Γολόντομορ, ανθρωπογενής λιμός που συγκλόνισε τη σοβιετική δημοκρατία της Ουκρανίας από το 1932 έως το 1933, με αποκορύφωμα τα τέλη της άνοιξης του 1933.
Όπως αναφέρει το Britannica ήταν μέρος ενός ευρύτερου σοβιετικού λιμού (1931-34) που προκάλεσε επίσης μαζική πείνα στις σιτοπαραγωγικές περιοχές της Σοβιετικής Ρωσίας και του Καζακστάν.
Ο ουκρανικός λιμός, ωστόσο, έγινε πιο θανατηφόρος από μια σειρά πολιτικών διαταγμάτων και αποφάσεων που στόχευαν κυρίως ή μόνο την Ουκρανία. Αναγνωρίζοντας την έκτασή του, ο λιμός του 1932-33 αποκαλείται συχνά Γολόντομορ (Holodomor), όρος που προέρχεται από τις ουκρανικές λέξεις για την πείνα (holod) και την εξόντωση (mor).
H απόφαση του Στάλιν να κολεκτιβοποιήσει τη γεωργία το 1929
Οι ρίζες του λιμού εντοπίστηκαν στην απόφαση του σοβιετικού ηγέτη Ιωσήφ Στάλιν να κολεκτιβοποιήσει τη γεωργία το 1929. Ομάδες αγωνιστών του Κομμουνιστικού Κόμματος υποχρέωσαν τους αγρότες να παραχωρήσουν τη γη τους, την προσωπική τους περιουσία και μερικές φορές τη στέγαση τους στις συλλογικές εκμεταλλεύσεις, και απέλασαν τους λεγόμενους κουλάκους -πλούσιους αγρότες- καθώς και όλους τους αγρότες που αντιστέκονταν συνολικά στην κολεκτιβοποίηση.
Η κολεκτιβοποίηση οδήγησε σε πτώση της παραγωγής, στην αποδιοργάνωση της αγροτικής οικονομίας και σε ελλείψεις τροφίμων. Προκάλεσε επίσης μια σειρά από αγροτικές εξεγέρσεις, συμπεριλαμβανομένων ένοπλων εξεγέρσεων, σε ορισμένα μέρη της Ουκρανίας.
Οι εξεγέρσεις ανησύχησαν τον Στάλιν επειδή εκτυλίχθηκαν σε επαρχίες που, μια δεκαετία νωρίτερα, είχαν πολεμήσει εναντίον του Κόκκινου Στρατού κατά τη διάρκεια του Ρωσικού Εμφυλίου Πολέμου. Τον ανησυχούσε επίσης η οργή και η αντίσταση στην κρατική αγροτική πολιτική στο εσωτερικό του Ουκρανικού Κομμουνιστικού Κόμματος.
Στάλιν: Όταν έλεγε ότι «μπορεί να χάσουμε την Ουκρανία»
«Αν δεν καταβάλουμε τώρα προσπάθειες για να βελτιώσουμε την κατάσταση στην Ουκρανία», έγραψε στον συνάδελφό του Λάζαρ Καγκάνοβιτς τον Αύγουστο του 1932, «μπορεί να χάσουμε την Ουκρανία». Εκείνο το φθινόπωρο το Σοβιετικό Πολιτικό Γραφείο, η ελίτ ηγεσία του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος, έλαβε μια σειρά αποφάσεων που διεύρυναν και εμβάθυναν την πείνα στην ουκρανική ύπαιθρο. Αγροκτήματα, χωριά και ολόκληρες πόλεις στην Ουκρανία μπήκαν σε μαύρες λίστες και δεν μπορούσαν να λάβουν τρόφιμα. Απαγορεύτηκε στους αγρότες να εγκαταλείψουν την ουκρανική δημοκρατία προς αναζήτηση τροφίμων.
Παρά την αυξανόμενη πείνα, οι επιτάξεις τροφίμων αυξήθηκαν και η βοήθεια δεν παρασχέθηκε σε επαρκείς ποσότητες. Η κρίση κορυφώθηκε το χειμώνα του 1932-33, όταν οργανωμένες ομάδες αστυνομικών και κομμουνιστικών μηχανισμών λεηλάτησαν τα σπίτια των αγροτών και πήραν ό,τι ήταν βρώσιμο, από τις καλλιέργειες μέχρι τα προσωπικά είδη διατροφής και τα κατοικίδια ζώα. Η πείνα και ο φόβος οδήγησαν αυτές τις ενέργειες, αλλά ενισχύθηκαν από μια δεκαετία και πλέον μισητής και συνωμοτικής ρητορικής που εκπορευόταν από τα υψηλότερα επίπεδα του Κρεμλίνου.
Μια καταστροφή η εκστρατεία – Αυξήθηκαν τα ποσοστά θανάτου στην Ουκρανία
Το αποτέλεσμα της εκστρατείας του Στάλιν ήταν μια καταστροφή. Την άνοιξη του 1933 τα ποσοστά θανάτου στην Ουκρανία αυξήθηκαν κατακόρυφα. Μεταξύ του 1931 και του 1934 τουλάχιστον 5 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την πείνα σε όλη την Ε.Σ.Σ.Δ. Ανάμεσά τους, σύμφωνα με μελέτη που διεξήγαγε ομάδα Ουκρανών δημογράφων, ήταν τουλάχιστον 3,9 εκατομμύρια Ουκρανοί.
