Είναι Αύγουστος του 2015 και η Σάρα Μαρντίνι μαζί με την μικρότερη αδελφή της Γιούσρα και 18 ακόμα Σύριους πρόσφυγες ξεκινούν το επικίνδυνο ταξίδι από τα παράλια της Τουρκίας για την Ελλάδα και τη Λέσβο, ένα ταξίδι που έγινε ταινία από το Netflix και ονομάστηκε «Κολυμβήτριες».
Πρόκειται για μια ιστορία που αφορά άμεσα την Ελλάδα, όχι όμως γιατί στα όμορφα νερά της κολύμπησαν οι δύο αδελφές, ούτε γιατί έδειξε τη φημισμένη φιλοξενία της στον πλανήτη, όχι! Αφορά την Ελλάδα γιατί μετά από τρία χρόνια οι ελληνικές αρχές συνέλαβαν τη Σάρα Μαρντίνι και την κατηγόρησαν για κατασκοπεία.
Η μεγάλη αδελφή της Γιούσρα έμεινε 120 μέρες στις φυλακές Κορυδαλλού – με τη Διεθνή Αμνηστία κι άλλες παγκόσμιες οργανώσεις να κατηγορούν το ελληνικό κράτος για «προσπάθεια ποινικοποίησης του κύματος αλληλεγγύης που είχε αναπτυχθεί στα νησιά».
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Μια ιστορία που -ευτυχώς για τη χώρα μας- δεν αναφέρεται στην ταινία του Netflix παρά μόνο στους τίτλους τέλους, ωστόσο εμείς είμαστε εδώ για να τη φωτίσουμε.
«Κολυμβήτριες»: Η ταινία του Netflix για τις αδελφές από τη Συρία που κολύμπησαν στα νερά του Αιγαίου
Η ταινία ξεκινά δείχνοντάς μας την εμπόλεμη Συρία και την κατάσταση που επικρατεί στην αραβική χώρα, μια κατάσταση που οδήγησε εκατομμύρια Σύρους να φύγουν με κάθε τρόπο από τη χώρα τους.
Ανάμεσα σε αυτούς και δύο αδελφές, η Σάρα και η Γιούσρα Μαρντίνι (στην ταινία τις υποδύονται οι Νάταλι και Μανάλ Ίσα), οι οποίες είναι επαγγελματίες κολυμβήτριες και ψάχνουν έναν τρόπο να δραπετεύσουν από τον εφιάλτη του πολέμου.
Όπως λέει η 20χρονη Σάρα κατά τη διάρκεια της ταινίας οι δυο κοπέλες πρέπει να φύγουν πριν η Γιούσρα κλείσει τα 18 ώστε να ζητήσουν επανένωση της οικογένειας και να πάρουν άσυλο στη Γερμανία τόσο οι γονείς τους, όσο και η μικρή κόρη τους.
Η ταινία επιμένει να ασχολείται με τις μικρές λεπτομέρειες της καθημερινής τους ζωής και να χρησιμοποιεί τη μεγάλη Ιστορία μόνο ως φόντο.
Για παράδειγμα, στις πρώτες σκηνές παρακολουθούμε τις πρωταγωνίστριες να χορεύουν σε κάποια ταράτσα της Συρίας, ενώ στο βάθος πέφτουν ρουκέτες.
Παρά τις αρχικές διαφωνίες του πατέρα τους, οι οποίες κάμφθηκαν μετά από μια βόμβα που έπεσε στο κολυμβητήριο που αγωνιζόταν η Γιούσρα, οι δύο κοπέλες ξεκινούν το ταξίδι τους, στο οποίο θα τις συνοδεύσει ο ξάδελφός τους.
Με αεροπλάνο θα φτάσουν στην Κωνσταντινούπολη και εκεί θα ξεκινήσουν να ψάχνουν έναν διακινητή για να τις περάσει απέναντι στην Ελλάδα.
Η ταινία μας δείχνει χωρίς αναστολές πως λειτουργεί το κύκλωμα διακίνησης προσφύγων και μεταναστών, με τους Σύρους να πληρώνουν 2.000 ευρώ το κεφάλι σε έναν διακινητή για να τους περάσει απέναντι.
