Σαν σήμερα το 1979, η Σουηδική Ακαδημία τίμησε για δεύτερη φορά έναν Έλληνα ποιητή, τον Οδυσσέα Ελύτη, απονέμοντάς του το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
O πρώτος ήταν ο Γιώργος Σεφέρης, ο οποίος έλαβε το βραβείο το 1963 «διά το υπέροχον λυρικόν ύφος του, που είναι εμπνευσμένο από εν βαθύ αίσθημα δια το ελληνικόν πολιτιστικόν ιδεώδες». Δεκαέξι χρόνια αργότερα, ένας ακόμη εκπρόσωπος της λογοτεχνικής γενιάς του ’30, ο Οδυσσέας Ελύτης παραλάμβανε το δικό του βραβείο.
Η είδηση της απονομής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Ελύτη προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στους Έλληνες. Τόσο η πολιτειακή και πολιτική ηγεσίας της χώρας όσο και ο ελληνικός Τύπος συνεχάρησαν τον ποιητή για την απονομή του Νόμπελ.
Στο κύριο άρθρο της στις 19 Οκτωβρίου, μία ημέρα έπειτα από την ανακοίνωση της απονομής του βραβείου στον Ελύτη, η «Καθημερινή» έγραψε τα εξής:
«Ο Οδυσσέας Ελύτης, μια από τις επιβλητικότερες φυσιογνωμίες της σύγχρονης ελληνικής ποίησης και από τους σπουδαιότερους πρωτεργάτες της ανανέωσης και της διαμόρφωσης του νεωτερικού ποιητικού μας λόγου, είναι από χθες το μεσημέρι κάτοχος του Βραβείου Νόμπελ για τη Λογοτεχνία. Η τιμή που του απένειμε η Σουηδική Ακαδημία αποτελεί διεθνή αναγνώριση του έργου του –έργου που είναι καρπός ολοκληρωτικής και ισόβιας αφοσίωσης στην ποίηση– συνάμα όμως αντανακλά στο σύνολο των νεοελληνικών γραμμάτων, ειδοποιώντας τους απανταχού της γης φίλους της λογοτεχνίας ότι σ’ αυτή τη γη εξακολουθούν να κατοικούν οι Μούσες και να κατορθώνονται πνευματικοί άθλοι, άξιοι να ακτινοβολήσουν οικουμενικά, να τέρψουν, να ανυψώσουν και να διδάξουν.
Όταν, πριν από 16 χρόνια, για πρώτη φορά Έλληνας ποιητής, ο Γιώργος Σεφέρης, τιμήθηκε με το ίδιο βραβείο, τούτο είχε θεωρηθεί και ως πράξη δικαιοσύνης, αφού εκπληρωνόταν τότε το όνειρο τριών ελληνικών γενεών – όνειρο, που για τον ένα ή τον άλλο λόγο είχε επανειλημμένα ματαιωθεί, ακόμη και σε στιγμές που η πραγματοποίησή του φαινόταν βέβαιη, στερώντας έτσι τη διεθνή επιβράβευση από μεγάλες μορφές των γραμμάτων μας όπως ο Παλαμάς, ο Καβάφης, ο Σικελιανός, ο Καζαντζάκης. Το δεύτερο βραβείο Νόμπελ που απονέμεται τώρα στον Ελύτη και στην Ελλάδα, εδραιώνει την καλή φήμη του νεοελληνικού λόγου, στρέφει προς τα έργα του την προσοχή των μεγάλων πνευματικών κέντρων της υφηλίου και αναμφίβολα θα συμβάλει ώστε να διασπαστεί το φράγμα της γλώσσας, που κρατάει σπουδαία νεοελληνικά έργα έξω από το κύκλωμα της παγκόσμιας κονίστρας».
Το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το 1979 απονεμήθηκε στον Ελύτη από τη Σουηδική Ακαδημία «για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση περιγράφει με αισθησιακή δύναμη και υψηλή πνευματική διορατικότητα τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για την ελευθερία και τη δημιουργία». Στην ανακοίνωσή της η Σουηδική Ακαδημία ανέφερε ότι «η θάλασσα και τα νησιά, τα ζώα και τα φυτά τους, τα απαλά βότσαλα και οι ακρογιαλιές, ο αφρός των κυμάτων, οι μαύροι θαλασσινοί αχινοί… είναι στοιχεία που επαναλαμβάνονται συνεχώς στο έργο του. αισθησιασμός και φως αναβλύζουν από την ποίηση του Ελύτη. Ο αισθητός κόσμος είναι έντονα ζωντανός στο έργο του, πλούσιος σε φρεσκάδα και καταπληκτικές εμπειρίες».
Συνεχίζοντας, τόνισε ότι «το έργο του Ελύτη, μολονότι δεν είναι πολιτικό με τη στενή έννοια του όρου, αποτελεί μια “γραφή ετοιμότητας”, που στοχεύει στην υπεράσπιση της ηθικής ακεραιότητας και εμπνέεται από την αντίληψη της μοναδικότητας του ανθρώπου, που του δίνει δύναμη για να αντιμετωπίσει τις δοκιμασίες της υπάρξεως».
Το ενδιαφέρον, όμως, της Σουηδικής Ακαδημίας κέντρισε και το ψευδώνυμο του Ελύτη (το πραγματικό του επώνυμο ήταν Αλεπουδέλης). Όπως ανέφερε, το ψευδώνυμό του «αντανακλά μια σύνθεση ιδεών της ελληνικής σκέψεως, όπως το όνομα της ίδιας της χώρας του, Ελλάδα, της Ελπίδας, της Ελευθερίας και της Ελένης, το όνομα της γυναίκας που συμβολίζει την ομορφιά και την γοητεία».
Η απονομή του βραβείου Νόμπελ πραγματοποιήθηκε λίγους μήνες αργότερα, στις 10 Δεκεμβρίου 1979. Προσκεκλημένη της σουηδικής κυβέρνησης ήταν η διευθύντρια της «Καθημερινής» Ελένη Βλάχου, η οποία και παρέθεσε την εμπειρία της στο φύλλο της επόμενης ημέρας.
