Η συμφωνία που υπεγράφη σήμερα (22/7) στην Κωνσταντινούπολη ώστε να ξαναρχίσει η εξαγωγή σιτηρών (περίπου 20 εκατ. τόνων) θα επιτρέψει να ξεμπλοκαριστούν τρία λιμάνια στην περιοχή της Οδησσού, όμως θα χρειαστεί να βρεθούν κατάλληλα πλοία και πληρώματα -και φυσικά να ασφαλιστούν-κάτι που εκτιμάται ότι θα κοστίσει ακριβά.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Από ασφαλείς διαδρόμους θα μπορούν να μετακινούνται τα εμπορικά πλοία στη Μαύρη Θάλασσα και οι δύο πλευρές (Ρωσία και Ουκρανία) δεσμεύονται «να μην επιτεθούν», σύμφωνα με έναν αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών.
Ο στόχος είναι με την εξαγωγή σιτηρών να βγουν από την Ουκρανία 20-25 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών που βρίσκονται σε σιλό στα λιμάνια, την ώρα που πλησιάζει η νέα συγκομιδή.
Στο κέντρο συντονισμού και ελέγχου της επιχείρησης, που θα εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη, θα βρίσκονται εκπρόσωποι και των τεσσάρων πλευρών (Ουκρανία, Ρωσία, Τουρκία, ΟΗΕ). Το κέντρο αυτό θα ορίζει το χρονοδιάγραμμα των δρομολογίων των πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα.
Από ποια λιμάνια;
Η Ουκρανία θεωρεί ότι οι εξαγωγές μπορούν να ξαναρχίσουν από την Οδησσό και από τα «δορυφορικά» λιμάνια της, το Πιβντένι και το Τσορνομόρσκ. «Μιλάμε για ουκρανικό σιτάρι από τα ουκρανικά λιμάνια που ελέγχονται από την Ουκρανία», είπε ο Πολ Τουρέ, ο διευθυντής του Ανωτάτου Ινστιτούτου Ναυτιλιακής Οικονομίας (Isemar), υπογραμμίζοντας ότι η Μαριούπολη εξαιρείται, αφού ελέγχεται από τους Ρώσους.
«Για τον λόγο αυτόν δεν μιλάμε για θαλάσσιο εμπόριο αλλά για μια διεθνή λύση στην επισιτιστική κρίση», πρόσθεσε.
Τι θα συμβεί με τις νάρκες;
Οι διαπραγματευτές εγκατέλειψαν την προσπάθεια εκκαθάρισης της Μαύρης Θάλασσας από τις νάρκες που τοποθέτησαν κυρίως οι Ουκρανοί για να προστατεύσουν τα παράλιά τους. «Η αποναρκοθέτηση θα έπαιρνε πάρα πολύ χρόνο», εξήγησε ο ΟΗΕ, διευκρινίζοντας ότι ουκρανικά πλοία-πιλότοι θα ανοίγουν τον δρόμο στα φορτηγά στα χωρικά ύδατα της χώρας, ώστε να αποφεύγουν τις νάρκες.
Η Τουρκία πάντως δήλωσε «έτοιμη» να βοηθήσει στην αποναρκοθέτηση. «Σε περίπτωση ανάγκης, προβλέπεται (από τη συμφωνία) ότι η αποναρκοθέτηση μπορεί να γίνει από τρίτη χώρα. Η Τουρκία είναι έτοιμη να προσφέρει τη βοήθειά της», είπε ο Ιμπραχίμ Καλίν, ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας, μιλώντας στο ιδιωτικό κανάλι NTV.
Με ποια πλοία;
Σύμφωνα με τον Τουρέ, θα πλοία που θα χρησιμοποιηθούν θα είναι κατά κύριο λόγο τουρκικά ή ελληνικά πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου αφού η Ελλάδα, όπως υπενθύμισε, διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο. Τα πλοία αυτά μπορούν να μεταφέρουν 20-70.000 τόνους το καθένα.
Θα μπορούσαν επίσης να τεθούν στη διάθεση των Ουκρανών και μεγάλα, ευρωπαϊκά πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, για τα προϊόντα των οποίων έχει ήδη γίνει η επεξεργασία σε ουκρανικά εργοστάσια (άλευρα ή ζυμαρικά).
Τα πλοία αυτά θα επιθεωρούνται στην Κωνσταντινούπολη προτού αναχωρήσουν για την Ουκρανία, από τους εκπροσώπους των τεσσάρων μερών, για να διασφαλιστεί ότι δεν θα μεταφέρουν όπλα.
