Η Ελλάδα τίθεται υπό διεθνή οικονομικό έλεγχο, λόγω πτώχευσης και μια επιτροπή από τα Ευρώπας ορίζει τα οικονομικά της για τις επόμενες δεκαετίες. Το ημερολόγιο γράφει, 21 Ιανουαρίου 1898.
Η εμπλοκή της χρεοκοπημένης Ελλάδας σε σύρραξη με την Τουρκία ένα χρόνο νωρίτερα, στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, βρήκε την Ελλάδα σε εξαιρετικά δυσχερή θέση με τον ελληνικό στρατό ανίκανο να αντιπαραταχθεί στα οθωμανικά στρατεύματα, που είχαν καταλάβει τη Θεσσαλία και τμήμα της Στερεάς Ελλάδας.
Παράλληλα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως παρά το πλούσιο έργο του και την ακόμη πιο διορατική του πολιτική ματιά, ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης έμεινε στη συνείδηση των Ελλήνων για μια φράση που του αποδίδεται και η οποία έχει περάσει στην ιστορία, αλλά και τη λαϊκή παράδοση. Λέγεται λοιπόν, ότι ο Χαρίλαος Τρικούπης είπε την ιστορική φράση εκείνη την περίοδο το «Δυστυχώς Επτωχευσαμεν», για να δηλώσει την αδυναμία του κράτους τότε να πληρώσει τις υποχρεώσεις του.
Έκτοτε, η φράση αυτή χρησιμοποιείται για να δηλώσει αποτυχία, τόσο σε οικονομικά θέματα όσο και όμως και σε ένα γενικότερο πλαίσιο. Στην Ελλάδα θα ακουστεί ουκ ολίγες φορές, από πολιτικά και δημοσιογραφικά χείλη, μόνο που ο Χαρίλαος Τρικούπης δεν ξεστόμισε ποτέ τη φράση αυτή στη Βουλή και ενδεχομένως να μην την είπε και ποτέ στη ζωή του.
Από τα πρακτικά της Βουλής, τουλάχιστον, δεν προκύπτει κάτι τέτοιο, αλλά ούτε και από τις μαρτυρίες και τους σχολιασμούς της περιόδου. Ωστόσο, ούτε και στον Τύπο των ημερών, που είχε τη συνήθεια να περιγράφει εκτενώς τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις, έγινε αναφορά στην περιβόητη φράση.
Κάπως έτσι, λίγο καιρό αργότερα, η κυβέρνηση Αλέξανδρου Ζαΐμη πια υποχρεώθηκε σε διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της Ελλάδας για επιπλέον δανεισμό. Οι διαπραγματεύσεις της ελληνικής κυβέρνησης οδήγησαν στην επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ), ένα μαύρο κεφάλαιο στην ιστορία της χώρας, για την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας που να εξασφαλίζει στους πιστωτές την αποπληρωμή και των παλαιότερων αλλά και των νέων δανείων τους.
Ξένοι δανειστές αναλαμβάνουν την οικονομία στην Ελλάδα
Μπαίνουν λοιπόν στην Ελλάδα οι πιστωτές, μια Επιτροπή η οποία ελέγχει τα οικονομικά του κράτους, με στόχο να εξασφαλίσει πως θα λάβει πίσω τα δανεικά. Σας θυμίζει κάτι; Ναι, φυσικά, μοιάζει πολύ με την περιπέτεια την οποία βίωσε η χώρα πριν από 13 χρόνια με τα περιβόητα Μνημόνια και την Τρόικα.
Το Οκτώβριο του 1897 έφθασαν στην Αθήνα οι απεσταλμένοι των Μεγάλων Δυνάμεων για τη σύνταξη νόμου βάσει του οποίου θα εγκαθιδρυόταν και θα λειτουργούσε ο οικονομικός έλεγχος, η επιβολή του οποίου για την Ελλάδα ήταν αποτέλεσμα του πολέμου του 1897.
Σύμφωνα με το Greekarchives, την επιτροπή αποτελούσαν έξι μέλη, αντιπρόσωποι κάθε μιας από τις Δυνάμεις (που είχαν υπογράψει την προκαταρκτική συνθήκη ειρήνης) και ήταν σε άμεση επαφή με τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών.
Η Επιτροπή αυτή θα έφευγε από τη χώρα το 1978, 81 χρόνια αργότερα! Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πληροφορία αποτελεί το γεγονός πως αρχικά έδρα της, ήταν το σημερινό Μέγαρο της Προεδρίας της Δημοκρατίας, που είχε αναγερθεί για τις ανάγκες της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής, στη συμβολή των οδών Βασιλέως Γεωργίου και Στησιχόρου.
Οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και στην Επιτροπή σχετικά με τα όρια του ελέγχου και τους οικονομικούς όρους ήταν δύσκολες. Σαν σήμερα, στις 21 Ιανουαρίου λοιπόν του 1898, ολοκληρώνεται το τεχνοκρατικό τμήμα της δουλειάς της διεθνούς επιτροπής ελέγχου.
Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 21 Φεβρουαρίου 1898 (νόμος ΒΦΙΘ΄) και η Διεθνής Οικονομική Επιτροπή (Δ.Ο.Ε.), γνωστή ως Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος άρχισε να λειτουργεί από τις 28 Απριλίου 1898. Σαν να λέμε το Eurogroup της εποχής!
Για την υπηρεσία του δημοσίου χρέους εκχωρήθηκαν στη Δ.Ο.Ε. οι ακόλουθες πηγές εσόδων:
- μονοπώλια άλατος, πετρελαίου, σπίρτων, παιγνιοχάρτων, σιγαροχάρτων, σμυρίδος Νάξου
- Φόρος καταναλώσεως καπνού
- τέλη χαρτοσήμου
- δασμοί τελωνείου Πειραιώς.
Η Δ.Ο.Ε. είχε επίσης την εποπτεία των δημοσίων υπηρεσιών που ήταν αρμόδιες για την είσπραξη των υπεγγύων προσόδων.
Τότε που τα σπίρτα στην Ελλάδα τα πουλούσε μόνον το κράτος
Όπως έχει γράψει ξανά στο παρελθόν το The Standard, για να εξασφαλίσουν οι δανειστές ότι θα εισπράξουν πίσω τα χρήματά τους, επέβαλαν μεταξύ των όρων την κατ’ ευθείαν είσπραξη των κερδών από τρία βασικά προϊόντα το πετρέλαιο, τα σπίρτα και τα τραπουλόχαρτα.
Τα προϊόντα αυτά θα διακινούσε πλέον μόνον το Ελληνικό Μονοπώλιο, δηλαδή κρατικά καταστήματα, τα οποία πουλούσαν σε σταθερές τιμές σε όλη την ελληνική επικράτεια και ελέγχονταν από την αγορανομία.
Με αυτό τον τρόπο, τα σπίρτα και οι τράπουλες που κυκλοφορούσαν επί δεκαετίες στη χώρα έφεραν την επιγραφή κρατικό μονοπώλιο!
