Η Ρωσία ελπίζει ότι μπορεί να συμφωνήσει με τις ΗΠΑ σε ανταλλαγή κρατουμένων που θα περιλαμβάνει τον διαβόητο έμπορο όπλων Βίκτορ Μπουτ, που έμεινε γνωστός ως «έμπορος του θανάτου».
Είναι η πρώτη φορά που Αμερικανοί ή Ρώσοι αξιωματούχοι δηλώνουν δημοσίως ότι ο Μπουτ θα μπορούσε να αποτελέσει μέρος μιας ανταλλαγής, την οποία επιθυμεί και η Ουάσιγκτον με στόχο κυρίως να απελευθερώσει την Αμερικανίδα μπασκετμπολίστρια, Μπρίτνεϊ Γκράινερ.
Η Γκράινερ, ένα ταλέντο του μπάσκετ που έπαιζε στη Ρωσία κατά τη διάρκεια της εκτός σεζόν από τη Phoenix Mercury, συνελήφθη για κατοχή κάνναβης στο αεροδρόμιο Σερεμέτιεβο της Μόσχας τον Φεβρουάριο. Είχε καταδικαστεί για παράνομη κατοχή ναρκωτικών τον Αύγουστο, αφού βρέθηκαν ατμοί από λάδι κάνναβης στις τσάντες της όταν προσπάθησε να εισέλθει στη Ρωσία.
Η δυο φορές ολυμπιονίκης κρατείται σε σωφρονιστικό κατάστημα, σε απομακρυσμένη περιοχή νοτιοανατολικά της Μόσχας. Η σύλληψή της έγινε μόλις λίγες ημέρες πριν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, ξεκινώντας φρενήρεις παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ και των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, καθώς η δίκη της διεξαγόταν σε ένα μικρό δικαστήριο λίγο έξω από τα όρια της Μόσχας.
Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Ριαμπκόφ δήλωσε την Παρασκευή ότι ελπίζει ότι η προοπτική μιας ανταλλαγής έχει ενισχυθεί.
Την Παρασκευή ο κ. Ριαμπκόφ δήλωσε ότι δεν έχει επιτευχθεί ακόμη «κοινός παρονομαστής» μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, αλλά «είναι αναμφισβήτητο ότι ο Βίκτορ Μπουτ είναι μεταξύ εκείνων που συζητούνται [για ανταλλαγή] και σίγουρα υπολογίζουμε σε ένα θετικό αποτέλεσμα».
Είπε επίσης ότι ο Μπουτ «διώκεται» στις Ηνωμένες Πολιτείες και του ευχήθηκε «σταθερότητα θέλησης και πνεύματος» για να αντιμετωπίσει τον εγκλεισμό του.
Ποιος είναι ο «έμπορος του θανάτου»
Η φήμη του ήταν τέτοια που η ζωή του ενέπνευσε ακόμη και μια χολιγουντιανή ταινία, το 2005, με τίτλο Lord of War, με τον Νίκολας Κέιτζ στο ρόλο του Γιούρι Ολρόφ, ενός εμπόρου όπλων που βασίστηκε στον Ρώσο έμπορο.
Από μια βάση σε εμιράτο του Κόλπου, έπλεξε την αυτοκρατορία του στο εμπόριο όπλων με μια φαινομενικά αθώα επιχείρηση εφοδιασμού, επιμένοντας πάντα όταν τον ρωτούσαν ότι ήταν ένας νόμιμος επιχειρηματίας με αξιοσέβαστους πελάτες και χωρίς να έχει καμία να λογοδοτήσει για τίποτα.
Παρόλα αυτά, η ζωή του πριν ξεκινήσει το εμπόριο όπλων παραμένει ένα μυστήριο. Οι πληροφορίες συγκλίνουν στο γεγονός πως γεννήθηκε το 1967 στο Ντουσανμπέ, την τότε πρωτεύουσα του σοβιετικού Τατζικιστάν, κοντά στα σύνορα με το Αφγανιστάν.
Ταλαντούχος γλωσσολόγος, ο οποίος αργότερα χρησιμοποίησε την άριστη γνώση αγγλικών, γαλλικών, πορτογαλικών, αραβικών και περσικών για να οικοδομήσει τη διεθνή αυτοκρατορία όπλων του, ο «έμπορος του θανάτου» φέρεται να συμμετείχε στη λέσχη Εσπεράντο του Ντουσάνμπε ως νεαρό αγόρι, γνωρίζοντας άπταιστα την τεχνητή γλώσσα.
Η Εσπεράντο είναι η πλέον διαδεδομένη Διεθνής τεχνητή γλώσσα που κατασκευάστηκε το 1887 από τον Πολωνοεβραίο γιατρό Λουδοβίκο Λάζαρο Ζαμένχοφ, από στοιχεία ευρωπαϊκών γλωσσών. Σχεδιάστηκε με τρόπο τέτοιο ώστε να είναι εύκολη στην εκμάθηση από τους Ευρωπαίους για να διευκολύνει την ενδοευρωπαϊκή επικοινωνία.
