H παρέλαση υπερηφάνειας (Pride parade ή Pride) είναι γνωστή ως μία σειρά εκδηλώσεων που μπορεί να περιλαμβάνουν από απλές συγκεντρώσεις μέχρι παρελάσεις, άρματα και πάρτι.
Συχνά έχουν ακουστεί φωνές που αντιδρούν σε παρόμοιες εκδηλώσεις, που τα τελευταία χρόνια διοργανώνονται από ΛΟΑΤΚΙ κοινότητες σε δεκάδες χώρες του κόσμου. «Δεν με νοιάζει τι κάνουν στο κρεβάτι τους», «Γιατί να μην κάνουμε κι εμείς παρέλαση των straight» και άλλα παρόμοια επιχειρήματα κυκλοφορούν συχνά μεταξύ των πιο συντηρητικών στρωμάτων της κοινωνίας (στην Ελλάδα και παντού).
Ωστόσο, εκείνο που δεν γνωρίζουν όσοι μένουν στην εικόνα, στο φαίνεσθαι και στα γκλίτερ και τα φτερά (πέραν του γεγονότος πως η εμφάνιση και η ενδυμασία είναι αποκλειστικό δικαίωμα του κάθε ατόμου) είναι πως η παρέλαση υπερηφάνειας δεν είναι ένα πανηγύρι, ούτε μια αφορμή να «βγάλουν» κάποιοι τα απωθημένα τους. Το Pride είναι ένας πολύ χαρούμενος η αλήθεια είναι λόγος, να μνημονεύσουμε ένα ιστορικό γεγονός που έγραψε ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ίση αντιμετώπιση των πολιτών, ανεξάρτητα από την σεξουαλική τους προτίμηση.
Καλώς ήρθατε στο κλαμπ, Stonewall!!
H αφετηρία του Pride
Η δεκαετία του 1960 και οι δεκαετίες που προηγήθηκαν δεν ήταν φιλόξενες εποχές για τις λεσβίες, τους ομοφυλόφιλους, τους αμφιφυλόφιλους και τους τρανσέξουαλ (LGBT) Αμερικανούς. Για παράδειγμα, η σύναψη σχέσεων μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου ήταν παράνομη στη Νέα Υόρκη. Για τους λόγους αυτούς, τα ΛΟΑΤ άτομα συνέρρεαν σε γκέι μπαρ και κλαμπ, χώρους καταφυγής όπου μπορούσαν να εκφραστούν ανοιχτά και να κοινωνικοποιηθούν χωρίς να νιώθουν άβολα.
Ωστόσο, η Αρχή Ποτών της Πολιτείας της Νέας Υόρκης τιμωρούσε και έκλεινε τα καταστήματα που σέρβιραν αλκοόλ σε γνωστά ή ύποπτα άτομα ΛΟΑΤ, με το επιχείρημα ότι και μόνο η συγκέντρωση ομοφυλόφιλων ήταν «ανάρμοστη». Χάρη στις προσπάθειες ακτιβιστών, οι κανονισμοί αυτοί ανατράπηκαν το 1966 και οι ΛΟΑΤ μπορούσαν να σερβίρουν αλκοόλ. Όμως, η συμμετοχή σε γκέι συμπεριφορές δημόσια – κρατώντας το χέρι, φιλώντας ή χορεύοντας με κάποιον του ίδιου φύλου- εξακολουθούσε να είναι παράνομη, οπότε οι αστυνομικές παρενοχλήσεις των γκέι μπαρ συνεχίστηκαν.
Η αφετηρία του pride είναι μία επέτειος μνήμης με επίκεντρο ένα τέτοιο περιστατικό αστυνομικής βίας που συνέβη στη Νέα Υόρκη στις 28 Ιουνίου 1969. Τότε, στο gay bar Stonewall Inn, εισέβαλαν βαριά οπλισμένοι άνδρες των ειδικών δυνάμεων, με πρόφαση την παράνομη πώληση οινοπνεύματος, σε μια σειρά αλλεπάλληλων επιδρομών σε ανάλογα μπαρ της περιοχής κι ενώ η γενική παρενόχληση των ομοφυλόφιλων και Τρανς ατόμων είχαν καταντήσει ρουτίνα.
