Δεισιδαιμονία ή ενστικτώδες χάρισμα της φύσης; Εδώ και αιώνες, ο άνθρωπος αναρωτιέται αν πράγματι τα ζώα μπορούν να προβλέψουν φυσικά φαινόμενα. Έχουν την ικανότητα άλλα είδη του πλανήτη να διαισθανθούν τους σεισμούς, δευτερόλεπτα πριν αρχίσει να τρέμει η γη;
Η παρατήρηση, η παράδοση και μια σειρά από θεωρίες που σε πολλές περιπτώσεις αγγίζουν και τα όρια της συνωμοσίας, έχουν καταγράψει στο παρελθόν πως αρκετά ζώα, διάφορων ειδών, εμφάνισαν περίεργη συμπεριφορά λίγο πριν το χτύπημα του Εγκέλαδου
Στην αρχαία Ελλάδα η πρώτη καταγραφή
Η πρώτη καταγραφή μάλιστα, λέγεται πως έρχεται από την αρχαία Ελλάδα το 373 π.Χ., όταν σημειώθηκε ένας καταστροφικός σεισμός στον Κορινθιακό Κόλπο, με αποτέλεσμα να ισοπεδωθούν οι πόλεις της Ελίκης και της Βούρας.
Δύο ιστορικοί, ο Στράβων και ο Αιλιανός, αναφέρουν ότι πέντε μέρες πριν το σεισμό ποντίκια, φίδια, νυφίτσες και σκίουροι εγκατέλειψαν το έδαφος της Ελίκης. Την καταγραφή αυτή περιλαμβάνει σε σχετικό άρθρο του, για την ικανότητα των ζώων να προβλέπουν τους σεισμούς, το γεωδυναμικό των ΗΠΑ.
Ιστορίες με ζώα λίγο πριν «χτυπήσει» ο σεισμός
Υπάρχουν ιστορίες για φίδια που αφήνουν τα λαγούμια τους, σκύλους που γαβγίζουν ή πουλιά που πετούν ημέρες ή και εβδομάδες πριν καταγραφεί ένας σεισμός Αυτές οι περιπτώσεις μπορεί να αμφισβητηθούν πολύ πιο έντονα από την επιστήμη, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στο πείραμα και την παρατήρηση. Τι γίνεται όμως όταν ορισμένα ζώα μοιάζουν ικανά να ανιχνεύουν σεισμούς, μερικές μόνο στιγμές πριν συμβούν.
Όταν συμβαίνει σεισμός, οι δονήσεις διατρέχουν το έδαφος σε ένα επίπεδο που οι άνθρωποι δεν μπορούμε να αντιληφθούμε συνειδητά. Ωστόσο, αυτός ο τύπος δονήσεων, οι πρωταρχικοί, ταξιδεύουν με διπλάσια ταχύτητα από τους δευτερεύοντες, εκείνους δηλαδή που προκαλούν τις ζημιές (αν υπάρχουν). Κάποια ζώα λοιπόν, είναι ικανά να ανιχνεύσουν τις πρωταρχικές δονήσεις ενός σεισμού, πριν φτάσουν οι δευτερεύοντες. Αυτό το χρονικό διάστημα, τουλάχιστον δύο λεπτών, τους δίνει τη δυνατότητα να αντιδράσουν πριν φτάσει ο δυνατός θόρυβος και το τρέμουλο της γης (όχι όμως και πριν τους ίδιους τους σεισμούς).
Δείτε βίντεο από δύο σκυλάκια, τα οποία κοιμούνται και πετάγονται αμέσως λίγο πριν χτυπήσει ο σεισμός
Άλλη μία περίπτωση που έχει καταγραφεί με ένα πάντα να αρχίζει να τρέχει λίγο πριν τον εγκέλαδο το 2013 στη Σιτσουάν της Κίνας
Αισθητήρες σε αγελάδες και πρόβατα
Σε ένα πρόγραμμα διεθνούς συνεργασίας, ερευνητές από το Max Planck Institute of Animal Behavior στο Konstanz/Radolfzell και το Cluster of Excellence Center for the Advanced Study of Collective Behavior στο Πανεπιστήμιο του Konstanz, προσπάθησαν να διερευνήσουν εάν οι αγελάδες, τα πρόβατα και οι σκύλοι μπορούν πραγματικά να ανιχνεύσουν πρώιμα σημάδια σεισμών.
