Οι πρώτοι συνοικισμοί προσφύγων στην Αττική απεικονίζονται για πρώτη φορά στα νέα γραμματόσημα των ΕΛΤΑ, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Τι θα ήταν το παρόν και το μέλλον χωρίς τη μνήμη;… Αυτό το ερώτημα απασχόλησε τους τέσσερις δημάρχους των τεσσάρων πρώτων, μετά το 1922, αστικών συνοικισμών προσφύγων από τη Μικρά Ασία στην Αττική και αυτή τη μνήμη των προσφύγων προγόνων τους θέλησαν να τιμήσουν με μια αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων των ΕΛΤΑ και με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Μάλιστα, είναι η πρώτη φορά που το προσφυγικό κύμα από τη Μικρά Ασία και τη Μικρασιατική Καταστροφή αποτυπώνεται σε γραμματόσημα.
Οι δήμοι Βύρωνα, Καισαριανής, Νέας Ιωνίας και Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη παρουσίασαν τα τέσσερα γραμματόσημα των Ελληνικών Ταχυδρομείων, σε μια εκδήλωση στην αίθουσα της Παλαιάς Βουλής των Ελλήνων, στον χώρο δηλαδή όπου πριν από έναν αιώνα πάρθηκε η ιστορική απόφαση για τη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά και στον χώρο όπου έκλεισε η τραγωδία με τη Δίκη των Έξι.
Ο γενικός τίτλος της σειράς λέγεται «Πρώτοι Αστικοί Προσφυγικοί Συνοικισμοί» και τα τέσσερα γραμματόσημα φιλοτέχνησε η χαράκτρια-ζωγράφος Μυρσίνη Βαρδοπούλου.
Κάθε ένα από τα γραμματόσημα, απεικονίζει πρόσωπα και χαρακτηριστικά της προσφυγικής γειτονιάς
Κάθε ένα από αυτά, απεικονίζει πρόσωπα και χαρακτηριστικά της προσφυγικής γειτονιάς. Αυτό του Βύρωνα, τη χαρακτηριστική αγορά και τον ρεμπέτη Γρηγόρη Ασίκη, της Καισαριανής τα αντίσκηνα μ’ έναν ηλικιωμένο κι ένα ορφανό παιδί μέσα στα παραπήγματα, της Νέας Ιωνίας το γυναικείο στοιχείο με τη γυναίκα να βγαίνει στην εργασία και στις παραγωγικές δυνάμεις, δηλαδή τα υφαντουργία-ταπητουργία και αυτό της Νέας Κοκκινιάς, στον μεγαλύτερο προσφυγικό οικισμό, το εργατικό στοιχείο με δύο εργάτες και στο βάθος τα εργοστάσια με τα φουγάρα.
«Η συγκεκριμένη έκδοση γραμματοσήμων των ΕΛΤΑ αποτελεί μικρό φόρο τιμής και μνήμης σ’ ένα από τα κορυφαία γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μέσα από τα τέσσερα αυτά γραμματόσημα ένα σημαντικό κομμάτι της προσφυγικής ταυτότητας, όπως οι προσφυγικοί συνοικισμοί, θα ταξιδεύσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου», ανέφεραν στην κοινή ανακοίνωσή τους οι τέσσερις δήμοι.
«Η σημερινή εκδήλωση δεν μπορεί παρά να αποτελέσει έναν συνδετικό κρίκο, που εκτείνεται μέσα στον χρόνο και θα συνδέσει το 1922 με το 2022», ανέφερε μεταξύ άλλων στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Βύρωνα Γρηγόρης Κατωπόδης και πρόσθεσε: «Αυτή η σειρά γραμματοσήμων είναι η χρήσιμη υπενθύμιση της ζωής και της ιστορίας και το πιστεύω πως θα γίνει συλλεκτική».
Από τη δική του μεριά, ο δήμαρχος Καισαριανής Χρήστος Βοσκόπουλος τόνισε: «Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτελεί για εμάς ένα κομμάτι της οικογενειακής μας ιστορίας. Είναι μέρος των αφηγήσεων των παππούδων μας, των παιδικών μας αναμνήσεων. Αυτές οι μνήμες αποτελούν ζωτικό κομμάτι του μικρασιατικού πολιτισμού, όπως επαναπροσδιορίστηκε από τους πρόσφυγες και τους απογόνους τους στην προσπάθειά τους να προσαρμοστούν στη νέα τους πατρίδα».
