Φαντάζεστε πώς θα ήταν ένας κόσμος χωρίς φερμουάρ; Μια απλή, αλλά θαυματουργή ανακάλυψη που έχει διευκολύνει την καθημερινότητα δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο και η οποία είναι προϊόν έμπνευσης ενός άνδρα από την παγωμένη Σουηδία.
Παντελόνια, παπούτσια, μπουφάν και ζακέτες κλείνουν με μια κίνηση και κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη. Διαβάζουμε λοιπόν πως ήταν ο Σουηδός μηχανικός Γκίντιον Σούντμπακ, ο οποίος ωστόσο ζούσε στις ΗΠΑ, εκείνος που εμπνεύστηκε τη δημιουργία αυτού του εργαλείου που αποτέλεσε αναπόσπαστο αξεσουάρ για κάθε είδος ρούχο τα χρόνια που ακολούθησαν.
Φυσικά, η ιδέα ενός εξαρτήματος που να κλείνει δυο κομμάτια ύφασμα, εφαρμόζοντας καλύτερα ένα ρούχο ή ένα παπούτσι είχε επιχειρηθεί αρκετά χρόνια νωρίτερα. Ήταν ο Γουίτκομπ Λούντσον, που παρουσίασε μια παρόμοια πατέντα στην Παγκόσμια Έκθεση του Σικάγο το 1893. Ωστόσο, η ιστορία θα γράψει πως ο «πατέρας» του φερμουάρ είναι ο Σουηδός μηχανικός που μηχανεύτηκε το αντικείμενο σαν σήμερα, στις 29 Απριλίου 1913.
Ποιος είναι ο εφευρέτης του φερμουάρ
Γεννημένος στο Τζόκοπινγκ Κάουντι του νομού Σμάλαντ στη Σουηδία, ήταν γιος ενός αγρότη που τον έλεγαν Γιόνας Όττο Μάγκνουσσον Σάντμπακ και η μητέρα του ήταν η Κριστίνα Καρολίνα Κλάσντόττερ.
Μετά τις σπουδές του στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ο Γκίντεον πήγε στη Γερμανία. Εκεί σπούδασε σε πολυεθνικό πανεπιστήμιο, στην πόλη Μπίνγκεν άμ Ράιν και αποφοίτησε το 1903, παίρνοντας το πτυχίο του μηχανικού.
Το 1905 πήγε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και εκεί εργαζόταν σε εταιρία ηλεκτρονικών ειδών, στην πόλη Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια. Εκεί εργάστηκε ένα χρόνο, και αμέσως μετά εργάστηκε στην Universal Fastener Company στο Νιού Τζέρσει.
Το φερμουάρ κάνει την εμφάνισή του στον κόσμο
Ο Σούντμπαικ ασχολήθηκε με το αντικείμενο ήδη από το 1906 ενώ συνεργάστηκε με άλλους μηχανικούς όπως ο Ελίας Χόουι, Μάξ Γούλφ και Γουίτκομπ Τζάντσον για τον σκοπό αυτό.
Μετά από πολλές προσπάθειες, δημιουργεί ένα εξάρτημα από μέταλλο και το αποκάλεσε Hookless No.2. Εκεί ήταν η πρώτη φορά που χρησιμοποιεί τα «δοντάκια» που υπάρχουν εκεί και επίσης κατάφερε να το δημιουργήσει σε σχήμα του γράμματος ύψιλον «Υ».
Το φερμουάρ κυκλοφόρησε το 1914, ενώ το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας του χορηγήθηκε τρία χρόνια αργότερα. Μια παρόμοια συσκευή είχε κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το 1911 στην Ευρώπη από τους Καταρίνα Κουν Μος και Χένρι Φόρστερ, ωστόσο εκείνα τα φερμουάρ δεν κατασκευάστηκαν ποτέ.
Το 1917 το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ εξόπλισε τις αντιανεμικές ιπτάμενες στολές με τα νέα εξαρτήματα που τα καθιστούσαν πολύ πιο χρηστικά. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και στις αρχές της δεκαετίας του 1930 εμφανίστηκαν σε ρούχα τόσο για άνδρες όσο και για γυναίκες.
Το 1923 ο Μπι Τζι Γουόρκ της εταιρείας B.F. Goodrich Company έδωσε το όνομα ζίπερ (όπως αποκαλούνται στα αγγλικά) στο κλείστρο συρόμενης ράβδου που μόλις είχε υιοθετηθεί για το κλείσιμο των παπουτσιών. Λέγεται πως η έμπνευση για το όνομα είναι πολύ απλή, του γεννήθηκε από τον θόρυβο που κάνει ένα φερμουάρ όταν κλείνει ή ανοίγει αντίστοιχα.
Στην Ελλάδα έχει επικρατήσει ο γαλλικός όρος, που προέρχεται από το ρήμα «φερμέ» (fermer) που σημαίνει κλείνω.
Από τα παπούτσια σε όλα τα ρούχα του κόσμου
Αρχικά, τα φερμουάρ χρησιμοποιούνταν κυρίως σε παπούτσια και θήκες καπνού. Εκείνη την εποχή οι άνθρωποι είχαν συνηθίσει να κλείνουν τα ρούχα τους με κουμπιά, όπως για παράδειγμα στα σακάκια και τα παλτό ή με κορδόνια, όπως σε πουκαμίσα και γυναικείες μπλούζες.
