Βρισκόμαστε εν μέσω τριημέρου και αρκετοί το περνάμε στο σπίτι, είτε βλέποντας κάποια ταινία-σειρά, είτε διαβάζοντας βιβλία.
Το «The Standard» πιστός βιβλιοφάγος, βρήκε αυτή τη φορά, 5 δυστοπικά βιβλία που θα σας «ταρακουνήσουν» και θα σας κάνουν να σκεφτείτε εάν τελικά… υπάρχει και στο παρόν ένας «Μεγάλος Αδελφός» που παρακολουθεί τα βήματά μας.
Άλλωστε προσφάτως ζήσαμε μια δυστοπική κατάσταση με τον Covid-19 και το lockdown που επιβλήθηκε, κάτι που οδήγησε και σε άνοδο στις πωλήσεις για δυστοπικά βιβλία, ενώ παράλληλα οι θεωρίες συνωμοσίας βρήκαν πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν.
Προσωπικά είμαι λάτρης της επιστημονικής φαντασίας και των δυστοπιών, έτσι δεν γίνεται να μην έχω ως αγαπημένο συγγραφέα τον Τζορτζ Όργουελ, ή να μην έχω διαβάσει δυστοπικά βιβλία όπως η «Οδύσσεια του διαστήματος» του Άρθουρ Κλαρκ.
Πρόκειται για βιβλία που εκτός από το να σε ταξιδεύουν σε ένα άγνωστο περιβάλλον, σου δημιουργούν προβληματισμούς για τις ανθρώπινες κοινωνίες και σε βοηθούν να αλλάξεις τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις τα πράγματα.
5 προτάσεις για δυστοπικά βιβλία
Ας αρχίσουμε όμως τις προτάσεις μας για δυστοπικά βιβλία που θα μπορούσαν να κάνουν καλύτερο το τριήμερο και σίγουρα να σας αλλάξουν τρόπο σκέψης για πολλά πράγματα που μέχρι σήμερα δεν έχετε φανταστεί!
1984 – Τζορτζ Όργουελ
Δεν γίνεται μια λίστα για δυστοπικά βιβλία να μην ξεκινά με το «1984» του Τζορτζ Όργουελ, το οποίο θεωρείται κατά πολλούς (και για μένα επίσης) το Ευαγγέλιο της δυστοπικής λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας πολλών βιβλίων που έχουν γράψει τη δική τους ιστορία, όπως «Η Φάρμα των Ζώων», προέβλεψε με το δικό του τρόπο πώς θα είναι ο κόσμος το 1984.
Μπορεί η ημερομηνία να είναι συμβολική και να έχουν περάσει 38 χρόνια από τότε και ο «Μεγάλος Αδελφός» -τουλάχιστον με τον τρόπο που τον προέβλεψε ο Όργουελ- να μην εμφανίστηκε ποτέ, ωστόσο σίγουρα τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε γίνει μάρτυρες παρακολουθήσεων, είδαμε να τοποθετούνται σε πολλά μέρη κάμερες, με πρόσχημα πάντα την ασφάλειά μας.
Ο πόλεμος είναι ειρήνη
Η ελευθερία είναι σκλαβιά
Η άγνοια είναι δύναμη
Το 1984 διαδραματίζεται στο ολοκληρωτικό καθεστώς του Μεγάλου Αδελφού, όπου οι πολίτες παρακολουθούνται από αμέτρητες διαδραστικές οθόνες, όπου οι ειδήσεις και η ιστορία αλλάζουν και ξαναγράφονται συνεχώς για να εξυπηρετούν τα συμφέροντα του καθεστώτος.
Το έγκλημα της σκέψης είναι το θανάσιμο αμάρτημα. Γι’ αυτό πρέπει να εξαλειφθεί οτιδήποτε οδηγεί στη διάπραξή του: ελευθερία, γλώσσα, ανθρώπινα αισθήματα. Και όποιος υποπέσει σε έγκλημα σκέψης πρέπει να οδηγηθεί στον θάνατο αναμορφωμένος: θα πεθάνει αγαπώντας τον Μεγάλο Αδελφό.