«Τι απομένει 100 χρόνια μετά;»
Ο δήμαρχος Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη Γιώργος Ιωακειμίδης στάθηκε στο ερώτημα «Τι απομένει 100 χρόνια μετά;» και επισήμανε: «Αυτοί οι άνθρωποι κουβαλούσαν για πολλά χρόνια μέσα τους το ότι θα γυρνούσαν πίσω. Δεν συνέβη ποτέ. Μείναμε οι απόγονοί τους να τα σκεφτόμαστε όλα αυτά. Η Νέα Κοκκινιά δεν υπήρχε πριν, είναι αμιγώς προσφυγική. Και γιατί βρέθηκαν εκεί; Γιατί εκεί δεν υπήρχε τίποτα». Και πρόσθεσε πως η δημοτική Αρχή θα σώσει δύο εμβληματικά κτίρια της πόλης, έτσι όπως ήταν όταν χτίστηκαν.
Και η δήμαρχος Νέας Ιωνίας Δέσποινα Θωμαΐδου, είπε μεταξύ άλλων: «Τα ΕΛΤΑ πρωτοπορούν. Αυτή η σειρά είναι ένα σημαντικό κομμάτι της προσφυγικής ταυτότητας, όπως οι προσφυγικοί συνοικισμοί, που θα ταξιδεύσει σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου». Και πρόσθεσε: «Καθήκον μας είναι να μην ξεχνάμε».
Ο πρόεδρος ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. του δήμου Νέας Ιωνίας και της Ένωσης Σπάρτης Μ. Ασίας Λουκάς Χριστοδούλου μίλησε για «την εποποιία της αποκατάστασης των προσφύγων στη μητέρα Ελλάδα», για το πώς οι πρόγονοι άντεξαν και δημιούργησαν τους συνοικισμούς και έκανε ιστορική αναδρομή στους τέσσερις πρώτους συνοικισμούς και στο κοινό τους χαρακτηριστικό, που ήταν το «μακριά από το Κέντρο» της Αθήνας και του Πειραιά.
Η σειρά γραμματοσήμων εστιάζει στο ανθρώπινο στοιχείο και φωτίζει τη μεγάλη τραγωδία
Από τη δική του μεριά, ο πρόεδρος του Δ.Σ. των ΕΛΤΑ Πολυχρόνης Γριβέας, είπε πως τα Ελληνικά Ταχυδρομεία αποτίουν φόρο τιμής στην Ιστορία και σ’ ένα γεγονός ορόσημο και στη συνέχεια τόνισε: «Αυτή η σειρά γραμματοσήμων εστιάζει στο ανθρώπινο στοιχείο και φωτίζει τη μεγάλη τραγωδία από μία εντελώς διαφορετική γωνία, δηλαδή στο πώς η ελληνική ψυχή, αφού βίωσε το δράμα, κλήθηκε να συνεχίσει τον δρόμο της, κουβαλώντας για πάντα το φορτίο αγάπης, πόνου και έμπνευσης. Και στο πώς, παρά τις αντιξοότητες που τους περίμεναν, οι ξεριζωμένοι Μικρασιάτες συνέβαλαν καθοριστικά στην προκοπή της χώρας και στη διαμόρφωση της ταυτότητάς της. Αυτά τα γραμματόσημα δεν είναι μία αφήγηση από το σκοτάδι. Αποτελούν ένα είδος γέφυρας, όπου η οδύνη είναι το φως και το τραύμα μετατρέπεται σε πηγή δύναμης».
Στη διαδικασία δημιουργίας των γραμματοσήμων αναφέρθηκε ο δρ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών Μενέλαος Χαραλαμπίδης. «Θελήσαμε στα γραμματόσημα να μεταφέρουμε το βλέμμα από το εκεί στο εδώ, πώς προσπάθησαν να ξαναστήσουν τις ζωές τους και να αποτυπώσουμε συμβολικά στο γραμματόσημο τον κάθε συνοικισμό», είπε μεταξύ άλλων και στη συνέχεια έκανε την παρουσίαση των τεσσάρων γραμματοσήμων και αναφέρθηκε στα χαρακτηριστικά του κάθε ενός ξεχωριστά.
Τέλος, η ζωγράφος-χαράκτρια Μυρσίνη Βαρδοπούλου αναφέρθηκε στη δουλειά της και μεταξύ άλλων επισήμανε: «Ένα γραμματόσημο δεν οφείλει να μικρύνει μία εικόνα, οφείλει να τη συνοψίζει, να συνοψίζει το νόημά της και αυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν η μορφή ερμηνεύει το περιεχόμενο και το περιεχόμενο αιτιολογεί τη μορφή». Και πρόσθεσε: «Μέσα στην επαγγελματική διαδρομή μου σχεδίασα πολλές σειρές, που με έκαναν υπερήφανη, που τις αγαπώ, αλλά γι’ αυτή τη συγκεκριμένη θα έλεγα πως είναι τιμή μου».