Με μια φουσκωτή βάρκα, η οποία χωρούσε λιγότερα άτομα απ’ όσα επιβιβάστηκαν εν τέλει, ξεκινούν το δύσκολο ταξίδι από το Αϊβαλή για τη Λέσβο.
Σύντομα το ταξίδι τους μετατρέπεται σε εφιάλτης, καθώς η βάρκα μπάζει νερά και στη συνέχεια χαλά και η μηχανή.
«Κολύμπα γι’ αυτούς που δεν μπορούν»
Τα δύο κορίτσια, με την Σάρα πρώτη, αποφασίζουν να βουτήξουν στα παγωμένα νερά του Αιγαίου και να κολυμπήσουν.
Δέθηκαν με σχοινιά συνδεδεμένα με τη λέμβο και, κολυμπώντας ασταμάτητα για τρεισήμισι ολόκληρες ώρες, την οδήγησαν με όλη τους τη δύναμη ως την ελληνική ακτή της Λέσβου που διαφαινόταν στον ορίζοντα.
Να σημειώσουμε εδώ ότι η ταινία αφήνει ξεκάθαρες αιχμές για τη στάση που κράτησε η ελληνική Ακτοφυλακή, καθώς βλέπουμε ένα πρόσφυγα να τηλεφωνεί στις αρχές και να ζητά βοήθεια, λαμβάνοντας ωστόσο την απάντηση «δεν είναι αυτή η πολιτική μας», μια σκηνή που θα πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα την ηγεσία της χώρας, καθώς τα τελευταία χρόνια έχουμε κατηγορηθεί πολλές φορές για push backs.
Οι αδελφές, μαζί με τους άλλους πρόσφυγες, φτάνουν στη Λέσβο, με την ταινία να μας δείχνει σκηνές που σε καμία περίπτωση δεν ταιριάζουν σε ένα φιλόξενο λαό. Ένας μαγαζάτορας που αρνείται να δώσει νερό στους αλλοδαπούς, μια κυρία που κλείνει αμέσως τα παντζούρια της όταν βλέπει τους πρόσφυγες να περνούν.
Τα κορίτσια καταφέρνουν να φύγουν από την Ελλάδα και να ξεκινήσουν το ταξίδι τους για ένα καλύτερο μέλλον, σε μια χώρα που θα τους προσφέρει όσα δεν τους πρόσφερε η δική τους.
Η ταινία του Τζακ Θορν δείχνει το ταξίδι των προσφύγων μέχρι να φτάσουν στην κεντρική Ευρώπη, τους διακινητές που τους εξαπατούν και τους παίρνουν διαρκώς χρήματα, ανθρώπους που προσπαθούν να τις εκμεταλλευτούν (σσ. υπάρχει σκηνή με απόπειρα βιασμού της Γιούσρα), αλλά και την γραφειοκρατία που τις κρατά κολλημένες.
Μετά από μια πραγματική περιπέτεια φτάνουν στη Γερμανία, εκεί ωστόσο τα πράγματα δεν είναι όπως φαντάζονται, καθώς περιμένουν σε ένα καμπ προσφύγων, μέχρις ότου εγκριθεί το άσυλό τους, κάτι που αναμένεται να αργήσει αρκετά, όπως τους λέει ένας υπάλληλος.
Ο ίδιος «κόβει» και τα φτερά των κοριτσιών, καθώς τους αποκαλύπτει ότι δεν μπορεί να γίνει επανένωση της οικογένειας, καθώς μέχρι να εγκριθεί το άσυλο η Γιούσρα θα έχει κλείσει τα 18.
Η Γιούσρα ωστόσο συνεχίζει να παλεύει για το όνειρό της, που είναι η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο το 2016, βρίσκει έναν Γερμανό προπονητή, τον Σβεν και ξεκινά την σκληρή προπόνηση.
