Η μέρα που οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα ψήφου το 1956 – Η ισότητα των φύλων στην Ελλάδα άργησε τουλάχιστον έναν αιώνα

Στην Ελλάδα η καθιέρωση της ανδρικής καθολικής ψηφοφορίας νομοθετήθηκε από το Σύνταγμα του 1864. Ωστόσο, δικαίωμα ψήφου οι γυναίκες απέκτησαν πολλά χρόνια αργότερα.

Μετά από διαρκείς αγώνες, οι γυναίκες μπόρεσαν να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου το 1934, αρχικά μόνο στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου. Ωστόσο, εκλογικό δικαίωμα δεν δόθηκε σε όλες, αλλά μόνο σε όσες είχαν κλείσει τα 30 χρόνια και διέθεταν τουλάχιστον απολυτήριο Δημοτικού.

Στους εκλογικούς καταλόγους της Αθήνας γράφτηκαν μόλις 2.655 κυρίες, από τις οποίες ψήφισαν τελικά μόνο 439.

Χαρακτηριστική για το κλίμα της εποχής ήταν η άρνηση της ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη να ψηφίσει, λέγοντας μάλιστα πως ψήφο θέλουν μόνο όσες είναι άσχημες και όσες αποφεύγουν να κάνουν παιδιά.

Δήμαρχος Αθηναίων σε αυτές τις εκλογές αναδείχθηκε ο Κώστας Κοτζιάς, γιος του Αθηναίου εμπόρου Γεώργιου Κοτζιά, ενός εκ των ιδρυτών του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών. Επί των ημερών του διαμορφώθηκε το Πεδίον του Άρεως.

Εκλογές: Καθολική ψηφοφορία το 1956 και οι πρώτες γυναίκες που εκλέχτηκαν

Σε βουλευτικές εκλογές, οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά σαν σήμερα, στις 19 Φεβρουαρίου του 1956. Ήταν η απαρχή της εφαρμογής στην πράξη της καθολικής ψηφοφορίας, που είχε κατοχυρωθεί ήδη στο Σύνταγμα του 1864, με την αναγνώριση της ιδιότητας του πολίτη (!) και στις γυναίκες.

Πέρασε σχεδόν ένας αιώνας μέχρις ότου καταφέρουν οι Ελληνίδες να φτάσουν στην κάλπη, έχοντας κατακτήσει πλήρως το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις βουλευτικές εκλογές του 1956, με τη Λίνα Τσαλδάρη της ΕΡΕ και τη Βάσω Θανασέκου της «Δημοκρατικής Ένωσης» να εισέρχονται πρώτες στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.

Η Λίνα Τσαλδάρη έγινε άλλωστε και η πρώτη γυναίκα – υπουργός της χώρας, καθώς ανέλαβε το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση Καραμανλή. Την ίδια χρονιά εκλέχθηκε και η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα, στην Κέρκυρα.

Πρωτεργάτης στον αγώνα για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά πράγματα της χώρας στάθηκε το φεμινιστικό κίνημα. Η Καλλιρρόη Παρρέν, εκδότρια του περιοδικού Εφημερίς των Κυριών, ήταν η πιο σημαντική φωνή έκφρασης αυτών των διεκδικήσεων, όπως αναφέρει σχετικό δημοσίευμα του sansimera.

Η ισότητα των δύο φύλων και η απαίτηση για τη χορήγηση πολιτικών δικαιωμάτων στις γυναίκες, οδήγησε στη σύσταση πολλών γυναικείων οργανώσεων.

Η πλήρης κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών ψηφίστηκε στις 28 Μαΐου του 1952, χωρίς όμως τελικά να συμμετάσχουν στις εκλογές του Νοεμβρίου, γιατί δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι.

Το 1953, σε επαναληπτική εκλογή στη Θεσσαλονίκη, εξελέγη η πρώτη γυναίκα βουλευτής. Ήταν η Ελένη Σκούρα («Ελληνικός Συναγερμός»), που μαζί με τη Βιργινία Ζάννα («Κόμμα Φιλελευθέρων»), υπήρξαν οι δυο πρώτες γυναίκες υποψήφιες για το βουλευτικό αξίωμα.

