Λίγοι άνθρωποι επηρέασαν τόσο με το προσωπικό τους άγγιγμα την παγκόσμια μουσική και ακόμη λιγότεροι κατάφεραν να μοιράσουν φως, χρώμα και τζαμαϊκανή διάθεση σε όλο τον κόσμο, όσο ο Μπομπ Μάρλεϊ.
Ανήκει σε μια από τις πιο πρωτοπόρες προσωπικότητες της reggae καθώς η μουσική του καριέρα σημαδεύτηκε από τη συγχώνευση στοιχείων ρέγκε, σκα και rocksteady, καθώς και από το ξεχωριστό φωνητικό και στιλ του τραγουδιού. Όμως, ο Μπομπ Μάρλεϊ ήταν ίσως ο πιο διάσημος πιστός ενός πνευματικού κινήματος, των Ρασταφάρι,
Κάπως έτσι, θεωρείται δικαίως παγκόσμιο σύμβολο της μουσικής και του πολιτισμού, η ενσάρκωση της ταυτότητας της Τζαμάικας, αλλά και μια αμφιλεγόμεη προσωπικότητα αναφορικά με την θέση του απέναντι σε δημοκρατικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις στη χώρα του.
O μύθος με τα 19 είδη ζωΐφιων
Η εικόνα του Μπομπ Μάρλεϊ έκανε τα ράστα διάσημα στα πέρατα της γης. Ωστόσο, το ιδιαίτερο αυτό χτένισμα με την ξεχωριστή τεχνική και την δύσκολη φροντίδα, αποτελεί κι εκείνο μέρος της πίστης; του τραγουδιστή. Άλλωστε, λένε πως ως ρασταφαριανός, ο Μπομπ Μάρλεϊ δεν μπορούσε να κόψει τα μαλλιά του, κάτι το οποίο αναγκάστηκε να κάνει στο τέλος της ζωής του, όταν και ασθένησε βαριά, διαγνωσμένος με καρκίνο.
Η εικόνα του Μπομπ Μάρλεϊ και ο θάνατός του σε σχετικά μικρή ηλικία δημιούργησαν έναν μύθο γύρω από τα διάσημα μαλλιά του. Αρχικά, φημολογείται και έχει «διαρρεύσει» ευρέως στο αχανές διαδίκτυο πως ο τρόπος για να γίνουν τα ράστα είναι κάπως ανορθόδοξος, αφού χρησιμοποιείται γι’ αυτό λάσπη. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχει γραφτεί πως το μυστικό για την φόρμα των μαλλιών του τραγουδιστή ήταν η κοπριά.
Εκείνο όμως που πήρε διαστάσεις αστικού μύθου γύρω από τα μαλλιά του Μπομπ Μάρλεϊ, είναι τα διάφορα ζωΐφια, ψείρες που κατοικούσαν στο κεφάλι του τραγουδιστή ως τον θάνατό του. Η ιστορία λοιπόν λέει πως όταν ο μουσικός έφυγε από τη ζωή, οι γιατροί που τον εξέτασαν, εντόπισαν 19 είδη ψείρας στις κοτσίδες του.
Κάτι τέτοιο φυσικά δεν είναι αληθινό, αφού όπως προείπαμε, ο Μπομπ Μάρλεϊ πέθανε βαριά άρρωστος από καρκίνο, κάτι που του είχε στερήσει προηγουμένως τα πλούσια μαλλιά του. Επιπλέον, ο τρόπος για να γίνουν τα ράστα, όχι μόνο του τραγουδιστή, αλλά σε όλο τον κόσμο, δεν περιλαμβάνει βρομιά, αλλά ένα ειδικά επεξεργασμένο κερί μέλισσας.
Παρά την πίστη του, ο Μπομπ Μάρλεϊ φημολογείται πως έδωσε ένα από τα κοτσιδάκια της ράστα του σε ένα κοριτσάκι που παρακολούθησε μια συναυλία του λίγο πριν πεθάνει. Αυτή δημοπρατήθηκε το 2003 μαζί με μια καρτ-ποστάλ με ιδιόχειρη υπογραφή του καλλιτέχνη και πουλήθηκε για το εξωφρενικό ποστό των 2.500 βρετωνικών λιρών.
