Recently updated on April 24th, 2024 at 05:18 pm
Οι κινήσεις της Κίνας το τελευταίο χρονικό διάστημα καταδεικνύουν την «επένδυση» της χώρας και στη γεωπολιτική, δείχνοντας ότι δεν αρκεί η «ήπια ισχύς» για ενίσχυση της θέσης της ασιατικής χώρας στον κόσμο και την εμπέδωσή της ως υπερδύναμης σε όλα τα επίπεδα.
Η επανεκλογή του Σι Τζινπίνγκ για τρίτη κατά σειρά θητεία στο τιμόνι της Κίνας –ο πρώτος ηγέτης μετά τον Μάο που ξεπερνά τη δεκαετία– και το πρόσφατο «άνοιγμα» της χώρας έπειτα από «περιχαράκωση» τριών ετών εξαιτίας της πολιτικής καταπολέμησης του κορονοϊού έχουν οδηγήσει το Πεκίνο σε μία ακόμη πιο ενεργή στάση και σε διαρκή επίδειξη πολιτικής αυτοπεποίθησης.
Παράλληλα, οι πρόσφατες κινήσεις-παρεμβάσεις του Πεκίνου σε κρίσεις και γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, καθώς και η όξυνση της ρητορικής απέναντι στην Ουάσιγκτον, καταδεικνύουν την πρόθεση της χώρας να αξιοποιήσει τις συνθήκες και την απόσυρση της φυσικής παρουσίας των ΗΠΑ από σημεία που είχαν παρουσία ανά τον κόσμο τα προηγούμενα χρόνια ή την ανακατεύθυνση του ενδιαφέροντος τους σε άλλα– και να αποτελέσει καταλυτικό παράγοντα εξελίξεων σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.
Η πρόσφατη ειρηνευτική πρωτοβουλία και η δημοσιοποίηση των κινεζικών θέσεων για την Ουκρανία, καθώς και η επίσκεψη του Προέδρου της Κίνας στη Ρωσία κατόπιν πρόσκλησης του Ρώσου ομολόγου του του Βλαντίμιρ Πούτιν, καταδεικνύουν ότι το Πεκίνο θέλει να αποτελέσει έναν ισχυρό παίκτη, τουλάχιστον σε περιοχές που το αφορούν άμεσα ή έμμεσα.
Oι κινήσεις αυτές όμως -ιδιαίτερα το πρώτο ταξίδι του Κινέζου Προέδρου στο εξωτερικό μετά την επανεκλογή του, στην «απομονωμένη» Ρωσία- αποτελούν και ένα σαφές μήνυμα προς τη Δύση και τις ΗΠΑ περί πολυεπίπεδης στήριξης προς τη σύμμαχο Ρωσία, αλλά και βούληση για αύξηση της επιρροής της Κίνας διεθνώς.
Ο διαμεσολαβητικός ρόλος της Κίνας
Η συμφωνία Σαουδικής Αραβίας – Ιράν για αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων, με την Κίνα να αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ των δύο πλευρών, αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για το Πεκίνο και μία εκ των πραγμάτων ιστορικών διαστάσεων αμφισβήτηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
H εξέλιξη αυτή πυροδοτεί συζητήσεις για μία αντίστοιχη πρωτοβουλία την οποία θα μπορούσε να αναλάβει το Πεκίνο, αναλαμβάνοντας τον ρόλο του ειρηνοποιού, για να γεφυρώσει ένα ακόμη μεγαλύτερο και ιστορικότερο χάσμα δύο γειτονικών χωρών, της Ινδίας και του Πακιστάν, αν και στην περίπτωση αυτή τα δεδομένα είναι ακόμη πιο πολύπλοκα.
