Η χριστιανική παράδοση θέλει τη Μεγάλη Πέμπτη το σπίτι να γίνεται ένα μικρό εργοστάσιο ζαχαροπλαστικής. Τσουρέκια, κολουράκια και αβγά ετοιμάζονται από σήμερα για τον εορτασμό της Ανάστασης, λίγες ώρες πριν το τέλος της νηστείας της Σαρακοστής.
Κι αν λίγο πολύ γνωρίζουμε τους λόγους που βάφονται κόκκινα τα αυγά, λίγο πιο θολοί παραμένουν οι λόγοι που το τσουρέκι έχει τόσο περίοπτη θέση στο τραπέζι της Λαμπρής. Διαβάζουμε πως το τσουρέκι δεν είναι παρά ένα πιο εξελιγμένο αρτοσκεύασμα, αντίστοιχο με τη Λαμπροκούλουρα ή το Λαμπρόψωμο. Φυσικά, τα τσουρέκια αποτελούν μια πολύ πιο πολύπλοκη διαδικασία, με ζύμη που παραπέμπει τρόπον τινά στο γαλλικό μπριος, αλλά έχει σαφέστατα ανατολίτικες ρίζες.
Πρωί-πρωί τη Μεγάλη Πέμπτη λοιπόν, σε όλη την Ελλάδα, οι γυναίκες καταπιάνονται με το ζύμωμα. Ζυμώνουν με μυρωδικά τσουρέκια και κουλούρες της Λαμπρής και τις στολίζουν με λουρίδες από ζυμάρι και ξηρούς καρπούς. Ανάλογα με το σχήμα που τους έδιναν παλιότερα είχαν και διάφορα ονόματα: Κοφίνια, καλαθάκια, δοξάρια, αυγούλες, κουτσούνες, κουζουνάκια. Παρόμοιες κουλούρες έφτιαχναν και στα βυζαντινά χρόνια, που τις αποκαλούσαν κολλυρίδες και ήταν ειδικά ψωμιά για το Πάσχα, σε διάφορα σχήματα, που είχαν στο κέντρο ένα κόκκινο αυγό
Τσουρέκι όπως τσορέρκ
Τσορέκ στην τουρκική γλώσσα είναι η λέξη που περιγράφει λίγο πολύ όλα τα αρτοσκευάσματα, παρασκευές που έχουν γίνει με ζύμη που περιέχει μαγιά. Σε αυτά συγκαταλέγονται φυσικά γλυκές και αλμυρές συνταγές και παρασκευάζονται σε ότι σχήμα βάλει ο νους σας.
Η ονομασία έχει υιοθετηθεί σε όλη την ανατολική Μεσόγειο και την εγγύς Ανατολή, Οι Αρμένιοι και οι Αζέροι παρασκευάζουν ένα ψωμί στρογγυλό και επίπεδο, πασπαλισμένο με σουσάμι, στο οποίο έχουν δώσει μια παρόμοια ονομασία, τσορέκ.
Τα ελληνικά τσουρέκια
Στην Ελλάδα πάντως τα τσουρέκια παραπέμπουν σε κάτι πολύ συγκεκριμένο, όσο και λατρευτό. Είναι ζυμωμένα με γάλα, βούτυρο και αβγά και έχει καθιερωθεί να αρωματίζονται με μαχλέπι, μαστίχα και κακουλέ. Εδώ και αιώνες το μαχλέπι χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα των χωρών της Μέσης Ανατολής, οι μεγαλύτερες καλλιέργειες βρίσκονται στην Συρία και το Ιράν.
Το χαρακτηριστικό του άρωμα προέρχεται από τους σπόρους μιας κερασιά που αποκαλείται όπως διαβάζουμε και πετροκερασιά ή μαχλεποκερασιά. Για να κατασκευαστεί το μαχλέπι οι σπόροι του κερασιού σπάζονται για να εξαχθεί ο πυρήνας του σπόρου, ο οποίος έχει διάμετρο περίπου 6 χιλιοστά και όταν είναι φρέσκος έχει μαλακή και μαστιχωτή υφή. Μετά ο πυρήνας αλέθεται σε σκόνη πριν την χρήση.
Ο Δημήτρης Μακρυνιώτης μας παραχώρησε από καιρό όλα τα μυστικά για ένα τσουρέκι αφράτο, με προζύμι παρακαλώ, το οποίο δεν χρειάζεται ούτε αυγά, ούτε βούτυρο. Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να ακολουθήσετε πιστά τις οδηγίες και κυρίως να είστε υπομονετικοί με τους χρόνους ξεκούρασης της ζύμης. Αν πάλι έχετε ακούσει για την συνταγή με το ζαχαρούχο, την έχουμε κι αυτή, για να τη δοκιμάσετε.
Γιατί όμως τσουρέκια την Ανάσταση;
Τα τσουρέκια είναι όπως προαναφέρθηκε ένα μόνο από τα ψωμιά της ελληνικής παράδοσης. Εκτός από το τσουρέκι, υπάρχουν και άλλες ποικιλίες Πασχαλινού ψωμιού γνωστές ως “λαμπροκούλουρα” ή “λαμπρόψωμο” ή με άλλες ονομασίες ανάλογα με την τοπική παράδοση.
Φαίνεται πως η Εκκλησία συμβολίζει στη ζύμη την ανάσταση του Χριστού, καθώς όπως η μαγιά ζωντανεύει το αλεύρι και φουσκώνει το ψωμί, έτσι και ο Θεάνθρωπος επέστρεψε από τον Άδη για να μεταδώσει το μήνυμα της Ανάστασης. Αναφορές άλλωστε, κάνουν λόγο για παρόμοιες παραβολές και σε άλλες θρησκείες.
Το ψωμί συμβόλιζε τη ζωή και στην ειδωλολατρική παράδοση και μπορούμε να βρούμε απομεινάρια της ακόμη και σήμερα, σε παραδόσεις όπως της προσφοράς Πασχαλινού ψωμιού και κόκκινων αβγών στους τάφους αγαπημένων προσώπων κατά το Πάσχα. Δεν είναι τυχαίο πως η πλεξούδα, το πιο κλασικό σχέδιο στο τσουρέκι, φαίνεται πως έλκει την καταγωγή της από τους ειδωλολατρικούς χρόνους, καθώς αποτελεί σύμβολο απομάκρυνσης των κακών πνευμάτων.
