Στο Δίστομο Βοιωτίας σημειώθηκε μια από τις πιο ειδεχθείς σφαγές αμάχων από τις Γερμανικές κατοχικές δυνάμεις, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου πολέμου.
Στις 10 Ιουνίου 1944, η Ευρώπη «παγώνει» από το αποτρόπαιο έγκλημα και η Ελλάδα θρηνεί για τη Σφαγή στο Δίστομο.
Το χρονικό της σφαγής στο Δίστομο
Ένα χωριό πυρπολήθηκε συθέμελα και συνολικά 218 άνθρωποι εκτελέστηκαν εν ψυχρώ. Ανάμεσά, τους 45 παιδιά και 20 βρέφη.
Οι Γερμανοί χαρακτήριζαν το Δίστομο ως «λυκοφωλιά ανταρτών» και το είχαν βάλει στο «μάτι» περιμένοντας μιας αφορμή.
Το πρωί της 10ης Ιουνίου 1944, μια πομπή στρατιωτικών οχημάτων κατευθύνεται προς την Αράχωβα. Στην πομπή υπάρχουν και δυο επιταγμένα ιδιωτικά φορτηγά με άντρες ταλαιπωρημένους και ρακένδυτους. Μοιάζουν με αιχμάλωτοι, αλλά δεν είναι. Πρόκειται για Γερμανούς στρατιώτες οι οποίοι παριστάνουν τους αιχμαλώτους για να προκαλέσουν την αντίδραση των ανταρτών. Ήταν μια καλοστημένη παγίδα.
Στη διαδρομή οι Γερμανοί εκτελούσαν όποιον έβρισκαν μπροστά τους. Το αίμα έρρεε προκειμένου να είναι σίγουροι πως οι αντάρτες θα αντιδράσουν. Μπήκαν στο Δίστομο και άρχισαν να κάνουν ανακρίσεις. Τότε έμαθαν πως οι αντάρτες βρίσκονται σε ένα άλλο χωριό και ετοιμάζουν επίθεση. Έφυγαν από το Δίστομο και κατευθύνθηκαν προς τα Στείρα. Έπεσαν όμως στην παγίδα που τους έστησαν οι αντάρτες.
Τα πρώτα φορτηγά με Ναζί σφαγιάστηκαν. Τουλάχιστον 18 στρατιώτες έπεσαν νεκροί μετά από σκληρή αλλά σύντομη μάχη. Το μίσος και η οργή των Γερμανών ξέσπασε στο Δίστομο. Θεώρησαν πως οι κάτοικοι συμμετείχαν σε αυτή την παγίδα. Επέστρεψαν πίσω. Η διαταγή ήταν σαφής: «Μην αφήσετε τίποτα όρθιο».
Έτσι κι έγινε. Με πιστόλια, πολυβόλα, χειροβομβίδες και φωτιά ισοπέδωσαν ολοκληρωτικά το χωριό! Εκτελέσεις, βιασμοί, σφαγιασμοί, εμπρησμοί. Δεν σταμάτησαν ούτε μπροστά σε βρέφη ή σε μικρά παιδιά. Παντού εικόνες ασύλληπτης αγριότητας κι απανθρωπιάς.
Υπεύθυνος της σφαγής ήταν ο Χανς Ζάμπελ. Μετά τον πόλεμο συνελήφθη στο Παρίσι και οι γαλλικές αρχές τον παρέδωσαν στις ελληνικές. Ομολόγησε τα όσα φρικτά έγιναν και φυλακίστηκε. Όμως, λίγο καιρό αργότερα εκδόθηκε στη Δυτική Γερμανία για άλλη υπόθεση και δεν επέστρεψε στην Ελλάδα.
Η ναζιστική θηριωδία στο Δίστομο συγκλονίζει την Ευρώπη
Η ναζιστική θηριωδία έγινε γνωστή στο εξωτερικό μέσω του BBC και προκάλεσε την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης. Η Γερμανική Διοίκηση της Αθήνας επέρριψε την ευθύνη αποκλειστικά στους κατοίκους του Διστόμου, επειδή, όπως ανέφερε σε ανακοίνωσή της, δεν συμμορφώθηκαν με τις στρατιωτικές εντολές.
«Εδώ ‘ναι το πικρό το χώμα του Διστόμου. Εσύ διαβάτη, όπου πατήσεις, να προσέχεις. Εδώ πονά η σιωπή, πονάει κι η πέτρα κάθε δρόμου» γράφει ο Γιάννης Ρίτσος στο επίγραμμα για το Δίστομο, το χωριό των «ηρώων και μαρτύρων, των σπαραγμένων λουλουδιών και των σφαγμένων μύρων».
Η φωτογραφία από το Δίστομο που συγκλόνισε τον κόσμο
Τον Νοέμβριο του 1944, επισκέφτηκε το Δίστομο ο ανταποκριτής του περιοδικού Life, Ντιμίτρι Κέσελ και φωτογράφισε τους κατοίκους του μαρτυρικού χωριού, πέντε μήνες μετά από τη σφαγή.
Μία από τις φωτογραφίες ξεχώρισε. Απεικόνιζε τη 19χρονη Μαρία Παντίσκα, που είχε χάσει τη μητέρα της, Παγώνα και άλλους 10 συγγενείς. Η φωτογραφία της μαυροφορεμένης Παντίσκα είχε για τίτλο «Τι έκαναν οι Γερμανοί στην Ελλάδα» και στη λεζάντα έγραφε: «Η Μαρία Παντίσκα ακόµη κλαίει µε λυγµούς, δύο μήνες αφότου οι Γερµανοί σκότωσαν τη μητέρα της, σε σφαγή στην ελληνική πόλη Δίστοµο».
Η Μαρία Παντίσκα ως η «Γυναίκα του Δίστομου» έγινε παγκόσμιο σύμβολο της ναζιστικής θηριωδίας. Η φωτογραφία είναι τοποθετημένη στην είσοδο του Μουσείου Θυμάτων Ναζισμού στο Δίστομο.