Μετά τη συμφωνία Σ. Αραβίας και Ιράν, ο Πρόεδρος της Κίνας διαμήνυσε ότι η χώρα του «θα πρέπει να συμμετάσχει ενεργά στο μετασχηματισμό και στην οικοδόμηση του συστήματος παγκόσμιας διακυβέρνησης» και να προωθήσει «πρωτοβουλίες παγκόσμιας ασφάλειας», καθώς κάτι τέτοιο θα προσέθετε, όπως υποστήριξε, δίνοντας ένα στίγμα του στρατηγικού πλάνου του, «θετική ενέργεια στην παγκόσμια ειρήνη και ανάπτυξη».
Έμφαση σε άμυνα – ασφάλεια
Οι σινοαμερικανικές σχέσεις τα τελευταία χρόνια αναμφίβολα χαρακτηρίζονται από έντονες διακυμάνσεις. Στην παρούσα φάση βρίσκονται εκ νέου στο ναδίρ, με χαρακτηριστική την αιχμηρότερη ρητορική του Πεκίνου προς την Ουάσιγκτον.
Πρόσφατα, με την κατάρριψη από τις Ηνωμένες Πολιτείες κινεζικού μπαλονιού που θεωρήθηκε κατασκοπευτικό, αλλά και με το ταξίδι της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ Νάνσι Πελόζι στην Ταϊβάν τον περασμένο Αύγουστο, η ένταση συνεχίστηκε.
Μιλώντας στην κινεζική Βουλή στις 6 Μαρτίου ο Σι Τζινπίνγκ κατηγόρησε ευθέως τις ΗΠΑ για στρατηγική ανάσχεσης (containment), περικύκλωσης (encirclement) και καταστολής (suppression) απέναντι στην Κίνα, όροι ιδιαίτερα ιδεολογικοπολιτικά φορτισμένοι, που θυμίζουν την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
H κλιμάκωση του σινοαμερικανικού ανταγωνισμού επαναφέρει διαρκώς τις προβλέψεις και εκτιμήσεις περί «νέου Ψυχρού Πολέμου» και επιστροφής του πλανήτη στον διπολισμό. Ωστόσο, χρειάζεται μία νηφάλια προσέγγιση της σχέσης των δύο υπερδυνάμεων με το βλέμμα στραμμένο στον (κομβικής σημασίας) τομέα της οικονομίας.
Ανταγωνιστής της Κίνας η Ινδία
Στα μέσα του 2023, η Ινδία ξεπέρασε την Κίνα σε πληθυσμό, προσθέτοντας 1.425 εκατομμύρια πολίτες. Μεταξύ αυτών, οι μισοί είναι κάτω των 25 ετών, γεγονός που αποτελεί πρόκληση για τον ολοένα και πιο γερασμένο κινεζικό πληθυσμό.
Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε το 2021 από το Κέντρο Οικονομικών και Επιχειρηματικών Ερευνών επισημαίνει την Ινδία ως τη μεγαλύτερη οικονομική υπερδύναμη στα τέλη του 21ου αιώνα, με Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) έως και 90% υψηλότερο από αυτό της Κίνας.
Το επίτευγμα της Ινδίας έθεσε για άλλη μια φορά στο τραπέζι το ερώτημα εάν η χώρα, θα καταφέρει να αρπάξει τη θέση της υπερδύναμης από το Πεκίνο. Τα στοιχεία είναι ελπιδοφόρα : σε οικονομικό επίπεδο, το ΑΕΠ της αυξήθηκε μεταξύ 2021 και 2022 με ρυθμό 6,1% ετησίως σε σύγκριση με 4,5% για την Κίνα.
Όλες οι προοπτικές φαίνεται να λειτουργούν υπέρ της Ινδίας, αν δεν υπήρχε το γεγονός ότι, αν τις αναλύσουμε ξεχωριστά, η χώρα έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει για να πετύχει αυτό που στον Ινδουισμό ονομάζεται moksha (διαφωτισμός).
