Ο Μουσταφά Ελ Αμπαντί (Mostafa Abdel-Hamid el-Abbadi) είναι Αιγύπτιος ιστορικός, χάρη στο όραμα και τις προσπάθειες του οποίου ξαναγεννήθηκε η θρυλική βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ένα από τα κτίρια που ένωσαν τον πολιτισμό όλου του κόσμου πριν από 2.000 και πλέον χρόνια.
Γεννηθείς στις 10 Οκτωβρίου 1928, Κάιρο, ο Ελ Αμπαντί αποτελεί το πρόσωπο που μνημονεύει σήμερα η Google στο Doodle της κεντρικής της σελίδα. Ο Αιγύπτιος ιστορικός που θεωρήθηκε ο κορυφαίος Αιγύπτιος μελετητής του ελληνορωμαϊκού κόσμου και ήταν ο οραματιστής που συνέλαβε και πίεσε με επιτυχία για την αναβίωση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας με τη μορφή της Bibliotheca Alexandrina.
Ο Μουσταφά Ελ Αμπαντί αποφοίτησε (1951) από το Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας και απέκτησε (1960) διδακτορικό δίπλωμα στην αρχαία ιστορία από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας ως λέκτορας και αργότερα έγινε καθηγητής ελληνορωμαϊκών σπουδών.
Επικεντρώθηκε ιδιαίτερα στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας των κλασικών χρόνων και κατέστησε τον εαυτό του αυθεντία για το ίδρυμα αυτό, το οποίο ήταν το πρώτο που προοριζόταν να αποτελέσει αποθετήριο όλων των γνώσεων του κόσμου.
Η διάλεξη του Μουσταφά Ελ Αμπαντί που έγινε φάρος πολιτισμού
Σε μια διάλεξη που έδωσε το 1972 στο Πανεπιστήμιο της Αλεξάνδρειας, ο Μουσταφά Ελ Αμπαντί δήλωσε ότι θα πρέπει να ανεγερθεί και πάλι μια σύγχρονη εκδοχή της μεγάλης παγκόσμιας βιβλιοθήκης.
Στη συνέχεια άρχισε να αναπτύσσει σχέδια για ένα τέτοιο ίδρυμα. Με την πάροδο του χρόνου κατάφερε να πείσει τον κυβερνήτη της Αλεξάνδρειας και την κυβέρνηση της Αιγύπτου να υποστηρίξουν το σχέδιο. Το 1986 η UNESCO συμφώνησε να βοηθήσει και ο θεμέλιος λίθος της νέας βιβλιοθήκης τέθηκε το 1988.
Η Bibliotheca Alexandrina, ένα κυλινδρικό κτίριο που σχεδιάστηκε από τη νορβηγική αρχιτεκτονική εταιρεία Snøhetta, άνοιξε το 2002 με χώρο για περίπου οκτώ εκατομμύρια βιβλία σε επτά κλιμακωτά επίπεδα, τέσσερα μουσεία, ένα πλανητάριο, αρκετές γκαλερί και ένα τεράστιο αναγνωστήριο.
Ο Μουσταφά Ελ Αμπαντί δώρισε στη Βιβλιοθήκη ένα αντίγραφο του Codex Justinianus (Κώδικας του Ιουστινιανού) του 16ου αιώνα.
Ο Μουσταφά Ελ Αμπαντί έγραψε το βιβλίο «Η ζωή και η μοίρα της Αρχαίας Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας» (Life and Fate of the Ancient Library of Alexandria 1990) και το λήμμα της Εγκυκλοπαίδειας Britannica για τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Το 1996 εξελέγη πρόεδρος της Αρχαιολογικής Εταιρείας της Αλεξάνδρειας και αργότερα έγινε επίτιμος πρόεδρος.
Λίγα λόγια για την Αρχαία βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας
Eκεί που οι τρεις «αρχαίες» ήπειροι ενώνονται, εκεί που συναντιούνται τα πνεύματα τριών αρχαίων πολιτισμών, μετά από τέσσερεις χιλιάδες χρόνια φαραωνικού πολιτισμού, μια ελληνική δυναστεία, αυτή των Πτολεμαίων, αποφάσισε και δημιούργησε τον «νέο ομφαλό της γης», τον ομφαλό της γνώσης.
Η έναρξη της δημιουργίας της οικουμενικής βιβλιοθήκης έγινε όταν ο Δημήτριος ο Φαληρέας, μαθητής του Αριστοτέλη και σύμβουλος του Πτολεμαίου του Α’, εισηγήθηκε στο φαραώ την ίδρυση ενός μεγάλου ερευνητικού κέντρου με μια παγκόσμια βιβλιοθήκη, όπως ακριβώς την ονειρεύτηκε ο μεγάλος στρατηλάτης.
Με τον τρόπο αυτό, ουσιαστικά, εκπληρωνόταν το όνειρο και η φιλοσοφία του ίδιου του Αριστοτέλη. Σύντομα έγινε φανερό ότι η πρόθεση των Πτολεμαίων δεν ήταν απλώς η καταγραφή και διατήρηση όλης της επιστημονικής και καλλιτεχνικής γνώσεως αλλά και η μεταβολή της ελληνικής γλώσσας σε παγκόσμια, καθώς οι σχέσεις και το εμπόριο των Ελλήνων με τους αυτόχθονες λαούς προϋπέθετε τη γλωσσική επικοινωνία.
Για το σκοπό αυτό αποφασίσθηκε και η ίδρυση μεγάλων πολιτιστικών κέντρων γύρω από τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας και η μετάφραση των μεγάλων ιστορικών έργων των λαών της ανατολής στην ελληνική γλώσσα.
Στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας εργάστηκαν πολύ σπουδαίοι αρχαίοι έλληνες σοφοί, ανάμεσά τους ο Ερατοσθένης, ο Ζηνόδοτος, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος, ο Καλλίμαχος κ.α. Το Μουσείο αποτελούσε τμήμα των ανακτόρων.
Είχε πολλά διαμερίσματα και λειτουργούσε ως ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο οποίο έμεναν και εργάζονταν διασημότητες της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών, όπως ο μαθηματικός Ευκλείδης, ο αστρονόμος Αρίσταρχος, ο γεωγράφος Ερατοσθένης και ο ποιητής Θεόκριτος.
Απαρχή της καταστροφής αποτέλεσε η μεγάλη πυρκαγιά, που προκλήθηκε από την ναυμαχία του Ρωμαϊκού στόλου του Ιουλίου Καίσαρα, με τον Αιγυπτιακό, το 48 π. Χ. Στην ναυμαχία αυτή αναδείχθηκε νικητής ο Ρωμαϊκός στόλος, αλλά ηττημένος αναδείχθηκε όλος ο πολιτισμένος κόσμος με την εξαφάνιση της βιβλιοθήκης και της συσσωρευμένης γνώσης του τότε γνωστού κόσμου. Ένα μεγάλο τμήμα της βιβλιοθήκης καταστράφηκε επίσης, το 47 π. Χ. κατά τον Αλεξανδρινό πόλεμο.
Τα απομεινάρια της άλλοτε περήφανης βιβλιοθήκης αποτέλεσαν και πάλι στόχο παγκόσμιων ηγεμόνων, όπως ο Αυρηλιανός, ο Θεοδόσιος ο Α’ και ο Ομάρ ο Α’. Η περίοδος άνθησης της γνώσης είχε τελειώσει και η περίοδος χειραγώγησης των λαών είχε ξεκινήσει.