Ποιος ήταν ο Μπομπ Μάρλεϊ
Σε ένα μικρό χωριό της Τζαμάικα γεννήθηκε στις 06 Φεβρουαρίου του 1945 ο Ρόμπερτ Νεστα Μάρλεϊ.
Ο πατέρας του, ο Norval Sinclair Marley, ήταν ένας ναυτικός αγγλικής καταγωγής, όπου σε ένα από τα ταξίδια του γνώρισε την nclair Marley ήταν ναυτικός αγγλικής καταγωγής και σε ένα από τα ταξίδια του γνώρισε την 19χρονη αφροαμερικάνα Cedilla Malcolm, την οποία και παντρεύτηκε.
Στήριζε πάντα οικονομικά την γυναίκα του και τον γιό του, παρόλο που λόγω των ταξιδιών του δεν τους έβλεπε συχνά. Το 1955, ο 60χρονος Norval πέθανε από καρδιακή προσβολή.
Ο Μπομπ Μάρλεϊ μεγάλωσε σε μία φτωχογειτονιά του Kingston. Σαν παιδί αντιμετώπισε πολλές ρατσιστικές συμπεριφορές λόγω της ανάμεικτης ταυτότητας του, ενώ αργότερα είχε δεχτεί πολλές σχετικές ερωτήσεις και από τα μέσα.
«Ο πατέρας μου ήταν λευκός και η μητέρα μου μαύρη. Με φωνάζουν μιγά ή κάπως έτσι. Δεν είμαι σε καμία πλευρά. Ούτε στην μαύρη, ούτε στην λευκή. Είμαι στου Θεού την πλευρά, Αυτού που με έπλασε και με έκανε να προέρχομαι από την μαύρη και την λευκή.»
Αξίζει να σημειωθεί ότι στα 14 του παράτησε το σχολείο και εργαζόταν ως μαθητευόμενος σε σιδεράδικο και αργότερα ως χειριστής ανυψωτικού μηχανήματος σε εργοστάσιο. Εκείνη την περίοδο μπήκε στην διαδικασία να μάθει και αυτοάμυνα, γεγονός που ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή του, την φυσική του κατάσταση και του χάρισε το ψευδώνυμο «Tuff Gong».
Στη νέα του γειτονιά έγινε φίλος με τον Neville Livingston (που αργότερα έγινε γνωστός ως μουσικός με το καλλιτεχνικό όνομα Bunny Wailer), με τον οποίο σύντομα έμελλε να γίνουν και ετεροθαλή αδέρφια, αφού η μητέρα του Bob παντρεύτηκε τον επίσης χήρο πατέρα του Neville, Thadeus Livingston.
Τα βήματα στη μουσική
Ο Μπομπ και ο Neville, ζώντας πλέον και στο ίδιο σπίτι, άρχισαν να παίζουν μαζί μουσική ανακαλύπτοντας όλο και περισσότερο την αγάπη τους γι’ αυτή. Συχνά έπαιζαν μαζί και με τον Joe Higgs, που λέγεται ότι ήταν αυτός που τους γνώρισε τον Ρασταφαριανισμό, αλλά και τους δικτύωσε με άλλους συντοπίτες τους μουσικούς.
Πριν ακόμα κλείσει τα 18 του χρόνια, το 1962, ο Bob Marley ηχογράφησε τα πρώτα του τραγούδια, «Judge Not», «One Cup of Coffee», «Do You Still Love Me?» και «Terror», στα Federal Studios και επέλεξε να τα κυκλοφορήσει με το ψευδώνυμο Bobby Martell. Η πρώτη του αυτή απόπειρα δεν σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία.
Έναν χρόνο αργότερα ο Bob Marley και ο Bunny Livingston μαζί με τους Peter McIntosh, Junior Braithwaite, Beverley Kelso και Cherry Smith δημιούργησαν το ska/rockstready συγκρότημα The Teenagers, που στην πορεία μετονομάστηκε σε The Wailers. Μέχρι το 1966 την μπάντα αποτελούσαν μόνο ο Marley, ο Livingston και ο McIntosh.
