Προτάσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας, την ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, αλλά και μέτρα στήριξης των καταναλωτών αναμένεται να παρουσιάσει την Τετάρτη 17/5 η Κομισιόν.
Σύμφωνα με προσχέδιο το οποίο έχει στη διάθεσή του το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Κομισιόν αναφέρει ότι η μείωση της ζήτησης στην ενέργεια μέσω αλλαγής στις συνήθειες των πολιτών, αλλά και μέσω μέτρων fast-track για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα θα μειώσει τον όγκο της έλλειψης φυσικού αερίου και πετρελαίου σε περίπτωση διακοπής των ροών από τη Ρωσία.
Ως εκ τούτου, αναφέρουν από την Κομισιόν, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για τη σταθεροποίηση των αγορών και την αποτροπή περαιτέρω αστάθειας των τιμών επισημαίνεται στο προσχέδιο. Η προσπάθεια της Ευρώπης έρχεται ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν υποστηρίζει ότι είναι αδύνατο για μερικές ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους ενεργειακούς πόρους της Ρωσίας, να αντικαταστήσουν πλήρως το ρωσικό πετρέλαιο.
Παράλληλα, σήμερα έγινε γνωστό πως η Ιταλική Εταιρία Υδρογονανθράκων Eni έκανε γνωστό ότι άνοιξε έναν λογαριασμό σε ρούβλια και έναν σε ευρώ, στη ρωσική Gazprom Bank, σύμφωνα με υπόδειξη της εταιρίας Gazprom Export, «η οποία απαίτησε, μονομερώς, την τροποποίηση των ισχυόντων συμβολαίων».
Έτσι, στο σχέδιο της Κομισιόν, από τη μία πλευρά, υπάρχει η προσέγγιση για άμεση εξοικονόμηση ενέργειας μέσω της εθελοντικής αλλαγής της συμπεριφοράς και των συνηθειών, ενώ από την άλλη υπάρχει η προσέγγιση για ενίσχυση και επιτάχυνση των δομικών, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων για την ενεργειακή αποτελεσματικότητα.
Ημέρες χωρίς αυτοκίνητο, μείωση ορίου ταχύτητας και ελεγχόμενη θέρμανση
Όσον αφορά στις βραχυπρόθεσμες επιλογές της Κομισιόν, εστιάζουν στη θέρμανση των νοικοκυριών και των υπηρεσιών, στις μεταφορές και τις μετακινήσεις και έχουν εθελοντικό χαρακτήρα. Οι ημέρες χωρίς αυτοκίνητο, η μείωση των ορίων ταχύτητας, αλλά και το να είναι η κλειστή η θέρμανση σε δωμάτια που δεν χρησιμοποιούνται θα μπορούσαν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση ενέργειας.
Έμφαση δίνεται επίσης στην ηλιακή ενέργεια. Όπως αναφέρει προσχέδιο των προτάσεων της Κομισιόν το οποίο έχει στη διάθεσή του το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας στα κτίρια είναι πιο σημαντική από ποτέ.
Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος προμηθευτής της ΕΕ για φυσικό αέριο, πετρέλαιο και άνθρακα, που αποτελούν τα κύρια ενεργειακά προϊόντα του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ. Το ενεργειακό μείγμα της ΕΕ το 2020 αποτελούνταν από 35% πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου, 24% φυσικό αέριο, 17% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, 13% πυρηνική ενέργεια και 11% στερεά ορυκτά καύσιμα.
Η ηλιακή ενέργεια μπορεί να προσφέρει σημαντικό μέρος της ηλεκτρικής ενέργειας και της θερμότητας σε ένα κτίριο, είτε μέσω ηλιακών συλλεκτών θερμότητας, ηλιακών φωτοβολταϊκών (με αντλίες θερμότητας) ή συνδυασμού αυτών των δύο.
Προετοιμασία της Κομισιόν για ολικό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο
Παράλληλα, σύμφωνα με άλλο προσχέδιο της Κομισιόν γίνεται αναφορά στην προετοιμασία για πλήρη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου. Πιο συγκεκριμένα, για την αντιμετώπιση ενός σοκ στον εφοδιασμό, υπάρχουν τα εθνικά σχέδια έκτακτης ανάγκης τα οποία έχουν αναπτυχθεί υπό τον κανονισμό για την εφοδιαστική ασφάλεια, εθνικά και περιφερειακά μέτρα, ενισχυμένη περιφερειακή συνεργασία και συμφωνίες αλληλεγγύης.