Για να το κάνουν αυτό, προσάρτησαν αισθητήρες στα ζώα που ζούσαν σε μια σεισμογενή περιοχή στη Βόρεια Ιταλία και κατέγραψαν τις κινήσεις τους για αρκετούς μήνες. Τα δεδομένα κίνησης έδειξαν ότι τα ζώα ήταν ασυνήθιστα ανήσυχα τις ώρες πριν από τους σεισμούς.
Όσο πιο κοντά ήταν τα ζώα στο επίκεντρο του επικείμενου σεισμού, τόσο νωρίτερα άρχισαν να συμπεριφέρονται ασυνήθιστα
Όσο πιο κοντά ήταν τα ζώα στο επίκεντρο του επικείμενου σεισμού, τόσο νωρίτερα άρχισαν να συμπεριφέρονται ασυνήθιστα. Τα προφίλ κίνησης διαφορετικών ειδών ζώων κατά τους σεισμούς – οι αντιδράσεις τους αν θέλετε – σε διαφορετικές περιοχές θα μπορούσαν ενδεχομένως να παρέχουν ενδείξεις σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο ενός επικείμενου σεισμού, όπως αναφέρει το sciencedaily.com.
«Ναι» από Αμερικανούς και Βρετανούς επιστήμονες
Ακόμη πιο βέβαιοι για την ικανότητα των ζώων να προβλέπουν σεισμούς μοιάζουν Αμερικανοί και Βρετανοί ερευνητές.
Ειδικοί της NASA και μελετητές του Open University στο Ηνωμένο Βασίλειο άρχισαν να ερευνούν την επίδραση των χημικών μεταβολών των υπογείων υδάτων στα ζώα, όταν το 2009 και λίγες μόλις μέρες πριν από τον μεγάλο σεισμό των 5,8 Ρίχτερ στην περιοχή L’Aquila, στην Ιταλία, παρατήρησαν ότι μια αποικία φρύνων προχώρησε στην εγκατάλειψη της λίμνης στην οποία κατοικούσε.
Η συμπεριφορά των φρύνων της L’Aquila δεν αποτελεί το πρώτο παράδειγμα περίεργης αντίδρασης ζώων πριν από έναν ισχυρό σεισμό. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί και άλλες περιπτώσεις ερπετών, αμφίβιων και ψαριών τα οποία πριν από έναν σεισμό εμφάνιζαν πρωτόγνωρη συμπεριφορά.
Το 1975, στην πόλη Χαϊτσένγκ στην Κίνα, έναν περίπου μήνα πριν το χτύπημα του Εγκέλαδου των 7,3 Ρίχτερ, οι κάτοικοι είχαν παρατηρήσει φίδια να εγκαταλείπουν μαζικά τις φωλιές τους. Κάτι τέτοιο, θεωρήθηκε ιδιαίτερα περίεργο από τους ειδικούς, καθώς συνέβη κατά τη διάρκεια του χειμώνα, όταν τα ερπετά βρίσκονταν σε χειμερία νάρκη.
Δύσκολο να αποδειχτεί η συμπεριφορά των ζώων
Παρά τις καταγραφές, οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει σε ένα ασφαλές συμπέρασμα, αν πράγματι τα ζώα μπορούν να προβλέψουν ή να αισθανθούν τις δονήσεις της Γης, τους σεισμούς.
Δημοφιλής είναι η άποψη ότι τα ζώα μπορούν να αντιληφθούν τα προσεισμικά κύματα, που δημιουργούνται πριν από ένα κύριο σεισμό. Αντιληπτές γίνονται, επίσης, από ορισμένα έμβια όντα εκπομπές υπόγειων αερίων και διακυμάνσεις του γήινου ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, που συμβαίνουν πριν τους σεισμούς.
Το πιο ασφαλές συμπέρασμα πάντως είναι ότι τα ζώα μπορούν πιθανότατα να ανιχνεύσουν τα σεισμικά κύματα, τη στιγμή που συμβαίνουν ή να διαισθανθούν τις περιβαλλοντικές αλλαγές που φέρνει ένας σεισμός και περνούν απαρατήρητες από τον άνθρωπο, αλλά για την ώρα, μέχρι εκεί.
