Η Πλάκα, η αποκαλούμενη και «Συνοικία των Θεών», είναι από τις λιγοστές συνοικίες της Αθήνας -αν όχι η μοναδική- οι οποία κατοικείται αδιάκοπα από την αρχαιότητα.
Η πρώτη γνωστή καταγεγραμμένη αναφορά του τοπωνυμίου «Πλάκα» είναι αυτή του Γάλλου ιατρού Ζακόμπ Σπον στο βιβλίο του Spon’s Voyage d’Italie, de Dalmatie, de Grèce et du Levant που εκδόθηκε το 1678.
Πώς πήρε το όνομά της η Πλάκα
Αρβανίτικης προέλευσης
Πώς πήρε αυτό το όνομα η περιοχή είναι κάτι που δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα. Η πιο γνωστή θεωρία είναι ότι πρόκειται για αρβανίτικης προέλευσης τοπωνύμιο. Συγκεκριμένα, στη συνοικία αυτήν ο πληθυσμός ήταν κατά πλειονότητα Αρβανίτες. Η περιοχή πήρε το όνομα από την αρβανίτικη λέξη «plake» που σημαίνει «γριά» καθώς ήταν η παλιότερη γειτονιά της περιοχής.
Ο βασικός υποστηρικτής της άποψης αυτής ήταν ο αρχιτέκτονας, πολεοδόμος και λαογράφος, Κώστας Μπίρης. Την ασπάζεται και ο δημοσιογράφος και ιστορικός ερευνητής, Γιάννης Καιροφύλας και την αναφέρει το βιβλίο του «ΣΤΗΣ ΠΛΑΚΑΣ ΤΙΣ ΑΝΗΦΟΡΙΕΣ» (Εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΤΗΣ).
Η πλάκα που βρέθηκε
Αυτός που είχε υποστηρίξει μια άλλη εκδοχή ήταν ο Δημήτριος Καμπούρογλου (1852 – 1942), ιστορικός ερευνητής, λογοτέχνης, ποιητής και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Η ιστορική του έρευνα επικεντρώθηκε κυρίως στην Αθήνα την περίοδο της Τουρκοκρατίας, γι’ αυτό και του δόθηκε η προσωνυμία «Αθηναιογράφος». Η προτομή του βρίσκεται σε κεντρικό σημείο της Πλάκας στην πλατεία Φιλομουσου Εταιρείας.
Ο Καμπούρογλου υποστήριζε ότι το όνομα της Πλάκας δεν είχε αρβανίτικη προέλευση. Είχε να κάνει με μια πλάκα που βρέθηκε στην διασταύρωση των οδών Θέσπιδος, Αδριανού και Τριπόδων, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Αλεξανδρινού, βρίσκεται στην Ανατολική πλευρά της Ακρόπολης.
Η τρίτη θεωρία
Υπάρχει και τρίτη θεωρία που μάλλον ελάχιστοι λαογράφοι και ιστορικοί ασπάζονται. Σύμφωνα με αυτή, η ονομασία οφείλεται στη μορφή του εδάφους η οποία είναι επίπεδη.
«Διαμάχη» λοιπόν για την προέλευση του ονόματος μιας συνοικίας που έχει.. ζωγραφιές όπως έγραφε κάποτε ο Αθηναίος ευθυμογράφος Τίμος Μωραϊτίνης. Για τις ανάγκες της επιθεωρήσεως «Μπερλίνα», είχε γράψει: «Έχει η Αθήνα ομορφιές, έχει και κάτι ζωγραφιές / μα σαν της Πλάκας τα στενά δεν έχει τέτοια πουθενά / Βρε, το ξέρει η ανθρωπότης πως κι ο Θεός είναι Πλακιώτης / κι’ όταν σιγοψιχαλίζει, αχ τα βασιλικά ποτίζει».
Ο πιο αρχαίος δρόμος της Ευρώπης η οδός Τριπόδων στην Πλάκα
Η ιστορία της Αθήνας χάνεται στο βάθος των αιώνων και μαζί με αυτήν πολλά είναι εκείνα που άλλαξαν στην πόλη. Υπάρχει όμως κάτι που είναι ίδιο εδώ και 25 αιώνες. Πρόκειται για τον αρχαιότερο δρόμο όχι μόνο στην Αθήνα αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Είναι η οδός Τριπόδων που βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο της πόλης στην Πλάκα και αναφέρεται στο βιβλίο με τα ελληνικά ρεκόρ Γκίνες, ως ο μακροβιότερος δρόμος της πόλης, ο οποίος έχει διατηρήσει την ίδια ονομασία για σχεδόν 25 αιώνες.
Από το Πρυτανείο μέχρι το Θέατρο του Διονύσου
Από τις αναφορές που έχουν διασωθεί μπορούμε να φανταστούμε ότι από την αρχαιότητα θεωρούταν ο πιο ωραίος και στολισμένος δρόμος της αρχαίας Αθήνας.
Οι Αθηναίοι ξεκινούσαν από το Πρυτανείο κάτω στην Αγορά και ανηφόριζαν των 800 μέτρων μήκους δρόμο και πλάτους 6 μέτρων για να φθάσουν στον τελικό προορισμό τους, που ήταν το θέατρο του Διονύσου. Την αρχαία αυτή οδό, διέσχιζαν και οι νυχτερινές λαμπαδηδρομίες που γίνονταν προς τιμήν του Θεού Διονύσου.
Εξάλλου δεν είναι τυχαίο και το όνομά της. Το πήρε από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος της.
Πήρε το όνομά του από τους χάλκινους τρίποδες που τοποθετούνταν κατά μήκος του. «Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφισιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί», αναφέρει ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις». Τα τρίποδα ήταν έπαθλα χορηγών στους θεατρικούς αγώνες που αφιερώνονταν συχνά στον θεό Απόλλωνα.
Ίσως μία βόλτα στην Πλάκα στον συγκεκριμένο δρόμο, μπορεί να σας μαγέψει και να σας κάνει να… αισθανθείτε τους αρχαίους Έλληνες!