Να σημειώσουμε εδώ ότι αρχικά ο σκηνοθέτης είχε συναντηθεί με την Γιούσρα και τον Σβεν και η ταινία θα αφορούσε κυρίως τις αθλητικές ικανότητες της κοπέλας, ωστόσο αποφάσισε εν τέλει να ασχοληθεί κυρίως στη σχέση των δύο αδελφών.
«Δεν γνώριζα πολλά για τη Συρία, ή για το πως είναι να είσαι πρόσφυγας, αλλά ξέρω τι σημαίνει να είσαι αδερφός» είχε δηλώσει ο Θονρ σε συνέντευξή του και συμπλήρωσε: «Έτσι λοιπόν είπα: “Ποια είναι η Σάρα και πότε μπορώ να τη γνωρίσω;” Ήθελα να αμφισβητήσω την ιδέα του πως μοιάζει και τι έχει να πει ένας πρόσφυγας».
Κάποια στιγμή ο Σβεν ενημερώνει την Γιούσρα ότι θα υπάρξει Εθνική Προσφύγων στους Ολυμπιακούς Αγώνες, με την ίδια ωστόσο να μην ενθουσιάζεται και να απαντά, «αν είχες την ευκαιρία, θα ήθελες να συμμετάσχεις στην Ολυμπιάδα επειδή είσαι ικανός ή επειδή σε λυπούνται;».
Εν τέλει η Γιούσρα αποφάσισε να λάβει μέρος στους Ολυμπιακούς του Ρίου, με την αδελφή της στο μεταξύ να μας έχει χαρίσει την ατάκα που θα μπορούσαμε να πούμε ότι χαρακτηρίζει την ταινία, «κολύμπα γι’ αυτούς που δεν μπορούν»!
Κολύμπα για τους εκατοντάδες πρόσφυγες που πνίγηκαν κατά τη διάρκεια της προσπάθειάς τους να περάσουν στην Ευρώπη, κολύμπα γι’ αυτούς που σκοτώθηκαν από μια ρουκέτα, κολύμπα γι’ αυτούς που έχασαν τα πάντα, όχι όμως και τα όνειρά τους για ένα καλύτερο μέλλον! Κολύμπα!
Η ταινία ολοκληρώνεται ενημερώνοντάς μας ότι η Σάρα θα επιστρέψει στη Λέσβο για να βοηθήσει εθελοντικά πρόσφυγες να περάσουν στην Ευρώπη.
Η ιστορία της Σάρα Μαρντίνι
Όντως η Σάρα επιστρέφει στη χώρα μας το 2018 και συνεργάζεται με τη ΜΚΟ ERCI – Emergency Response Centre International για να μπορέσει να βοηθήσει τους πρόσφυγες.
Μέχρι το καλοκαίρι του 2018 η Σάρα δούλευε εθελοντικά ως ναυαγοσώστρια και μεταφράστρια στο νησί, παρέχοντας επίσης βοήθεια σε ανήλικα προσφυγόπουλα στις δομές υποδοχής και ταυτοποίησης.
«Έβλεπα τον εαυτό μου ως ένα άτομο ικανό να προσφέρει, γι’ αυτό αποφάσισα να επιστρέψω στην Ελλάδα», δήλωσε προσφάτως στο περιοδικό «Harper’s Bazaar Arabia».
«Το πάθος μου είναι να βοηθάω ανθρώπους που έχουν ανάγκη», συμπλήρωσε.
Λίγο καιρό αργότερα όμως, συλλαμβάνεται στο αεροδρόμιο της Μυτιλήνης κατηγορούμενη για τη δράση της σε οργανωμένο εγκληματικό δίκτυο.
Η Γενική Περιφερειακή Αστυνομική Διεύθυνση Βορείου Αιγαίου με ανακοίνωσή της τον Σεπτέμβριο του 2018 αναφέρονταν «σε οργανωμένο εγκληματικό δίκτυο που δρούσε τουλάχιστον από τα τέλη του 2015 στη Μυτιλήνη, καθώς και ότι η οργάνωση αποκόμισε σημαντικά χρηματικά πόσα, το ύψος των οποίων αποτελεί αντικείμενο προσδιορισμού από αρμόδιες αρχές, όπως και η έρευνα προκειμένου να διαπιστωθεί όλο το εύρος της παράνομης δραστηριότητάς της και οι διασυνδέσεις της».