Οι συλλήψεις και η βία που ακολούθησε εξαγρίωσαν τον κόσμο που βρισκόταν έξω από το μπαρ με αποτέλεσμα να επιτεθούν στα αστυνομικά οχήματα με πέτρες και μπουκάλια. Στη συνέχεια μαζεύτηκε μεγάλο πλήθος για να διαμαρτυρηθεί, με αποτέλεσμα οι συγκρούσεις με την αστυνομία να συνεχιστούν. Η είδηση των ταραχών διαδόθηκε σε όλη την πόλη το επόμενο πρωί. Το πρώτο βράδυ συγκεντρώθηκαν 500 με 600 άτομα, αλλά το βράδυ του Σαββάτου εκτιμάται ότι 2.000 άτομα εμφανίστηκαν έξω από το μπαρ.
Μέλη του πλήθους σχημάτιζαν με τα χέρια τους τολμηρές εκδηλώσεις δημόσιας αγάπης. Φώναζαν «gay power» (οι δύναμη των ομοφυλοφίλων), «θέλουμε ελευθερία τώρα» καθώς και «η Christopher Street ανήκει στις βασίλισσες». Για να αποκλείσουν την Christopher Street, σχημάτισαν μια ανθρώπινη αλυσίδα και αναποδογύρισαν ένα αυτοκίνητο, προσελκύοντας τα ΜΑΤ που οδήγησαν σε περισσότερες συγκρούσεις.
Εν μέσω της συμπλοκής, ένα πλήθος κατέκλυσε ένα ταξί και ο οδηγός έπαθε καρδιακή προσβολή, ο μοναδικός θάνατος κατά τη διάρκεια των έξι νυχτών. Οι επόμενες τρεις νύχτες ήταν σχετικά ήσυχες, πιθανότατα επειδή οι άνθρωποι είχαν δουλειά την επόμενη μέρα.
Η gay κοινότητα οργανώνεται
Τον επόμενο μήνα οι gay ακτιβιστές κυκλοφόρησαν φυλλάδια, απαιτώντας μια μαζική «συγκέντρωση για την ομοφυλοφιλική απελευθέρωση». Η συμμαχία που σχηματίστηκε από τη συνεδρίαση υιοθέτησε την ονομασία «Gay Απελευθερωτικό Μέτωπο» (Gay Liberation Front). Ανάμεσα στις διεκδικήσεις της ήταν να σταματήσει η παρενόχληση από την αστυνομία, η προστασία στον εργασιακό χώρο, η ανάκληση των νόμων περί σοδομισμού και η θέσπιση νομοθεσίας κατά των διακρίσεων.
Ακολουθούσαν και άλλα συλλαλητήρια διαμαρτυρίας και δημιουργήθηκαν οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και λεσβιών σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτό θεωρήθηκε το πρώτο σύγχρονο gay κίνημα, όπως αναφέρει το wikipedia.
Αν και η εξέγερση του Stonewall δεν ξεκίνησε το κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, αποτέλεσε κινητήρια δύναμη για τον πολιτικό ακτιβισμό των ΛΟΑΤ, οδηγώντας σε πολυάριθμες οργανώσεις για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, όπως το Μέτωπο Απελευθέρωσης των Γκέι, η Εκστρατεία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η GLAAD (πρώην Gay and Lesbian Alliance Against Defamation) και η PFLAG (πρώην Parents, Families and Friends of Lesbians and Gays).
Τον επόμενο χρόνο πραγματοποιήθηκε η «πορεία στο Stonewall» σε ανάμνηση του γεγονότος και συγχρόνως σαν διαδήλωση διαμαρτυρίας κατά των διακρίσεων και της βίας που ασκήθηκαν στους ομοφυλόφιλους της Νέας Υόρκης. Υπό τη στενή έννοια του όρου, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η πρώτη μορφή pride που υπήρξε ποτέ. Σε εκείνη την πορεία γεννήθηκε και το σύμβολο της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας η πολύχρωμη σημαία του ουράνιου τόξου.