Τα εξαρτήματα παρέμειναν σχεδόν αποκλειστικά αξεσουάρ για παπούτσια επί σχεδόν 20 χρόνια, έως ότου, τη δεκαετία του 1930, προστέθηκαν στα παιδικά ρούχα.
Οι διαφημιστικές καμπάνιες των εταιρειών υποστήριζαν πως με τον τρόπο αυτό βελτίωναν την ανεξαρτησία των παιδιών, επειδή τους έδιναν τη δυνατότητα να ντύνονται μόνα τους. Από εκεί και πέρα, τα φερμουάρ κατέκλυσαν τη μόδα ενηλίκων, ξεκινώντας από τα ανδρικά παντελόνια και περνώντας στη γυναικεία ένδυση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι περίπου εκείνη την εποχή ξεκίνησε η ιδέα ενός πλήρως διαχωρισμένου φερμουάρ. Μέχρι εκείνη την περίοδο, τα φερμουάρ χρησιμοποιούνταν για τη σύνδεση 2 πλευρών ενός ενδύματος, όπως για το κλείσιμο μιας μπότας ή για της πλάτης παιδικής φόρμας.
Δεν λειτουργούσαν όμως όπως σήμερα για να «κλείσουν» τις δύο άκρες ενός μπουφάν για παράδειγμα.
Ένα πλήρως διαχωρισμένο δεν περιλαμβάνει κάποια ιδιαίτερα διαφορετική τεχνολογία. Αντί να έχει συνδεδεμένα δόντια ραμμένα σε ένα ρούχο, το φερμουάρ έχει μια καρφίτσα εισαγωγής και ένα κουτί συγκράτησης.
Τα δοντάκια δηλαδή που εισάγουμε στην άκρη ενός μπουφάν για να ενώσουμε τις άκρες του φερμουάρ και να το κλείσουμε. Αυτά ουσιαστικά σας επιτρέπουν να ευθυγραμμίσετε τις δύο πλευρές των δοντιών που συναποτελούν το φερμουάρ, πριν περάσετε το κλείστρο/ολισθητήρα από πάνω τους.
Η πρώτη πραγματική χρήση ενός διαχωριστικού αξεσουάρ ήταν σε σακάκια, συγκεκριμένα σε δερμάτινα σακάκια. Αυτό οφειλόταν εν μέρει στις ριζικές αλλαγές στη μόδα, ως τη δεκαετία του 1920, αλλά και αργότερα, όταν η casual μόδα, τα καθημερινά ενδύματα που έμοιαζαν περισσότερο με πιο επίσημα ρούχα.
4 τρόποι να ξεκολλήσετε ένα κολλημένο φερμουάρ
Μπορεί ο Σουηδός μηχανικός να έκανε την καθημερινότητά μας πολύ πιο εύκολη, υπάρχουν όμως φορές που η ευρεσυτεχνία του κολλάει, αφήνοντας μας εκτεθειμένους. Υπάρχουν τρόποι να κάνετε ένα «τζαναμπέτικο» φερμουάρ να ξεκολλήσει.
Χρησιμοποιήστε ένα μολύβι – Αρχικά τοποθετήστε το ρούχο σε μία ευθεία επιφάνεια που δεν γλιστράει. Πάρτε ένα μολύβι και καθώς με το ένα σας χέρι κρατάτε σταθερό το φερμουάρ πιάστε το μολύβι και εφαρμόστε το στα δόντια πάνω και κάτω από το κολλημένο ολισθητήρα.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του WD40, ο γραφίτης έχει την ιδιότητα να λειτουργεί ως λιπαντικό. Με ήρεμες κινήσεις προσπαθήστε να ανεβάσετε το φερμουάρ και σε όποιο σημείο δείτε ότι δυσκολεύεται τρίψτε και πάλι με την μύτη του μολυβιού.
Εφαρμόστε υγρό σαπούνι – Το σαπούνι που υπάρχει σε κάθε σπίτι είναι η εύκολη λύση όταν έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα κολλημένο φερμουάρ.
Βάλτε λίγο υγρό σαπούνι σε ένα μπολ με νερό και με ένα καθαρό πανί εφαρμόστε στο σημείο του φερμουάρ που έχει κολλήσει.
Θα δείτε ότι θα ξεκινήσει σιγά σιγά να ξεκολλάει.
Χρησιμοποιήστε ένα ατμοσίδερο – Το κόλπο αυτό έχει εφαρμογή μόνο σε μεταλλικά φερμουάρ. Σε καμία περίπτωση μην ξεκινήσετε να το πατάτε με το σίδερο.
Απλά ζεσταίνετε καλά το σίδερο και με τον ατμό περνάτε από απόσταση 10 εκατοστών.
Ο ατμός θα μαλακώσει τα δόντια του φερμουάρ και θα ξεκινήσει να ξεκολλάει.
Στη συνέχεια μπορείτε να λιπάνετε το φερμουάρ με κάποια από τις προηγούμενες μεθόδους.
Βάλτε λάδι ή βούτυρο – Στην κουζίνα βρίσκεται το πιο φυσικό λιπαντικό για το κολλημένο φερμουάρ. Αυτό δεν είναι άλλο από το ελαιόλαδο ή το βούτυρο που έχουμε στο ψυγείο.
Με τη βοήθεια μιας μπατονέτας, εφαρμόστε στο σημείο που έχει κολλήσει το φερμουάρ μικρή ποσότητα λαδιού ή βουτύρου.