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση, «απώτερος σκοπός ήταν η αποκόμιση κέρδους από την λειτουργία της ως ΜΚΟ, παρά τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα της, είτε με την αποδοχή δωρεών υλικών αντικειμένων, είτε με επιχορηγήσεις, είτε με την κατάθεση χρηματικών ποσών από ιδιώτες ή συλλογικούς φορείς σε συγκεκριμένο τραπεζικό λογαριασμό και σε ιστότοπο δωρεών».
Αναφορικά με τη μεθοδολογία της δράσης της οργάνωσης, στην ίδια ανακοίνωση, αναφερόταν ότι «οι εμπλεκόμενοι συμμετέχοντας σε κλειστές – κρυπτογραφημένες ομάδες εφαρμογής κοινωνικής δικτύωσης και επικοινωνίας, λάμβαναν – σε χρόνους καθοριστικούς – πληροφορίες και στοιχεία, εμπιστευτικού χαρακτήρα, για τις προερχόμενες από την Τουρκία προσφυγικές ροές. Ανάλογες πληροφορίες συνέλλεγαν μέσω παράνομης παρακολούθησης των ασυρματικών επικοινωνιών ελληνικών και ξένων Αρχών (Λιμενικό Σώμα – FRONTEX κ.λπ.) καθώς και μέσω κατόπτευσης του θαλάσσιου χώρου με τη χρήση σύγχρονων μέσων (μονοκυάλια-διόπτρες κ.λπ.)».
Επί της ουσίας η ελληνική Δικαιοσύνη κατηγορεί την Σάρα και τους άλλους 23 εθελοντές για κατασκοπεία, πλαστογραφία και παροχή πληροφοριών με σκοπό την διευκόλυνση εγκληματικής οργάνωσης.
Έντονες αντιδράσεις για τη δίωξη των εθελοντών
Πρόκειται για μια δίωξη που έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση δεκάδων κορυφαίων διεθνών οργανισμών και ομάδων υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Πρόσφατα, δε, χαρακτηρίστηκε ως η «μεγαλύτερη υπόθεση ποινικοποίησης της αλληλεγγύης στην Ευρώπη» από το ίδιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
«Οι Ελληνικές αρχές προσπαθούν να τιμωρήσουν αλληλέγγυους πολίτες και ακτιβιστές και να εκφοβίσουν όσους στο μέλλον θελήσουν να βοηθήσουν ανθρώπους που πνίγονται στη Μεσόγειο» δήλωσε ο Μπον Βαν Εσβελντ (υποδιευθυντής της οργάνωσης Human Rights Watch).
«Οι απίστευτες κατηγορίες κατασκοπείας και διακίνησης κι ό,τι άλλο έχουν σκεφτεί, δεν είναι μόνο παράλογες και άδικες, είναι μία φάρσα. Εχουν πολιτική σκοπιμότητα και τίποτα περισσότερο.» πρόσθεσε.
«Η Διεθνής Αμνηστία ήταν παρούσα στη δίκη ως παρατηρητής, διότι θεωρούμε πως πρόκειται για μια εξαιρετικά σημαντική υπόθεση ποινικοποίησης της αλληλεγγύης στην Ευρώπη», δήλωσε με τη σειρά του ο πρόεδρος του βελγικού τμήματος της οργάνωσης Wies De Grave, χαρακτηρίζοντας τις κατηγορίες εναντίον της Σάρα και των άλλων εθελοντών «παντελώς αβάσιμες».
«Η δίωξη είναι καθαρά πολιτική, ο σκοπός είναι προφανής. Να αδειάσουν τα νησιά από χέρια και από μάτια. Να αδειάσουν τα νησιά από αυτούς που βοηθάνε και μιλάνε.» αναφέρει από την πλευρά του ο Έλληνας ακτιβιστής Ιάσωνας Αποστολόπουλος.