Το βιβλίο παράλληλα αναφέρεται και σε μια αγάπη, την «απαγορευμένη» αγάπη του Ουίνστον Σμιθ, για την Τζούλια, η οποία θεωρείται κάτι ως πράξη επανάστασης και για την οποία πρέπει να τιμωρηθούν οι «αμαρτωλοί».
Η ιστορία της θεραπαινίδας – Μάργκαρετ Άτγουντ
Πρόκειται για ένα ακόμη από τα πιο κλασικά δυστοπικά βιβλία, όχι τόσο παλιό όσο το «1984», ωστόσο είναι λες και η Άτγουντ πήρε τη σκυτάλη από τον Όργουελ, καθώς έγραψε την «ιστορία της θεραπαινίδας» το 1984!
Αν δεν έχετε δει την ταινία ή τη σειρά, τότε είναι ευκαιρία να διαβάσετε το βιβλίο, το οποίο έχει μια απαισιόδοξη νότα για το μέλλον του κόσμου, καθώς ένα πραξικόπημα στις ΗΠΑ δημιουργεί μια άκρως πατριαρχική κοινωνία, στην οποία δεν υπάρχουν ελεύθερες γυναίκες, που μπορούν να ντυθούν και να μιλήσουν όπως θέλουν… είναι ιδιοκτησία των ανδρών.
Το βιβλίο αναφέρεται στην Δημοκρατία της Γαλαάδ η οποία προσφέρει στην Τουφρέντ μόνο μία επιλογή: την αναπαραγωγή. Αν παρεκκλίνει απ’ τον σκοπό της, θα καταλήξει, όπως όλοι οι αντιφρονούντες, κρεμασμένη στο Τείχος, ή θα σταλεί στις Αποικίες, όπου θα βρει αργό και μαρτυρικό θάνατο από ραδιενέργεια.
Αλλά ακόμα κι ένα απολυταρχικό καθεστώς δεν μπορεί να αφανίσει τον πόθο – ούτε της Τουφρέντ, ούτε και των δύο ανδρών απ’ τους οποίους κρέμεται η μοίρα της.
Στην Ελλάδα εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ψυχογιός πριν από λίγα χρόνια, με τον Αύγουστο Κορτώ να αναλαμβάνει τη μετάφραση.
Θαυμαστός καινούργιος κόσμος – Αλντους Χάξλεϋ
Αφού ξεκινήσαμε το άρθρο μας μιλώντας για lockdown και κορονοϊό, δεν θα μπορούσαμε να μην αναφέρουμε το μυθιστόρημα του Χάξλεϋ, ένα διαμάντι ανάμεσα στα δυστοπικά βιβλία, το οποίο γράφτηκε το μακρινό 1932 και όμως περιέγραφε, με τον δικό του τρόπο, μια πρόβλεψη για τη κοινωνία του μέλλοντος.
Ο Χάξλεϋ περιέγραφε μια μελλοντική κοινωνία βασισμένη στην γραμμή παραγωγής του Ford. Όλα ήταν τυποποιημένα και το ανθρώπινο συναίσθημα είχε εξαφανιστεί.
Τα άτομα ήταν να σαν να έβγαιναν από εργοστάσιο και χωρίζονταν όπως τα προϊόντα, σε κοινωνικές τάξεις και ομάδες.
Μάλιστα σε κάθε άτομο εμφύτευαν συγκεκριμένες σκέψεις και πιστεύω ανάλογα με την τάξη που ανήκε και του αφαιρούσαν το meme της αντίδρασης. Όποιος «παρέκλινε», απλά του χορηγούσαν ναρκωτικές ουσίες για να τον κρατήσουν σε συνειδησιακή καταστολή.
Οι ανατρεπτικές ιδέες είναι απαγορευμένες στον Θαυμαστό Νέο Κόσμο, γι’ αυτό υπάρχει μια επίπλαστη ηθική που θέτει τους κανόνες.
Η πολιτική από την άλλη είναι μια σκηνή, όμοια με του θεάτρου. Οι πολίτες δεν ενδιαφέρονται για τα παρασκήνια και μένουν παθητικοί δέκτες.
Ο Θαυμαστός Νέος Κόσμος, έχει μετατρέψει τους ανθρώπους σε όντα που δέχονται την καταπίεση.
