Σαν σήμερα: Από τις αρχές της δεκαετίας του ‘60, οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ (Σοβιετική Ένωση) είχαν επιδοθεί σ’ έναν αγώνα δρόμου για την πραγματοποίηση επανδρωμένων πτήσεων στο διάστημα. Οι Αμερικανοί με το πρόγραμμα «Μέρκιουρι» («Ερμής») και οι Σοβιετικοί με το πρόγραμμα «Βοστόκ» («Ανατολή»), του οποίου επικεφαλής ήταν ο Σεργκέι Κορόλεφ, ένας από τους θρύλους της αεροδιαστημικής.
Οι Σοβιετικοί πέτυχαν να αιφνιδιάσουν τους Αμερικανούς για τρίτη φορά και να στείλουν πρώτοι αυτοί άνθρωπο στο διάστημα, μετά την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου «Σπούτνικ» στις 4 Οκτωβρίου 1957 και ταξίδι στο διάστημα του πρώτου έμβιου όντος, της σκυλίτσας Λάικα, στις 3 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου.
Στις 08:07 (Ώρα Ελλάδος) της 12ης Απριλίου 1961, ο 27χρονος επισμηναγός Γιούρι Γκαγκάριν, σφηνωμένος μέσα στη λιλιπούτεια διαστημική κάψουλα «Βοστόκ 1» (διαμέτρου 2,3 μ. και βάρους 4,7 τόνων), εκτοξεύθηκε προς το άπειρο, με τον πύραυλο «Βοστόκ-Κ» από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στην Κεντρική Ασία (σήμερα ανήκει στο Καζακστάν). Οι Σοβιετικοί επιστήμονες, που σχεδίασαν την αποστολή με επικεφαλής τον Σεργκέι Κορόλεφ, του έδιναν πιθανότητες επιτυχίας 50%, ενώ διάχυτη ήταν η πεποίθηση ότι μία διαστημική πτήση θα ήταν μοιραία για τον άνθρωπο.
Και όμως το «Βοστόκ 1» μπήκε με επιτυχία σε τροχιά γύρω από τη Γη, σε μία πτήση που διήρκεσε 128 λεπτά. Ο Γκαγκάριν πραγματοποίησε μία πλήρη περιφορά της Γης με μέγιστη ταχύτητα 28.968 χλμ. /ώρα και μέγιστο ύψος 301 χλμ.
Μπαίνοντας στην τροχιά άρχισε να στροβιλίζεται μέσα στην καμπίνα του και να περιγράφει τη θέα από το παράθυρο: «Βλέπω τη Γη. Είναι μπλε. Είναι τόσο όμορφη». Στις 09:55 (ώρα Ελλάδας) προσγειώθηκε με το αλεξίπτωτό του σώος και αβλαβής σ’ ένα χωράφι 700 χλμ. νοτιοανατολικά της Μόσχας, μπροστά στα έκπληκτα μάτια μιας ρωσίδας χωρικής, της κόρης της και μιας αγελάδας.
Η επιτυχημένη πτήση του «Βοστόκ 1» ήταν το αποκορύφωμα δύο ετών μυστικής προπαρασκευής της πτήσης και εξαιρετικής εκπαίδευσης του Γκαγκάριν, ο οποίος επιλέχτηκε ανάμεσα σε 2.000 πιλότους της Πολεμικής Αεροπορίας της ΕΣΣΔ. Οι φήμες ότι οι Σοβιετικοί επρόκειτο να εκτοξεύσουν άνθρωπο στο διάστημα έφθασαν στη Δύση λίγες μόνο μέρες πριν από το σπουδαίο κατόρθωμα.
Ο πρώτος που συνεχάρη τον Γκαγκάριν ήταν ο σοβιετικός ηγέτης Νικήτα Χρουστσόφ από την ντάτσα του στη Μαύρη Θάλασσα. «Η πτήση από εσάς ανοίγει μια νέα σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας κατά την κατάκτηση του διαστήματος», του είπε. Το επίσημο ραδιόφωνο της Μόσχας διέκοψε το πρόγραμμά του για να δώσει λεπτομέρειες της σπουδαίας είδησης.
Τις επόμενες ημέρες πραγματοποιήθηκε μία μεγάλη παρέλαση προς τιμήν του στην Κόκκινη Πλατεία και ο Χρουστσόφ, αφού παρασημοφόρησε τον πρώτο «διαστημάνθρωπο» και τον ανακήρυξε «ήρωα τον σοβιετικού λαού», έκανε λόγο για «νίκη της ΕΣΣΔ στον αγώνα για την πρόοδο από την αγροτική κοινωνία στη διαστημική εποχή».
Το κατόρθωμα του Γκαγκάριν έγινε δεκτό με ενθουσιασμό σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Ο νεαρός πιλότος ήταν πλέον ένας διεθνής σταρ πρώτου μεγέθους και η ΕΣΣΔ δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Τον χρησιμοποίησε για προπαγανδιστικούς σκοπούς, προκειμένου να διαφημίσει τα μεγάλα επιτεύγματα του κομμουνισμού.
