«Η Φάρμα των Ζώων» του Τζορτζ Όργουελ είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσουν όλοι, τόσο απλά, τόσο λιτά, καθώς διατυπώνει σκληρές αλήθειες με έναν αθώο τρόπο και προκαλεί οργή και έντονο προβληματισμό.
Πρόκειται για ένα από τα πλέον κλασικά βιβλία που θα μπορούσαμε να πούμε ότι περιγράφει απόλυτα τη κοινωνία που ζούμε, αν και γράφτηκε το 1944, όταν η πολεμική συμμαχία της Βρετανίας με τη Σοβιετική Ένωση βρισκόταν στο αποκορύφωμά της και ο Στάλιν έχαιρε υψηλής εκτίμησης από τους Βρετανούς και τους διανοούμενους, μία συγκυρία που ο Όργουελ απεχθάνονταν.
Το βιβλίο είναι αλληγορικό και γεμάτο εικόνες, ξεκινά με την περιγραφή της φάρμας του κυρίου Τζόουνς, ο οποίος -σύμφωνα με τα ζώα- έπαιρνε τον πλούτο από τα ζώα, σαν καλός καπιταλιστής και έδινε σε αυτά μόνο λίγη τροφή και μια μικρή στέγη, τα λεγόμενα «ψίχουλα» που παίρνει η εργατική τάξη.
H Φάρμα των Ζώων: Η πλοκή του βιβλίου
Κάπως έτσι τα ζώα αποφασίζουν να επαναστατήσουν με δύο γουρούνια, τον Ναπολέοντα και τον Σνόουμπολ να κινούνται του κινήματος του ζωισμού, το οποίο με άλλα λόγια είναι ο κομμουνισμός.
Ο Ναπολέοντας επί της ουσίας είναι ο Στάλιν, με τον Όργουελ να κάνει αναφορά μέχρι και στην καταγωγή του ηγέτη της ΕΣΣΔ από την Γεωργία και τον Σνόουμπολ, ο οποίος αποτελεί την μικρογραφία του Τρότσκι.
Η επανάσταση είναι επιτυχημένη και τα ζώα διώχνουν τους ανθρώπους από τη φάρμα, έχοντας σαν σύνθημα το «όλα τα ζώα είναι ίσα» και θεσπίζουν 7 απαράβατους νόμους.
«Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα»
Σύντομα ωστόσο το σύνθημα μετατράπηκε στο «όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά κάποια μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα», ενώ ο Ναπολέων με μια σειρά από μηχανορραφίες εξοστρακίζει τον Σνόουμπολ και μετατρέπεται σε απόλυτος μονάρχης.
Με τη βοήθεια του Σκουίλερ, ενός άλλου πιστού γουρουνιού, ο Ναπολέων θα ενορχηστρώσει μια προπαγανδιστική εκστρατεία, ενώ την ίδια στιγμή τα σκυλιά της φάρμας θα παίξουν τον ρόλο των «δυνάμεων καταστολής» στην πορεία που φέρει την ανατροπή των κατακτήσεων της επανάστασης.
Τα γουρούνια παίρνουν όλη την εξουσία και συνάμα το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου, ενώ οι σκέψεις για μια «ειδυλλιακή» κοινωνία στην οποία όλοι θα είναι ίσοι σύντομα μετατρέπονται σε έναν εφιάλτη. Το αγρόκτημα γίνεται μια μικρογραφία της κοινωνίας που ζούμε, με τους ισχυρούς να έχουν όλη την εξουσία, να ελέγχουν τα πάντα και τους υπολοίπους να εργάζονται διαρκώς ώστε να μπορέσουν να έχουν αρκετά για να επιβιώσουν.
Τα γουρούνια μέρα με τη μέρα μοιάζουν όλο και περισσότερο με τους ανθρώπους, καθώς φτάνουν μέχρι και στο σημείο να περπατούν στα δύο πόδια, ενώ προς το τέλος του μυθιστορήματος βλέπουμε το νέο καθεστώς του Ναπολέοντα να συνάπτει συμφωνίες με τις άλλες φάρμες που τις διοικούν άνθρωποι, όπως ο παλαιός αφέντης Τζόουνς.
Με αυτό τον τρόπο ο Όργουελ δείχνει πώς έχει χάσει καθετί ριζοσπαστικό το κίνημα που υποσχέθηκε πολλά στα ζώα και κατέληξε να είναι το ίδιο και τ’ αυτό με το παλιό σύστημα, το οποίο άπαντες ήθελαν να φύγει.
Οι συμβολισμοί του βιβλίου
«Η Φάρμα των Ζώων» είναι ένα βιβλίο γεμάτο συμβολισμούς. Ξεκινούμε με τον «ηγέτη» Ναπολέοντα, ο οποίος παρουσιάζεται ως ένας φιλολαϊκός επαναστάτης και υπόσχεται τα πάντα στο προλετάριο, καλώντας το να επαναστατήσει μαζί του. Στη πορεία προδίδει αυτούς που τον ακολούθησαν και γίνεται πιο σκληρός ακόμη και από τους προκατόχους του, καθώς στο βωμό της εξουσίας διαπράττει τα πιο αισχρά εγκλήματα και καταπατά θεμελιώδη δικαιώματα, όπως είναι η ισότητα.
Ο Μπόξερ, το αφοσιωμένο και αφελές άλογο, συμβολίζει την εργατική τάξη, η οποία εργάζεται με σκυμμένο το κεφάλι και πραγματοποιεί τις επιθυμίες των ανωτέρων. Ένας νομοταγής πολίτης, που πέφτει εύκολα θύμα της προπαγάνδας των γουρουνιών και βάζει «πλάτη» για ένα «μπράβο» και ένα χτύπημα στην πλάτη.
Ο Όργουελ γράφει και για πρόβατα, τα οποία συμβολίζουν τις μάζες, που λειτουργούν ως ένα σύνολο άβουλων όντων, δεν τους δίνει ονόματα γιατί πρόκειται για άτομα που δεν μπορούν με κανέναν τρόπο να ξεχωρίσουν σε οποιαδήποτε κοινωνία.
Από το βιβλίο του ο Όργουελ βγάζει μια απογοήτευση και μας δείχνει να καταλάβουμε ότι είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε σε έναν φαύλο κύκλο, τυραννία-επανάσταση-τυραννία.
«Η Φάρμα των Ζώων», μαζί με το «1984» (μπορείτε να διαβάστε το «Outlaw» του Γιώργου Σταφυλά, το οποίο έχει πολλά παρόμοια στοιχεία) αποτελούν χωρίς αμφιβολία τα κορυφαία βιβλία του Βρετανού συγγραφέα.
«Ελευθερία είναι το δικαίωμα να λες στους ανθρώπους αυτό που δεν θέλουν ν’ ακούσουν», αυτό είναι ένα από τα αποφθέγματα που αποδίδονται στον Όργουελ και μπορεί να περιγράψει εύκολα το βιβλίο «Η Φάρμα των Ζώων», καθώς πρόκειται για ένα μυθιστόρημα άκρως ρεαλιστικό το οποίο μας δείχνει ότι όσες φορές και εάν επαναστατήσουμε, στο τέλος κάποιοι θα βρουν την ευκαιρία και θα πάρουν την εξουσία, η ιδεολογία, είναι απλά κάτι που θα χρησιμοποιηθεί πρόσκαιρα για να πειστούν οι μάζες για τις προθέσεις τους.