Το γυναικείο κίνημα πέτυχε τη μεγαλύτερη νίκη του, όταν στο Σύνταγμα του 1975 καθιερώθηκε η αρχή της ισότητας των δύο φύλων. Ο αριθμός των γυναικών βουλευτών αυξήθηκε σημαντικά με την πάροδο των χρόνων. Στη σημερινή Βουλή συμμετέχουν συνολικά 66 γυναίκες, αριθμός που παραμένει σημαντικά μικρός, ήτοι μόλις 1 στους 5 βουλευτές, την ώρα που η αναλογία ανδρών και γυναικών εκεί έξω κλίνει σημαντικά υπέρ του γυναικείου φύλου.

Ελένη Σκούρα: Η πρώτη Ελληνίδα γυναίκα βουλευτής

Η Ελένη Παπαχρήστου, όπως ήταν το πατρικό της όνομα, γεννήθηκε το 1896 στον Βόλο, όπου και περάτωσε τα γυμνασιακά μαθήματα. Το 1915 εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη με την οικογένειά της και σπούδασε φωνητική μουσική. Το 1950 έλαβε το πτυχίο της Νομικής και άρχισε να δικηγορεί μετά του συζύγου της Δημητρίου Σκούρα.

Ανέπτυξε πλουσιότατη κοινωφελή και πατριωτική δράση, ιδίως κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο και την Κατοχή, ως πρόεδρος της Στέγης της Φαλαγγιτίσσης και της Φανέλλας του Στρατιώτου. Το καλοκαίρι του 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς κατακτητές και φυλακίσθηκε μετά του συζύγου της και του αδελφού της Απόστολου Παπαχρήστου.

Στην πολιτική αναμίχθηκε το 1951, όταν ανέλαβε το τμήμα γυναικών του Ελληνικού Συναγερμού στη Θεσσαλονίκη, ενόψει και της παροχής του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις γυναίκες.

Στις 7 Δεκεμβρίου 1952 πέθανε ο τοπικός «συναγερμικός» βουλευτής Βασίλειος Μπακονίκας. Το κόμμα του Αλέξανδρου Παπάγου κυριαρχούσε τότε στην πολιτική σκηνή, έχοντας κατακτήσει άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 1952. Επιλαχών βουλευτής δεν υπήρχε, επειδή οι εκλογές είχαν διενεργηθεί με το πλειοψηφικό σύστημα κι έτσι χρειάστηκε να γίνει αναπληρωματική εκλογή.

Αυτή προκηρύχθηκε για τις 18 Ιανουαρίου 1953 και ο Παπάγος όρισε ως υποψήφια του κόμματός του την Ελένη Σκούρα, έχοντας τη βεβαιότητα ότι η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής θα ανήκει στην παράταξή του.

Το Κέντρο (ΕΠΕΚ – Φιλελεύθεροι), όρισε και αυτό μία γυναίκα, τη Βιργινία Ζάννα (γιαγιά του προέδρου της ΝΔ, Αντώνη Σαμαρά), ενώ η ΕΔΑ αποφάσισε να δώσει στη συμπρωτεύουσα σοβαρή πολιτική μάχη με τον πρόεδρό της Ιωάννη Πασαλίδη. Σε εκείνη την αναμέτρηση περισσότερες από το 50% των ψήφων κατέληξαν σε γυναικεία υποψήφια!

Τα αποτελέσματα των εκλογών:

• Ελένη Σκούρα (Ε.Σ): 47.112 ψήφοι, 33,62%.
• Ι. Πασαλίδης (ΕΔΑ): 43.034 ψήφοι, 30.64%.
• Βιργινία Ζάννα (Κέντρο): 24.046ψήφοι, 24,16%.

Στην πρώτη δήλωση μετά την εκλογή της, η Ελένη Σκούρα τόνισε: «Είμαι βαθύτατα συγκεκινημένη από την νίκην, που επετεύχθη ύστερα από ένα σκληρόν αγώνα. Η σκέψις μου στρέφεται με μεγάλην ευγνωμοσύνην προς τον στρατάρχην Παπάγον και τους συνεργάτας του. Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης».