθρώπινη ιστορία, 100 χρόνια πριν η οικογένεια Τζόντ αφήσει τη φτωχή Οκλαχόμα για μια καλύτερη ζωή, εκείνη των Ινδιάνων Τσερόκη και του Μονοπατιού των Δακρύων, μιας ιστορίας που αφήνει ανεξίτηλο το σημάδι της ντροπής για τους λευκούς των ΗΠΑ και των θηριωδιών που διέπραξαν σε βάρος των ιθαγενών.
Ο Route 66, δρόμος προς την ελευθερία
Στις δεκαετίες του 1920 και 1930, οι νέοι αυτοκινητόδρομοι άρχισαν να επηρεάζουν τη ζωή των ανθρώπων. Ορισμένοι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν τους αυτοκινητόδρομους για να μεταναστεύσουν. Άλλοι έβγαζαν τα προς το ζην πάνω στο δρόμο ή δίπλα του, διευθύνοντας επιχειρήσεις. Πολλοί Αμερικανοί άρχισαν να παίρνουν τους αυτοκινητόδρομους για ευχαρίστηση.
Οι ταξιδιώτες συχνά έβλεπαν τον αυτοκινητόδρομο ως σύμβολο ανεξαρτησίας και ελευθερίας, παρόλο που εξαρτώνταν από την κυβέρνηση για τους δρόμους στους οποίους κινούνταν και από επιχειρήσεις όπως οι κατασκευαστές αυτοκινήτων και ελαστικών, τα διυλιστήρια πετρελαίου, τα βενζινάδικα και τα εστιατόρια στην άκρη του δρόμου για υποστήριξη.
O δρόμος 66 ή Route 66 δόθηκε στην κυκλοφορία το 1926 και ασφαλτοστρώθηκε πλήρως στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Διέτρεχε μια αχανή περιοχή με αφετηρία το Σικάγο και έφτανε έως το Λος Άντζελες, δημιουργώντας συνδέσεις μεταξύ εκατοντάδων μικρών πόλεων και παρέχοντας μια διαδρομή για φορτηγά από τα νοτιοδυτικά της χώρας.
Το μυθιστόρημα που τον έκανε διάσημο στα πέρατα της οικουμένης
Αν και δεν ήταν ο πρώτος αυτοκινητόδρομος μεγάλων αποστάσεων ή ο πιο πολυταξιδεμένος, ο Route 66 απέκτησε φήμη που ξεπέρασε σχεδόν κάθε άλλο δρόμο, σύμφωνα με το αμερικανικό μουσείο ιστορίας. Ονομάστηκε “Μητρικός Δρόμος” από τον Τζον Στάινμπεκ στο μυθιστόρημα «Τα σταφύλια της οργής», ο Route 66 μετέφερε εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες από τις μεσοδυτικές πολιτείες της εποχής της ύφεσης, οι οποίοι πήγαν στην Καλιφόρνια ελπίζοντας σε θέσεις εργασίας και μια καλύτερη ζωή.
Το πνεύμα της ιστορικής διαδρομής του Route 66 παραμένει ζωντανό μέσα από τα αμέτρητα αξιοθέατα που υπάρχουν καθ΄ οδόν, όπως κλειστά βενζινάδικα με σκουριασμένες αντλίες, ξενοδοχεία και μοτέλ με χαρακτηριστικές επιγραφές νέον, μουσεία με αστραφτερές Κάντιλακ, Πλύμουθ και Σεβρολέτ, cafes και εστιατόρια με διακόσμηση που παραπέμπουν στις δεκαετίες 1950 και 1960, διαφημιστικές πινακίδες εποχής, παροπλισμένοι σταθμοί φορτηγών και καταστήματα “φορτωμένα” με αμέτρητα αναμνηστικά του νοσταλγικού δρόμου.
Ελάχιστα μυθιστορήματα έφτασαν ποτέ να συμβολίσουν μια ολόκληρη εποχή. Και το πιο εντυπωσιακό από αυτά είναι το πιο πολυσυζητημένο αμερικανικό βιβλίο του 20ού αιώνα. Από το 1939 που πρωτοεκδόθηκε, έχει κυκλοφορήσει σε εκατοντάδες εκατομμύρια αντίτυπα και έχει μεταφραστεί και ξαναμεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες.
Η εποχή είναι η δεκαετία του ’30, το μεγάλο κραχ, η αρχετυπική οικονομική κρίση που εντυπώθηκε με τρόμο στο συλλογικό φαντασιακό. Και ο λογοτέχνης που την περιέγραψε και την εξήγησε τόσο δυνατά και τόσο καθαρά, ώστε το έργο του θα μείνει για πάντα στην ιστορία, είναι ο Τζον Στάινμπεκ, με τα “Σταφύλια της οργής”.
Τα “Σταφύλια της οργής” είναι ένας ύμνος στον άνθρωπο και στην ανθρωπιά, στη δύναμη της οικογένειας, στη μάχη για τον επιούσιο, στις μικρές πράξεις καλοσύνης των ανθρώπων. Μέσα από την ιστορία της οικογένειας Τζόουντ, που ξεριζώνεται από τον τόπο της και μεταναστεύει, κηρύσσεται μια αλήθεια: και η αλήθεια αυτή, δοσμένη με μια λογοτεχνική αμεσότητα που καθηλώνει, είναι απόλυτη και τόσο επιτακτική σήμερα όσο κι όταν πρωτογράφτηκε.
Ίσως περισσότερο από κάθε άλλο βιβλίο, τούτο δω αποδεικνύει πως η μεγάλη λογοτεχνία δεν είναι ανάγκη να ‘ναι ένας ερμητικός γρίφος, μα μπορεί με συγκλονιστικά οικείες λέξεις και εικόνες να δονήσει την ψυχή κάθε ανθρώπου.
O Route 66 και το μονοπάτι των δακρύων
Ένα τμήμα της διαδρομής του Route 66, στο Μιζούρι, συμπίπτει με μέρος της βόρειας διαδρομής του Μονοπατιού των Δακρύων, που ακολούθησαν οι Ινδιάνοι Τσερόκι κατά τη διάρκεια της αναγκαστικής μετεγκατάστασής τους το 1838 από τις παραδοσιακές τους πατρίδες στα νότια Απαλάχια.
Το 1830, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ψήφισε τον Νόμο περί απομάκρυνσης των Ινδιάνων, ο οποίος παρείχε στον πρόεδρο την εξουσία να διαπραγματεύεται συνθήκες με φυλές ιθαγενών Αμερικανών για να παραδώσουν τα εδάφη τους ανατολικά του ποταμού Μισισιπή με αντάλλαγμα ακατοίκητες εκτάσεις δυτικά του Μισισιπή.
Ενώ ορισμένοι Ινδιάνοι παραχώρησαν τη γη τους και έφυγαν ειρηνικά, οι Τσερόκι, μεταξύ άλλων φυλών, αντιστάθηκαν. Το 1838, οι Τσερόκι απομακρύνθηκαν με τη βία από τα αμερικανικά στρατεύματα και αναγκάστηκαν να μετακινηθούν δυτικά στην Ινδιάνικη Επικράτεια στη σημερινή Οκλαχόμα.
Από τις τέσσερις κύριες διαδρομές απομάκρυνσης που χρησιμοποίησε η φυλή, η βόρεια διαδρομή, από το Τενεσί προς την Οκλαχόμα, ακολουθήθηκε από τη μεγαλύτερη ομάδα -12.000 άτομα, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις. Συνολικά σύμφωνα με το History, 15.000 έως 16.000 Τσερόκι ταξίδεψαν στο Μονοπάτι των Δακρύων, και εκτιμάται ότι 3.000 έως 4.000 από αυτούς πέθαναν στη διαδρομή από ασθένειες, υποσιτισμό και έκθεση.