Το μεγαλύτερο «φρένο» στην επίτευξη συμφωνίας για το εμπάργκο είναι η Ουγγαρία, καθώς και η Σλοβακία και η Βουλγαρία που ζητούν εγγυήσεις για την ενεργειακή τους ασφάλεια. Η Ουγγαρία, μεταξύ άλλων, ζητά από την ΕΕ να χρηματοδοτήσει τις υποδομές που θα χρειαστεί η χώρα για να μπορέσει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό πετρέλαιο ως το τέλος του 2024, αν και επιμένει ότι χρειάζεται περισσότερος χρόνος. Ανάλογα αιτήματα προβάλουν και η Σλοβακία και η Βουλγαρία.
Όμως, σε περίπτωση που επηρεαστούν πολλά κράτη-μέλη μαζί θα μπορούσαν να ληφθούν επιπλέον μέτρα όπως μια μέγιστη τιμή για το φυσικό αέριο που παραδίδεται στους Ευρωπαίους καταναλωτές και τις εταιρείες για την κάλυψη της περιόδου έκτακτης ανάγκης, αναφέρεται στο προσχέδιο της Κομισιόν.
Επίσης, όσον αφορά στην ηλεκτρική ενέργεια, υπό το πρίσμα των προοπτικών για τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος τους επόμενους μήνες και την ανάγκη να διατηρηθούν τα μέτρα ανακούφισης των καταναλωτών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα η Κομισιόν θεωρεί ότι τα μέτρα μπορούν να παραταθούν πέραν της 30ής Ιουνίου 2022 για να καλυφθεί η επόμενη περίοδος θέρμανσης. Οι προτάσεις της Επιτροπής αναμένεται να συζητηθούν στην Σύνοδο Κορυφής στις 30 και 31 Μαΐου, έτσι ώστε να ληφθούν από κοινού αποφάσεις.
Δέκα μέτρα για εξοικονόμηση 2,7 εκατ. βαρέλια την ημέρα σε τέσσερις μήνες
Έναν κατάλογο με δέκα μέτρα τα οποία θα επέτρεπαν τον επείγοντα περιορισμό της κατανάλωσης καυσίμων, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ενός νέου πετρελαϊκού «σοκ», παρουσίασε ήδη από τον Μάρτιο, πριν ακόμη τα σχέδια της Κομισιόν, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA).
Οι βραχυπρόθεσμες αυτές υποδείξεις, που απευθύνονται σε κυβερνήσεις και πολίτες, μπορούν να έχουν άμεσο αποτέλεσμα. Αφορούν πρώτα απ’ όλα τις προηγμένες οικονομίες, «όπου είναι εφικτό και πολιτιστικά αποδεκτό να γίνουν», ενώ ο IEA υπογραμμίζει πως οι οικονομίες αυτές αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το μισό της παγκόσμιας ζήτησης.
Αν αυτές οι χώρες εφαρμόσουν ενδελεχώς αυτά τα δέκα μέτρα, έπειτα από τέσσερις μήνες θα μπορούσαν να εξοικονομούνται 2,7 εκατ. βαρέλια την ημέρα, όσο πετρέλαιο χρειάζεται ο κινεζικός στόλος αυτοκινήτων. Μαθηματικά τα μέτρα αυτά θα είχαν ακόμη μεγαλύτερο αντίκτυπο, αν εφαρμόζονταν και από τις αναδυόμενες οικονομίες, επισημαίνει ο IAE.
Ορισμένα από τα μέτρα για περιορισμό της κατανάλωσης καυσίμων, εφαρμόζονται ήδη σε πόλεις, σε μερικές περιπτώσεις εδώ και χρόνια. «Οι κανονιστικές ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν από τις δημόσιες εξουσίες κατέδειξαν την αποτελεσματικότητά τους, εφ’ όσον συνοδεύονταν από εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης», εκτιμά ο IEA.
Τα δέκα μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης καυσίμων
- Μείωση τουλάχιστον κατά 10 χλμ/ώρα των ορίων ταχύτητας στους αυτοκινητοδρόμους για τα αυτοκίνητα και τα φορτηγά. Αυτό θα ήταν ένα από τα πιο αποτελεσματικά μέτρα, εκτιμά ο IEA: θα εξοικονομούνταν περίπου 430.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα.