Η φήμη και επιτυχία του Μπομπ Μάρλεϊ άρχισε να παίρνει διεθνείς διαστάσεις από το 1975 με το τραγούδι του «No Woman No Cry» του δίσκου «Natty Dread».
Το 1976 ο Μπομπ Μάρλεϊ αποφάσισε να «αυτοεξοριστεί» στο Λονδίνο για δύο χρόνια. Εκεί ηχογράφησε τα άλμπουμ του «Exodus» (1977) και «Kaya» (1978), που σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Ανάμεσα στα τραγούδια του ξεχώρισε το «One Love», διασκευή του «People Get Ready» του Curtis Mayfield.
Με το όνομα Μπομπ Μάρλεϊ and the Wailers ο Μάρλεϊ κυκλοφόρησε 7 studio και 4 live άλμπουμ. Το τελευταίο “Babylon By Bus” κυκλοφόρησε το 1978 και ήταν ένα διπλό live άλμπουμ, μέσω του οποίου μπορεί κανείς να πάρει μια γεύση της φρενίτιδας που επικρατούσε στο κοινό του όταν εκείνος ήταν στη σκηνή.
Προσωπική ζωή και παιδιά
Το 1966 ο Bob Marley παντρεύτηκε την Κουβανή τραγουδίστρια Rita Anderson και για ένα διάστημα μετακόμισε μαζί της στην πολιτεία του Delaware. Εκεί διατηρούσε το ψευδώνυμο Donald Marley και εργαζόταν ως καθαριστής σε ξενοδοχείο, καθώς και στη νυχτερινή βάρδια της μονάδας συναρμολόγησης στην περίφημη αυτοκινητοβιομηχανία Chrysler.
Από εκείνο το διάστημα και μετά ήρθε ακόμα πιο κοντά με το κίνημα του Ρασταφαριανισμού και ξεκίνησε να υιοθετεί το «τζιβάτο» στυλ κόμμωσης, γνωστό ως dreadlocks, που ήταν και σήμα κατατεθέν του κινήματος.
Πέρα από την μουσική, ο Μπομπ Μάρλεϊ είχε και άλλη μια μεγάλη αγάπη: το ποδόσφαιρο. Έπαιζε όσο πιο συχνά μπορούσε, σε πάρκα, γήπεδα, ακόμα και στα διαλείμματα των ηχογραφήσεων. Ήταν οπαδός της βραζιλιάνικης ομάδας Santos και αγαπημένος του σταρ του αθλήματος ήταν ο Pele.
Σύμφωνα με τις επίσημες πηγές, ο Μπομπ Μάρλεϊ είχε συνολικά τουλάχιστον 12 παιδιά. Τα τέσσερα από αυτά τα απέκτησε με την γυναίκα του Rita, τα δύο ήταν υιοθετημένα από προηγούμενο γάμο της και τα υπόλοιπα τα είχε αποκτήσει με άλλες γυναίκες.
Τα περισσότερα παιδιά του -εκτός από την χαρακτηριστική ομοιότητα που έχουν με τον πατέρα τους- έχουν σήμερα καταξιωθεί στον χώρο της reggae και hip hop μουσικής σκηνής. Sharon, Cedella, “Ziggy“, “Raggamuffin“, Rohan, Julian, Ky-Mani και ο μικρότερος Damian “Jr. Gong” (καρπός της εξωσυζυγικής σχέσης του με την Καναδή τραγουδίστρια Cynthia Breakspeare).
Μάχη με τον καρκίνο
Τον Ιούλιο του 1977 ο Μπομπ Μάρλεϊ διαγνώστηκε με ένα κακόηθες μελάνωμα στα πόδια, για το οποίο του προτάθηκε να κάνει ακρωτηριασμό.
Εκείνος αρνήθηκε να κάνει την επέμβαση κυρίως λόγω των θρησκευτικών του πεποιθήσεων και προσπάθησε να βρει εναλλακτικές λύσεις για το πρόβλημά του. Παράλληλα, έστω και με δυσκολία, συνέχιζε τις περιοδείες και τις συναυλίες του μέχρι το 1980.