Θα ασφαλίζονται τα δρομολόγια;
Ένα μεγάλο μέρος της Μαύρης Θάλασσας και της Αζοφικής δεν καλύπτεται πλέον από τις εταιρείες ασφάλισης ποντοπόρων πλοίων και εμπορευμάτων, από την αρχή του πολέμου. Τα πλοία θα χρειαστούν επομένως «πρόσθετη κάλυψη, η οποία μένει να συζητηθεί», εξήγησε ο Σιλβέν Γκοντέν, της εταιρείας αντασφάλισης Scor.
«Θα τεθεί το ερώτημα πώς οι ασφαλιστές θα υπολογίσουν τον κίνδυνο και πώς θα τον αναλάβουν. Θα χρειαστεί να γίνει μια συζήτηση για το πώς θα οργανωθεί αυτός ο (θαλάσσιος) διάδρομος, οι αντισυμβαλλόμενοι να κατανοήσουν καλά ποια είναι τα μέτρα ασφαλείας, τα στρατιωτικά μέσα που διατίθενται για να εξασφαλιστεί ότι τα πλοία θα περνούν με ασφάλεια», εξήγησε.
Πόσο θα κοστίσει η εξαγωγή σιτηρών;
Τα έξτρα ασφάλιστρα για τη Μαύρη Θάλασσα ανέρχονταν στο παρελθόν στο 5-7% της ασφαλιζόμενης αξίας του πλοίου, είπε ο Γκοντέν, για να δώσει μια τάξη μεγέθους. Συνήθως, η ασφάλιση του φορτίου στοιχίζει μεταξύ 0,2-0,5% της αξίας του, φτάνοντας μέχρι και το 1% για τα γερασμένα πλοία. «Είναι τεράστιο ποσό!», σημείωσε.
«Όταν μιλάμε για εμπόλεμες ζώνες, η κοστολόγηση γίνεται κατά περίπτωση και το κόστος μπορεί πολύ γρήγορα να εκτιναχθεί στα ύψη», είπε ο Ματιέ Μπερουριέ, ο γενικός διευθυντής της ναυλομεσίτριας εταιρείας Eyssautier Verlingue.
Και το πλήρωμα;
«Είναι κρίσιμης σημασίας να εγγυηθούμε την ασφάλεια των πληρωμάτων, αν θέλουμε να εφαρμοστεί γρήγορα αυτή η συμφωνία», σχολίασε το Διεθνές Επιμελητήριο Εμπορικής Ναυτιλίας (ICS). «Τίθεται το ερώτημα (…) με ποιον τρόπο μπορούμε να εκπαιδεύσουμε αποτελεσματικά τα πληρώματα των πλοίων στην περιοχή ώστε να τηρηθούν οι προθεσμίες», πρόσθεσε.
Πόσο χρόνο θα διαρκέσει η επιχείρηση;
«Απομένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά», επέμεινε το ICS.
Σύμφωνα με ειδικούς που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, χρειάζονται ακόμη τρεις-τέσσερις εβδομάδες για να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες και να καταστεί λειτουργική η συμφωνία. Ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας πάντως θεώρησε ότι είναι εφικτό να ξεκινήσει η διαδικασία «εντός των επόμενων ημερών».
Η συμφωνία για την εξαγωγή σιτηρών ισχύει για τέσσερις μήνες, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να εξάγονται 8 εκατομμύρια τόνοι κάθε μήνα για να αδειάσουν τα ουκρανικά σιλό.
Μετά από δίμηνη διαπραγμάτευση, Ουκρανία και Ρωσία υπέγραψαν συμφωνία που θα επιτρέψει την εξαγωγή σιτηρών που είναι μπλοκαρισμένα στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Την περασμένη εβδομάδα, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε μια δοκιμαστική συμφωνία στη βάση ενός σχεδίου του ΟΗΕ που θα επιτρέψει στην Ουκρανία να εξάγει 22 εκατομμύρια τόνους σιτηρών και άλλων γεωργικών προϊόντων που έχουν κολλήσει στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας λόγω του πολέμου.
Η απεμπλοκή των αποθεμάτων σιτηρών θα βοηθήσει στην ανακούφιση της επισιτιστικής κρίσης που έχει εκτοξεύσει τις τιμές ζωτικών αγαθών στα ύψη, όπως το σιτάρι και το κριθάρι.
Στην τελετή υπογραφής για την εξαγωγή σιτηρών στο παλάτι Dolmabahçe στην Κωνσταντινούπολη παρέστησαν ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Στην υπογραφή της συμφωνίας παρίσταντο και ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας, Σεργκέι Σοϊγκού αλλά και ο Ρομάν Αμπράμοβιτς.