Τα αστυνομικά αρχεία περιέχουν πολλαπλές περιγραφές περιπτώσεων κανιβαλισμού, καθώς και ανομίας, κλοπών και λιντσαρίσματος. Μαζικοί τάφοι ανοίχτηκαν σε όλη την ύπαιθρο. Η πείνα επηρέασε επίσης τον αστικό πληθυσμό, αν και πολλοί μπόρεσαν να επιβιώσουν χάρη στις κάρτες σίτισης. Παρόλα αυτά, στις μεγαλύτερες πόλεις της Ουκρανίας, τα πτώματα ήταν ορατά στους δρόμους.
Επειδή ο λιμός ήταν τόσο θανατηφόρος και επειδή το Κρεμλίνο τον αρνήθηκε επίσημα για περισσότερο από μισό αιώνα, έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ουκρανική δημόσια μνήμη, ιδίως μετά την ανεξαρτησία.
Ο Ουκρανός ποιητής Ιβάν Ντραχ ήταν ο πρώτος που μίλησε δημόσια για τον λιμό, το 1986, μετά την καταστροφή του Τσερνομπίλ, αναφέροντάς τον ως παράδειγμα του πόσο επιζήμια μπορεί να είναι η επίσημη σιωπή. Η ουκρανική κυβέρνηση καθώς και η ουκρανική διασπορά έχουν ανεγείρει μνημεία στη μνήμη του Γολόντομορ, ενώ η Ημέρα Μνήμης του Γολόντομορ γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο το τέταρτο Σάββατο του Νοεμβρίου. Η Ουκρανία έχει επίσης επενδύσει στην έρευνα για τον λιμό.
Ουκρανία: Οι ρωσικές κατοχικές αρχές ξήλωσαν μνημείο στη Μαριούπολη αφιερωμένο στα θύματα του «Γολόντομορ»
Η ρωσική κατοχική διοίκηση της Μαριούπολης, της ουκρανικής πόλης που κατακτήθηκε από τη Μόσχα έπειτα από μια καταστροφική πολιορκία, ξήλωσε σήμερα ένα μνημείο αφιερωμένο στα θύματα του Μεγάλου Λιμού της Ουκρανίας της δεκαετίας του 1930.
Ο Μεγάλος Λιμός ή «Γολόντομορ» στα ουκρανικά, αναφέρεται «στην εξόντωση μέσω λιμοκτονίας» αγροτών που συνέβη το 1932 και το 1933 από το σοβιετικό καθεστώς με αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλά εκατομμύρια θάνατοι, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ιστορικών.
Για την Ουκρανία, αυτή η λέξη είναι συνώνυμη με την ενορχηστρωμένη γενοκτονία για να συντρίψει την επιθυμία της για ανεξαρτησία. Ωστόσο, η Ρωσία και άλλοι ιστορικοί τοποθετούν αυτά τα γεγονότα ανάμεσα σε λιμούς που συνέβησαν επίσης στην κεντρική Ασία και στη Ρωσία.
Στο Telegram, οι αυτονομιστικές αρχές της περιοχής του Ντονέτσκ, που συμμετείχαν στην κατάκτηση της πόλης την περασμένη άνοιξη μαζί με τον ρωσικό στρατό, ανέφεραν ότι αυτό το μνημείο που είναι φτιαγμένο από γρανίτη και τα αποκαλυπτήρια του είχαν γίνει το 2004 στο κέντρο της Μαριούπολης στη νότια Ουκρανία, απομακρύνθηκε.
«Ο γρανίτης θα ανακυκλωθεί σε οικοδομικά υλικά», ανέφεραν.
Το μνημείο ήταν κατασκευασμένο από δύο ογκόλιθους γρανίτη με ένα γλυπτό που αναπαριστά στάχυα σιταριού. Το μνημείο ήταν αφιερωμένο επίσης στα θύματα «πολιτικής καταστολής»: τις μαζικές εκτελέσεις και απελάσεις που οργάνωσε το σοβιετικό κράτος, τις οποίες σήμερα το Κρεμλίνο επιδιώκει να υποβαθμίσει.
Το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων Ria Novosti δημοσίευσε ένα βίντεο που δείχνει το μνημείο να ξηλώνεται από γερανό στη Μαριούπολη.
«Δεν αφαιρούμε ένα μνημείο, αλλά ένα σύμβολο πολιτικής παραπληροφόρησης για τον πληθυσμό», δήλωσε η Εβγκενία Κροτόβα, εκπρόσωπος μιας τοπικής οργάνωσης νεολαίας, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Ria Novosti.
Μια καθηγήτρια τοπικού πανεπιστημίου, η Όλγα Τσαμτσχόβα, τόνισε ότι είναι καλύτερο να μην «θυμόμαστε τα χειρότερα ξανά και ξανά».
«Είναι καλύτερα να κάνουμε την πατρίδα μας πιο όμορφη και πιο καθαρή, αλλά να αφήσουμε στις ψυχές μας τις αναμνήσεις προβλημάτων», είπε στο Ria Novosti.
Το στρατηγικό λιμάνι της Μαριούπολης κατακτήθηκε τον Μάιο από τον ρωσικό στρατό, έπειτα από μια πολιορκία αρκετών εβδομάδων και μαζικούς βομβαρδισμούς που στοίχισαν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων και κατέστρεψαν μέρος της πόλης.