«Αυτές οι διώξεις δεν έχουν σκοπό να τελεσιδικήσουν, έχουν σκοπό να είναι σε εκκρεμότητα, ώστε να κρατάνε σε ομηρεία τους κατηγορούμενους και να τρομάζουν τους υπόλοιπους. Γι’ αυτό έκαναν 4 χρόνια να τους καλέσουν σε δίκη. Γι’ αυτό ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η έρευνα για τα κακουργήματα. Έχεις πιάσει υποτίθεται κατασκόπους της Τουρκίας και τους αφήνεις 4 χρόνια να σουλατσάρουν στην Ευρώπη;»
Ανάμεσα στους 24 κατηγορούμενους είναι και ο Γερμανός δύτης Σον Μπίντερ, ο οποίος είχε μιλήσει και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου και έθεσε το ζήτημα της «ποινικοποίησης του εθελοντισμού».
Last month, @sean_binder_ spoke in the European Parliament about the criminalisation of humanitarian workers.
This week he faces trial in Lesbos. Please have a listen to his case here and share – the trial should not even be taking place and we need to #DropTheCharges pic.twitter.com/kd5knTomxx
— Grace O'Sullivan MEP (@GraceOSllvn) January 8, 2023
Στις δηλώσεις του από τη Λέσβο, είπε μεταξύ άλλων ότι «αυτοί που έχουν κάνει την δίωξη έχουν κάνει πολλά λάθη. Φυσικά και θέλουμε να προχωρήσει η εκδίκαση της υπόθεσης. Μέχρι να τελειώσει όλο αυτό υπάρχει μία σκιά πάνω μας. Αν πάω φυλακή φυσικά θα στεναχωρηθώ για τον εαυτό μου, αλλά το ζήτημα που προκύπτει είναι ότι ποινικοποιείται η προσφορά βοήθειας και προσβάλλονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δίκη σήμερα είναι γι’ αυτό.
Αν είμαστε οι χειρότεροι εγκληματίες όπως ισχυρίζονται, θα ήμασταν ήδη στη φυλακή. Αν είχαν οποιαδήποτε απόδειξη ότι κάναμε κάτι λάθος, θα ήμασταν ήδη στη φυλακή. Το γεγονός ότι αναμένουμε χρόνο με το χρόνο να εκδικαστεί η υπόθεση είναι μια απόδειξη ότι δεν υπάρχει βάση ως προς τις κατηγορίες. Εγώ, είμαι Ευρωπαίος πολίτης και έχει γίνει γνωστή η υπόθεση αυτή. Υπάρχουν όμως πολλές υποθέσεις που αφορούν πρόσφυγες δεν έχουν γίνει γνωστές και δεν έχουν κάποια υποστήριξη και αυτό είναι τρομακτικό. Αυτό που ζητάμε, είναι να μην εκδιώκεται και συλλαμβάνεται εκείνος που θα βοηθήσει τον συνάνθρωπό του».
Σε παλαιότερη ανάρτησή του στο instagram, ο Μπίντερ έγραψε πως βρίσκεται αντιμέτωπος με 25 χρόνια φυλάκιση γιατί έκανε κάτι που κανείς άλλος δεν θα έκανε.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Οι σοβαρές ελλείψεις
Σε εξέλιξη βρίσκεται αυτές τις ημέρες η δίκη στη Λέσβο με την Σάρα Μαρντίνι να μην παρευρίσκεται ωστόσο στο ακροατήριο, καθώς της απαγορεύτηκε να έρθει στην Ελλάδα έως το 2025!
Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως η Σάρα δεν μπορεί να παραστεί στην ίδια της τη δίκη, γεγονός που αποτελεί «εξώφθαλμη παραβίαση των νόμιμων δικαιωμάτων της ως κατηγορουμένης», σύμφωνα με τους συνηγόρους υπεράσπισής της.