«Το έχουμε ήδη κάνει για λόγους που σχετίζονται με την κυκλοφορία ή την ατμοσφαιρική ρύπανση (…). Μπορούμε να το κάνουμε ξανά», υπογράμμισε ο διευθυντής του IAE Φατίχ Μπιρόλ. - Τηλεργασία μέχρι τρεις ημέρες την εβδομάδα. Αντίκτυπος: μία ημέρα τηλεργασίας σημαίνει 170.000 βαρέλια την ημέρα λιγότερα, τρεις ημέρες είναι 500.000. Στις προηγμένες οικονομίες, περίπου το ένα τρίτο των θέσεων εργασίας επιτρέπει τη δουλειά από το σπίτι, επισημαίνει ο IAE.
- Πόλεις χωρίς αυτοκίνητα την Κυριακή, όπως κάνουν ήδη το Παρίσι, το Τόκιο, οι Βρυξέλλες, το Εδιμβούργο… Το 1973 η κίνηση αυτή είχε βρει επίσης ανταπόκριση στην Ελβετία, την Ομοσπονδιακή δημοκρατία της Γερμανίας ή ακόμη την Ολλανδία. Σήμερα θα εξοικονομούνταν με τον τρόπο αυτό 95.000 βαρέλια την ημέρα.
- Υποστήριξη των δημόσιων μεταφορών (με μείωση της τιμής των εισιτηρίων, ακόμη και με δωρεάν εισιτήρια) και ήπιων τρόπων μετακίνησης. Θα εξοικονομούνταν περίπου 330.000 βαρέλια την ημέρα. Στη Νέα Ζηλανδία, για παράδειγμα, η τιμή των εισιτηρίων θα μειωθεί στο μισό τους τρεις επόμενους μήνες μπροστά στην αύξηση των τιμών των καυσίμων.
- Κυκλοφορία των οχημάτων εναλλάξ στις μεγάλες πόλεις (210.000 βαρέλια την ημέρα λιγότερα).
- Αύξηση της κοινής χρήσης αυτοκινήτων από περισσότερα άτομα (carpooling) και της ενεργειακής απόδοσης των οχημάτων (έλεγχος της πίεσης των ελαστικών, αύξηση κατά 3 βαθμούς Κελσίου της θερμοκρασίας στα κλιματιστικά…): θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν 470.000 βαρέλια την ημέρα.
- Προώθηση της αποτελεσματικότητας των οδικών μεταφορών φορτίων και των διανομών (οικονομική οδήγηση, αριστοποίηση των φορτίων…) για να εξοικονομηθούν 320.000 βαρέλια την ημέρα.
- Αντί του αεροπλάνου, να χρησιμοποιούνται οι σιδηρόδρομοι υψηλής ταχύτητας και τα νυχτερινά τρένα, καθώς μ’ αυτό τον τρόπο εξοικονομούνται περίπου 40.000 βαρέλια/ημέρα.
- Να αποφεύγονται τα επιχειρηματικά ταξίδια με αεροπλάνο, όπου υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές: εξοικονόμηση 260.000 βαρελιών/ημέρα.
- Ενίσχυση της χρήσης ηλεκτρικών ή πιο αποδοτικών οχημάτων (εξοικονόμηση 100.000 βαρελιών/ημέρα).
Χρήσιμες συμβουλές για να μειώσουν οι οδηγοί την κατανάλωση καυσίμου.
Μια ριζοσπαστική, όσο και ανατρεπτική πρόταση στο ενεργειακό τοπίο της Ευρώπης έχουν προτείνει εδώ και καιρό τρεις αναλυτές από τη γηραιά ήπειρο, σε μια έκθεση με τίτλο «Κλείστε τον διακόπτη στον Πούτιν: Το ενεργειακό σχέδιο αλληλεγγύης στην Ουκρανία». Στην έκθεση που κινείται προφανώς στα όρια του ακτιβισμού και δεδομένου του φιάσκου της πρόσφατης συνόδου για το κλίμα θα έμοιαζε με θαύμα αν θα μπορούσε να επιτευχθεί έστω και συμβολικά, οι ενεργειακές πολιτικές περιλαμβάνουν τη χορήγηση δελτίων, έτσι ώστε να επιτρέπεται σε όλους τους Ευρωπαίους η χρήση της ίδιας ελάχιστης ποσότητας ενέργειας.