Σταθμός Ένδεκα – Έμιλυ Μάντελ
Μια χιονισμένη νύχτα, ο Άρθουρ Λιάντερ, διάσημος ηθοποιός του Χόλιγουντ, παθαίνει καρδιακή προσβολή πάνω στη σκηνή κατά τη διάρκεια μιας παράστασης του Βασιλιά Ληρ.
Ο Τζιβαν Σόντρι, ένας νεαρός παπαράτσι που σπουδάζει νοσηλευτική, βρίσκεται στο κοινό και σπεύδει να βοηθήσει, υπό το βλέμμα μιας οχτάχρονης ηθοποιού, της Κίρστεν Ρεϊμόντ. Όμως παρά τις προσπάθειές του, ο Άρθουρ καταλήγει νεκρός.
Καθώς ο Τζίβαν γυρίζει σπίτι διασχίζοντας το χιονισμένο Τορόντο, πληροφορείται ότι έχει ξεσπάσει μια θανατηφόρα γρίπη που εξαπλώνεται ραγδαία. Αποφασίζει να οχυρωθεί στο διαμέρισμα του αδερφού του, σε έναν ουρανοξύστη, απ’ όπου παρατηρεί τον κόσμο, όπως τον ήξερε, να καταρρέει.
Είκοσι χρόνια αργότερα, η Κίρστεν είναι ηθοποιός στην Περιπλανώμενη Συμφωνία, μια ομάδα ηθοποιών και μουσικών που ταξιδεύει στους οικισμούς του αλλαγμένου πια κόσμου, ανεβάζοντας Σαίξπηρ και παίζοντας μουσική.
Η ζωή τους είναι ένας καθημερινός αγώνας επιβίωσης, καθώς οι αναμνήσεις τους μπλέκονται επώδυνα με τη νέα τους πραγματικότητα, ενώ το κακό μπορεί να καραδοκεί παντού.
Η εξαιρετική έμπνευση της Μαντέλ σε ένα από τα ωραιότερα δυστοπικά βιβλία, είναι τα συνεχή φλάσμπακ στην ζωή πριν την γρίπη και η απόφαση να ακολουθήσει τους χαρακτήρες της, να μην αφεθεί μόνον στην γοητεία του μεταποκαλυπτικού κόσμου που στήνει.
The Outlaw – Γιώργος Σταφυλάς
Δυστοπικά βιβλία made in Greece! Ένα ελληνικό «1984» όπως το είχα χαρακτηρίσει σε πρόσφατη πρόταση της εβδομάδας, , μια ελεγεία στα δυστοπικά βιβλία.
Στη θέση του «Μεγάλου Αδελφού» είναι ο Therion, ο οποίος έχει υπό την δούλεψή του μια επιτροπή ειδικών -ίσως και μια αιχμή για τους πολλούς ειδικούς που εμφανίστηκαν εν μέσω Covid-19- και οι οποίοι αποφασίζουν για τη ζωή των ανθρώπων.
Η ειδικοί, οι οποίοι αποκαλούνται ιερείς, είναι κάποια απάνθρωπα όντα, με περίεργη εμφάνιση, ενώ ο Therion υποτίθεται ότι βρίσκεται σε μια πυραμίδα.
Το βιβλίο του Γιώργου Σταφυλά δεν μιλά για το 1984, αλλά για το 2050, εκεί που υπάρχει η Μητρόπολη 1, μια αχανή πολιτεία, η οποία είναι έδρα της παγκόσμιας κυβέρνησης της Ασάνα.
Η ζωή είναι χαρά, η κατανάλωση ηδονή
Πρόκειται για μια εποχή την οποία η ατομική ιδιοκτησία έχει από χρόνια καταργηθεί, καθώς και η χρήση μετρητού χρήματος. Κάθε θρησκευτική εκδήλωση έχει επίσης απαγορευτεί, ενώ την ανατροφή την έχει αναλάβει το κράτος.
«Η ζωή είναι χαρά, η κατανάλωση ηδονή», αυτό είναι το μότο που κυριαρχεί και το βιβλίο κάνει σαφείς αναφορές στον δυτικό τρόπο ζωής, η οποία βασίζεται στην υπερκατανάλωση, ενώ αφήνει αιχμές και για το κατά πόσω τελικά η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας μας κάνει χαρούμενους.