Αυτό ωστόσο δεν είναι το μοναδικό αξιοπερίεργο, σύμφωνα με όσα αναφέρει η υπεράσπιση των εθελοντών, καθώς μερικοί από τους κατηγορούμενους ισχυρίζονται πως δεν έλαβαν ποτέ τα κατηγορητήριά τους, άλλοι πως τα έγγραφα που τους στάλθηκαν δεν μεταφράστηκαν από τα πρωτότυπα ελληνικά, παραβιάζοντας έτσι το δικαίωμα της πρόσβασης σε μια δίκαια δίκη, και άλλοι πως η δικογραφία που έλαβαν ήταν ελλιπής και δεν περιείχε όλες τις σελίδες.
Το αρχικό κατηγορητήριο περιλαμβάνει την κατηγορία της αποκάλυψης κρατικών μυστικών μέσω της «παράνομης χρήσης ραδιοσυχνοτήτων» από τα μέλη της οργάνωσης, παρότι οι εν λόγω ραδιοσυχνότητες είναι μη κρυπτογραφημένες και ευρέως προσβάσιμες, καθώς δεν αφορούν τα κανάλια του στρατού και της ελληνικής αστυνομίας.
Τέλος, μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκαθαριστεί καν ποιος αντιμετωπίζει ποιες συγκεκριμένες κατηγορίες από την εκτεταμένη και σχετικά νεφελώδη δικογραφία, η οποία αναφέρει τους κατηγορουμένους με αριθμούς και όχι με ονόματα.
Κάπως έτσι η υπόθεση παραμένει ανεξιχνίαστη, ενώ οι αρχικές σοβαρότατες ανακοινώσεις της αστυνομίας που έκαναν αναφορά σε κακουργήματα, όπως η εγκληματική οργανωμένη λαθρεμπορία ανθρώπων, δεν έχουν λάβει ακόμα τη μορφή επίσημου κατηγορητηρίου, ενώ η δίκη που ξεκίνησε την Τρίτη αφορά μονάχα τις κατηγορίες για πλαστογραφία, παράνομη ακρόαση ραδιοσυχνοτήτων και κατασκοπεία σε βαθμό πλημμελήματος.
Δεν είναι τυχαίο ότι όσο γραφόταν το συγκεκριμένο άρθρο το δικαστήριο έκανε δεκτές τις ενστάσεις των κατηγορούμενων περί ακυρότητας του κλητήριου θεσπίσματος, επειδή στους μεν ξένους δεν επιδόθηκε στη γλώσσα τους, αλλά όπου επιδόθηκε αυτό έγινε στην Ελληνική. Για τους δε Έλληνες κατηγορουμένους το δικαστήριο δέχθηκε τις ενστάσεις των συνηγόρων περί αοριστίας του κατηγορητηρίου.
Το δικαστήριο ξανάστειλε τη υπόθεση στην Εισαγγελία, προκειμένου να συνταχθεί νέο κατηγορητήριο, να μεταφραστεί στη γλώσσα των κατηγορουμένων και να επιδοθεί.
Στην ουσία όμως οι κατηγορίες περί κατασκοπείας σε βάρος των συγκεκριμένων Ελλήνων και ξένων, μελών Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης και ανεξάρτητων εθελοντών που έδρασαν στη διάρκεια της προσφυγικής-μεταναστευτικής κρίσης, παραγράφονται λόγω λήξης της δίωξης για τα αδικήματα που περιγράφονται στις 8 Φεβρουαρίου.
Αν τελικά, η πιο διάσημη πρόσφυγας του κόσμου και οι υπόλοιποι εθελοντές θα κριθούν ένοχοι και θα φυλακιστούν με ποινές που φτάνουν έως και 25 χρόνια (σύμφωνα με τις κατηγορίες που αρχικά αντιμετώπιζαν οι εθελοντές) ή εάν θα αθωωθούν μένει να το δείξει η ιστορία
Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι πως η εικόνα της Ελλάδας που προβάλλεται στο εξωτερικό, μια Ελλάδα που δεν έχει καμία σχέση με αυτή του Παπακαλιάτη, μια Ελλάδα που αντί για αγάπη περιβάλει με ρατσισμό τους πρόσφυγες που προσπαθούν να ξεφύγουν από την κόλαση που ζουν στη χώρα τους.