Αν και η Κίνα αντιμετωπίζει ένα συγκριτικό μειονέκτημα με την Ινδία όσον αφορά το ποσοστό γεννήσεων και την οικονομική ανάπτυξη, η τρέχουσα κατάσταση και των δύο χωρών δεν μπορεί να περιοριστεί αποκλειστικά σε αυτές τις δύο μεταβλητές. Προς το παρόν, η ασιατική οικονομία του δράκου υπολογίζεται σε 18,56 τρισεκατομμύρια δολάρια ΑΕΠ σε σύγκριση με τα 4,11 τρισεκατομμύρια δολάρια της Ινδίας και το 2023 το Πεκίνο εξήγαγε έως και οκτώ φορές περισσότερη παραγωγή και υπηρεσίες.
Το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών αναφέρει ότι το 2021, το 14,96% του πληθυσμού στην Ινδία βρισκόταν στο όριο της φτώχειας, κάτι που προσθέτει στο κατά κεφαλήν εισόδημά του, το οποίο είναι περίπου το ένα έκτο αυτού της Κίνας.
Το ινδουιστικό έθνος βρίσκεται επίσης στο τέλος της τεχνολογικής κούρσας, κλειδί για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με την έκθεση ανθρώπινου κεφαλαίου του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, το 2016 στη Κίνα αποφοίτησε διπλάσιος αριθμός φοιτητών STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) από την Ινδία.
Ομοίως, το Πεκίνο έχει ένα πλεονέκτημα στον διαστημικό τομέα, μια επιστήμη αιχμής όσον αφορά τη στρατιωτική ανάπτυξη. Το 2021, ο ασιατικός γίγαντας πραγματοποίησε περισσότερες επιστημονικές αποστολές εξερεύνησης από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αναλογία 53 προς 43.
Εν τω μεταξύ, η Ινδία είχε κατά μέσο όρο πέντε εκτοξεύσεις ετησίως την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, η κυβέρνηση του Νέου Δελχί επωφελήθηκε επίσης τα τελευταία χρόνια από ένα θετικό μακροοικονομικό περιβάλλον που αύξησε το διεθνές της βάρος.
Η κυβέρνηση του Narendra Modi επιδιώκει τη διεθνή αναγνώριση όσο και η Κίνα, αν και η φιλοδοξία της δεν επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τους κανόνες του διεθνούς παιχνιδιού, αλλά μάλλον να θεωρηθεί η χώρα της «οδηγός» για τον κόσμο. Οι Ινδοί έχουν μια λέξη για να το ορίσουν: Vishwa Guru (παγκόσμιος δάσκαλος).
Στην κινεζική εξωτερική πολιτική υπάρχει ένα θεσμοθετημένο όραμα του « κοινού πεπρωμένου », όπου η ασιατική χώρα διεκδικεί ένα έργο διεθνούς διακυβέρνησης μέσω του παγκόσμιου νότου.
Ωστόσο, αυτό το μοντέλο ολοκλήρωσης βασίζεται «σε ένα ηγεμονικό όραμα », όπου το Πεκίνο «αποφεύγει να μπει σε συζήτηση» σχετικά με το ρόλο που θα διαδραμάτιζαν άλλες χώρες στην περιοχή.
Από την πλευρά της, η αναζωογόνηση της ινδικής εξωτερικής πολιτικής προέρχεται απευθείας από τον Μόντι. «Πριν από αυτόν, θα ζητούσατε μια δήλωση για κάτι από έναν πρεσβευτή σε οποιαδήποτε διπλωματική αντιπροσωπεία της Ινδίας και μετά από κάποιον εντός του Υπουργείου Εξωτερικών και θα σας έλεγαν εντελώς διαφορετικά πράγματα», δηλώνει. Η εξωτερική πολιτική του Μόντι επιδιώκει να δικαιώσει την εθνική εικόνα της Ινδίας, ενώ προσπαθεί να βάλει τις υπόλοιπες δυνάμεις σε ισότιμη βάση.
Για τη Νίκη…
