Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, η οποία έγινε σαν σήμερα πριν από 451 χρόνια είναι μια από τις σημαντικότερες ναυμαχίες στην παγκόσμια ιστορία. Αποτελεί, δε, ακόμη και ιστορικό σταθμό στη ναυτική τακτική, καθώς και στη ναυπηγική.
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου έγινε την Κυριακή 7 Οκτωβρίου 1571 στα μικρά νησιά Εχινάδες, Curzolari σύμφωνα με τις δυτικές πηγές, κοντά στη Ναύπακτο.
Νικήτριες, ύστερα από την ολιγόωρη, σφοδρή σύγκρουση, αναδείχτηκαν οι χριστιανικές δυνάμεις των ενωμένων στόλων της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, των Ιπποτών της Μάλτας, του δουκάτου της Σαβοΐας, του δουκάτου του Ουρμπίνο, του μεγάλου δουκάτου της Τοσκάνης και του Πάπα υπό την ονομασία Lega Santa (Ιερή Ένωση).
Χάρη στον σωστό σχεδιασμό των ηγετών τους κατόρθωσαν να πλήξουν καίρια τον αντίπαλό τους που υπέστη συντριπτική ήττα. Οι απώλειες, και από τα δύο μέρη, υπήρξαν τεράστιες.
Οι Τούρκοι έχασαν πάνω από 20.000 άνδρες, 3.500 περίπου συνελήφθησαν αιχμάλωτοι και 15.000 περίπου χριστιανοί σκλάβοι απελευθερώθηκαν. Αλλά και οι Χριστιανοί έχασαν 7.500 άνδρες ενώ 20.000 περίπου ήταν οι πληγωμένοι.
Τα κέρδη για τις χριστιανικές δυνάμεις ήταν τεράστια, σε ψυχολογικό κυρίως επίπεδο, καθώς διαλύθηκε η βεβαιότητα, που ως τότε κυριαρχούσε, για την ανίκητη τουρκική πολεμική δύναμη.
Αμέσως μόλις έγινε γνωστή η νίκη των χριστιανικών δυνάμεων στη Ναύπακτο, σε διάφορες περιοχές του τουρκοκρατούμενου ελληνικού χώρου ξέσπασαν επαναστατικές κινήσεις.
Η αναφορά για τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου σε σπάνιο χειρόγραφο
Σε βραχύ χρονικό, το οποίο σώζεται σε χειρόγραφο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, ο ανώνυμος συντάκτης του καταγράφει πολύ παραστατικά όσα συνέβησαν την Κυριακή 7 Οκτωβρίου 1571 στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου:
Ο Θερβάντες στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου
Στη Ναυμαχία αυτή έλαβε μέρος ως υπαξιωματικός της γαλέρας Μαρκέσα (Marquesa) ο μετέπειτα διάσημος Ισπανός συγγραφέας Μιγκέλ ντε Θερβάντες. Αν και άρρωστος με πυρετό την ημέρα εκείνη, ο Θερβάντες πολέμησε και πληγώθηκε τρεις φορές από σφαίρα, δύο στο στήθος και μία που του άφησε μόνιμη αναπηρία στο αριστερό του χέρι.
Στο «Ταξίδι στον Παρνασσό» (1614) αναφέρει ότι στη Ναύπακτο αχρηστεύτηκε το αριστερό του χέρι «προς δόξαν του δεξιού» (υπαινισσόμενος την κατοπινή επιτυχία του πρώτου μέρους του Δον Κιχώτη).
Ο Θερβάντες πάντα ένοιωθε υπερήφανος για τη συμμετοχή του στη Ναυμαχία και πίστευε ότι είχε λάβει μέρος στην πιο ένδοξη μάχη που είδαν ή θα δουν οι αιώνες(που όπως αποδείχθηκε ιστορικά δεν είχε άδικο), ενώ συμπλήρωνε σε κείμενό του γι’ αυτήν: «Την ημέρα εκείνη διαλύθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο η μέχρι τότε υφιστάμενη πεποίθηση ότι οι Τούρκοι ήταν στη θάλασσα αήττητοι».
Δυστυχώς, όμως, οι τότε Ηγεμόνες άργησαν πολύ να επωφεληθούν των νέων αυτών δυναμικών, που παρουσίασε εκείνη η ναυμαχία, σε αντίθεση με τη ναυτική τέχνη και βεβαίως τη ναυπηγική, που έσπευσαν αμέσως να προσαρμοστούν επ’ αυτών.
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου υπήρξε το τέλος των κωπήλατων πολεμικών πλοίων και η ανατολή των ιστιοφόρων στους κατά θάλασσα αγώνες.
Μια ιστορική διαδρομή 2.500 ετών και πλέον, του κουπιού, που είχε ξεκινήσει από την Αργοναυτική εκστρατεία, έφθασε στο τέλος της, για να δώσει τη σειρά του στο πανί ως κύριο μέσο πρόωσης, που βεβαίως είχε ξεκινήσει εξ ανάγκης στα εμπορικά πλοία, λόγω των μεγάλων αποστάσεων που έπρεπε να καλύψουν, αλλά που δεν είχε δοκιμασθεί για περιορισμένες κατ’ έκταση ναυμαχίες.
Σε αυτήν την τότε σύγχρονη εξέλιξη, η ναυτική τέχνη και η ναυπηγική προσαρμοζόμενες, άρχισαν να παρουσιάζουν τεράστια ιστιοφόρα, για να καταλήξουν στα λεγόμενα Δίκροτα και Τρίκροτα, που θα καλύψουν ανάγκες των επόμενων πέντε αιώνων, προκειμένου και αυτά να υποκλιθούν στη νεότερη γενιά του ατμού και του σιδήρου.
Η ναυμαχία αυτή σήμανε, επίσης ,το τέλος των επιδιώξεων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας για μιαν έξοδο στον Ατλαντικό.