Ο καρκίνος όμως εξαπλωνόταν με τον καιρό όλο και περισσότερο προσβάλλοντας τον εγκέφαλο, τους πνεύμονες, το συκώτι και το στομάχι του.
Πολλές από τις εμφανίσεις του άρχισαν σταδιακά να ακυρώνονται και τον Σεπτέμβριο του 1980, μετά την τελευταία του συναυλία στην Πενσυλβάνια, αναζήτησε τελικά ιατρική βοήθεια από ένα Γερμανό γιατρό που γνώριζε. Ήταν όμως ήδη αργά. Λιποθύμησε επί σκηνής σε συναυλία στις 8 Οκτώβρη του 1980 και μετήχθη εσπευσμένα στο νοσοκομείο.
Ιδέες και Ρασταφαριανισμός
Πολλοί έχουν την εντύπωση ότι η μουσική θεματολογία και φιλοσοφία του Μπομπ Μάρλεϊ είναι ένας ύμνος στην άνευ ορίων ελευθερία, τη νιρβάνα και τα ναρκωτικά της φύσης.
Στην πραγματικότητα όμως η πλειοψηφία των τραγουδιών του έχουν θρησκευτικό και πολιτικό περιεχόμενο. Αναφέρονται στην ουσία της αναζήτησης της πνευματικής ηρεμίας, σε κοινωνικά ζητήματα εξάλειψης της βίας και της διαφθοράς που έβλεπε γύρω του, καθώς και στην ανάγκη εναρμόνισης του ανθρώπου με την φύση.
Μέσω των τραγουδιών του κατέκρινε την κοινωνική αδικία και τις διακρίσεις και στην χώρα του θεωρούταν ως προστάτης των φτωχών. Φυσικά οι στίχοι του και οι θέσεις του ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες με τις ιδέες του Ρασταφαριανισμού, του οποίου ήταν ένθερμος υποστηρικτής.
Ήταν μάλιστα ο πρώτος που κατάφερε να διαδώσει τις ιδέες των Ρασταφαριανών μέσω της μουσικής τους από τις αποξενωμένες περιοχές της Τζαμάικα στη διεθνή μουσική σκηνή.
Ο Ρασταφαριανισμός είναι ένα κίνημα που εμφανίστηκε στην Τζαμάικα το 1930 και συνδυάζει θρησκευτικές και πολιτικές τοποθετήσεις. Στην πορεία συνδέθηκε άρρηκτα με την ρέγγε μουσική και διαδόθηκε παγκοσμίως μέσω αυτής και των διάσημων εκπροσώπων της, όπως ο Bob Marley και ο Peter Tosh.
Αρχικά οι Ρασταφάρι πίστευαν πως οι μαύροι σαν λαός είναι οι γνήσιοι απόγονοι των Ισραηλιτών και παρόλο που έχουν εκδιωχθεί από τους λευκούς στην Αφρική, κάποια στιγμή θα καταφέρουν να κυριαρχήσουν.
Ωστόσο με τον καιρό, και αφού σαν κίνημα δεν είχε ποτέ κάποιο επίσημο δόγμα, αυτές οι απόψεις διαμορφώθηκαν αρκετά και απομακρύνθηκαν από φυλετικά θέματα. Άλλωστε οι Ρασταφάρι πιστεύουν πως κάθε άνθρωπος έχει μια δική του αντίληψη της αλήθειας.
Πιστεύουν επίσης στην έννοια της «μιας αγάπης», της ανιδιοτελούς αγάπης προς κάθε άνθρωπο, που εκφράζεται με ειλικρίνεια, ανεκτικότητα και ακεραιότητα χωρίς καταπίεση.
Βασισμένα σε εδάφια της Π. Διαθήκης βασικά χαρακτηριστικά των ακολούθων του Ρασταφαριανισμού είναι τα dreadlocks (τα μακριά πλεγμένα μαλλιά, που συμβολίζουν την κοινωνική αντίδραση και απομόνωση), η χρήση κάνναβης (που θεωρείται φυτό ευεργετικό, μεγάλης θρησκευτικής σημασίας και συμβολίζει την ελευθερία) και η χορτοφαγική κυρίως διατροφή, που δεν περιλαμβάνει χημικά επεξεργασμένες τροφές.