Από τον σοβιετικό στρατό στο εμπόριο όπλων
Ακολούθησε μια θητεία στον σοβιετικό στρατό, όπου ο Ρώσος έχει δηλώσει πως έφτασε μέχρι τον βαθμό του υπολοχαγού, υπηρετώντας ως στρατιωτικός μεταφραστής μεταξύ άλλων στην Αγκόλα, μια χώρα που αργότερα θα γινόταν το επίκεντρο για τις επιχειρήσεις του.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το Reuters, η ευκαρία για τον Μπουτ ήρθε τις ημέρες μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ το 1989-91, εξαργυρώνοντας την ξαφνική πληθώρα όπλων της σοβιετικής εποχής με τα οποία μπορούσε να τροφοδοτήσει μια σειρά από αδελφοκτόνους εμφυλίους πολέμους στην Αφρική, την Ασία και όχι μόνο.
Με τον τεράστιο εναέριο στόλο της Σοβιετικής Ένωσης να διαλύεται, ο «έμπορος του θανάτου» κατάφερε να αποκτήσει μια μοίρα από περίπου 60 παλιά σοβιετικά στρατιωτικά αεροσκάφη με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, με τα οποία μπορούσε να προμηθεύει τα προϊόντα του σε όλο τον κόσμο.
Στους πελάτες του συμπεριλαμβάνονταν επαναστατικές ομάδες και πολιτοφυλακές από το Κονγκό μέχρι την Αγκόλα και τη Λιβερία. Ο ίδιος όμως δεν είχε κάποια ιδεολογία, τείνοντας να θέτει τις επιχειρήσεις πάνω από την πολιτική. Στο Αφγανιστάν, πούλησε διάφορα όπλα σε ισλαμιστές αντάρτες Ταλιμπάν και στους εχθρούς τους στη φιλοδυτική Βόρεια Συμμαχία, σύμφωνα με το «Merchant of Death» (Ο έμπορος του θανάτου).
Είπε ότι ο Bout προμήθευσε όπλα στον πρώην πρόεδρο της Λιβερίας και πολέμαρχο Charles Taylor, ο οποίος τώρα εκτίει ποινή φυλάκισης 50 ετών για δολοφονίες, βιασμούς και τρομοκρατία, σε διάφορες φατρίες του Κονγκό και στην ισλαμιστική μαχητική ομάδα Abu Sayyaf στις Φιλιππίνες.
Η έκδοσή του στις ΗΠΑ και η καταδίκη
Πρώην αξιωματικός της σοβιετικής πολεμικής αεροπορίας, ο «έμπορος του θανάτου» εκδόθηκε σύμφωνα με το BBC από την Ταϊλάνδη στις ΗΠΑ το 2010, έπειτα από επιχείρηση της αμερικανικής υπηρεσίας καταπολέμησης ναρκωτικών (DEA).
Μετά από πάνω από δύο χρόνια διπλωματικής διαμάχης, κατά την οποία η Ρωσία επέμενε έντονα ότι ο «έμπορος του θανάτου» ήταν αθώος και η υπόθεσή του πολιτικά υποκινούμενη, ο Ρώσος εκδόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου αντιμετώπιζε μια σειρά από κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της συνωμοσίας για υποστήριξη τρομοκρατών, της συνωμοσίας για δολοφονία Αμερικανών και της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες.
Καταδικάστηκε σε 25 χρόνια φυλάκισης, αφού κρίθηκε ένοχος για συνωμοσία με σκοπό τη δολοφονία Αμερικανών πολιτών αξιωματούχων, την παράδοση αντιαεροπορικών πυραύλων και την παροχή βοήθειας σε τρομοκρατική οργάνωση.
Ο ίδιος, ισχυρίστηκε ότι ήταν απλώς ένας επιχειρηματίας με νόμιμη επιχείρηση διεθνών μεταφορών, ο οποίος κατηγορήθηκε λανθασμένα ότι προσπαθούσε να εξοπλίσει αντάρτες της Νότιας Αμερικής, θύματα πολιτικών μεθοδεύσεων των ΗΠΑ.
Ωστόσο, οι ένορκοι του δικαστηρίου στη Νέα Υόρκη δεν πείστηκαν από την ιστορία του.
Τι φοβάται η Ρωσία ότι γνωρίζει ο «έμπορος του θανάτου»
Δεν είναι σαφές γιατί ακριβώς η Ρωσία θέλει τόσο διακαώς να απελευθερώσει τον Μπουτ, ορισμένοι αναλυτές ωστόσο, πιστεύουν ότι μπορεί να είναι επειδή έχει δεσμούς με τις ρωσικές στρατιωτικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Ειδικός στις ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας στο think-tank Royal United Services Institute, ο Μαρκ Γκαλεότι δήλωσε στο Reuters ότι πιστεύει πως η υπόθεση του κρατούμενου έχει γίνει «τοτέμ» για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες θέλουν να δείξουν ότι δεν εγκαταλείπουν τους δικούς τους ανθρώπους.
Σύμφωνα με τον Κρίστοφερ Μίλερ, δημοσιογράφο που έχει αλληλογραφήσει με τους νεοναζί που είναι φυλακισμένοι μαζί με τον Μπουτ στο σωφρονιστικό ίδρυμα Μάριον των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιλινόις, ο «έμπορος του θανάτου» διατηρεί στο κελί του μια φωτογραφία του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και διαλαλεί ότι δεν πιστεύει ότι η Ουκρανία πρέπει να υπάρχει ως κράτος.