Στην 30η επέτειο των γεγονότων της Νέας Υόρκης, το 1999, το μπαρ Stonewall ανακηρύχθηκε Μνημείο Εθνικής Κληρονομιάς, ενώ στην 40η επέτειο ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ανακήρυξε τον Ιούνιο του 2009 μήνα περηφάνιας των ΛΟΑΤKI.
To Pride παγκοσμίως
Με τα χρόνια, η επέτειος απέκτησε εορταστικό χαρακτήρα, απλώθηκε αρχικά και σε άλλες αμερικανικές πόλεις και στη συνέχεια σε πολλές άλλες χώρες, κυρίως του δυτικού κόσμου, ενώ καθιερώθηκε η 28η Ιουνίου ως η Ημέρα ΛΟΑΤΚΙ περηφάνιας. Για το λόγο αυτό τα περισσότερα pride ανά τον κόσμο διοργανώνονται συνήθως μήνα Ιούνιο.
Οι περισσότερο δημοφιλείς διοργανώσεις pride διεθνώς γίνονται στη Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Βερολίνο, Λονδίνο, Παρίσι, Άμστερνταμ, Ρώμη, Βαρκελώνη. Τα τελευταία χρόνια ο θεσμός εξαπλώθηκε και σε πόλεις όπως Βαρσοβία, Πράγα, Κωνσταντινούπολη, Μανίλα, Ταϊπέι, Μπουένος Άιρες και χώρες όπως η Νότια Αφρική και το Ισραήλ.
Σε σημαντικό βαθμό ο έντονα πολιτικός χαρακτήρας των πρώτων pride έδωσε τη θέση του σε έναν πιο πανηγυριώτικο, ενώ η εμπορευματοποίηση του πράγματος αφενός του έδωσε φεστιβαλικές διαστάσεις, αφετέρου όμως δημιούργησε «γκρίνιες» κυρίως οικονομικής φύσης. Πολλά ΛΟΑΤΚΙ άτομα προβληματίστηκαν για την αναγκαιότητα διατήρησης ενός θεσμού που έμοιαζε πλέον να αποσκοπεί περισσότερο στον εντυπωσιασμό παρά στην προβολή αιτημάτων.
Παρ’ όλα αυτά οι περισσότερες εκδηλώσεις κατάφεραν να αποκτήσουν θεσμική διάσταση μη περιοριζόμενες σε ατομικές πρωτοβουλίες, καθώς σε μεγάλο βαθμό υποστηρίχθηκαν από τις επίσημες δημοτικές αρχές των πόλεων και από πλειάδα κρατικών και μη κρατικών φορέων και οργανώσεων.
Το Athens Pride
Από το 2005 και μετά όλες οι ΛΟΑΤΚΙ οργανώσεις και σύλλογοι της Ελλάδας συμβάλλουν ώστε να διοργανωθεί η παρέλαση. Γίνεται πάντα τον μήνα Ιούνιο στο κέντρο της Αθήνας. Την πρώτη χρονιά του δέχθηκε εκτός των άλλων και την επίσημη υποστήριξη της δημάρχου Αθηναίων Ντόρας Μπακογιάννη, όμως ο διάδοχός της Νικήτας Κακλαμάνης αρνήθηκε να το θέσει υπό την αιγίδα του.
Athens Pride 2022: Λίγες ώρες από τη φετινή μεγάλη γιορτή! https://t.co/bIwLoCzbvK
— ROSA (@rosa_progress) June 17, 2022
Το Athens Pride 2011 ωστόσο απέσπασε ξανά την υποστήριξη του Δήμου, μετά από απόφαση του δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη. Έκτοτε, το φεστιβάλ και η πορεία υπερηφάνειας διοργανώνεται σταθερά στην Αθήνα κάθε χρόνο.
