Η Ελίνα με πλησιάζει χαμογελαστή. Το πρόσωπό της λάμπει. Εκπέμπει γαλήνη και ζεστασιά.
Την κοιτάζω, της χαμογελώ και εγώ, σηκώνομαι και την αγκαλιάζω. Το μυαλό μου τρέχει πίσω, στη μέρα της πρώτης μας γνωριμίας, πριν από τρεισήμισι χρόνια, στις κούνιες της πλατείας Εσπερίδων, στη Γλυφάδα.
Ήμασταν και οι δυο καινούργιες μαμάδες. Μιλήσαμε με αφορμή τα παιδιά μας, τι ώρα κοιμούνται, πόσο γάλα πίνουν, τι τρώνε, όλα αυτά που μοιραζόμαστε μεταξύ μας οι νέες μητέρες, ψάχνοντας απαντήσεις και μαγικές συμβουλές η μία στην άλλη.
Η Ελίνα, από την πρώτη στιγμή, ήταν φως. Ένα πλάσμα ανοιχτό, δοτικό, γελαστό. Όμορφη τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Μιλούσε ειλικρινά, γελούσε μέχρι δακρύων, άκουγε με προσοχή. Καθώς κουνάγαμε τα μωρά μας στις κούνιες, σκέφτηκα: «Αυτήν τη γυναίκα, την θέλω για φίλη μου».
Και έτσι έγινε.
Την έβλεπα καθημερινά με τη μαμά της, την αγαπημένη κυρία Πούπα, συχνά ερχόταν και η γλυκιά αδελφή της, παρουσία φυσικά έδιναν και οι ανηψιοί της.
Η οικογένεια γύρω της ήταν παρούσα — δεμένη. Έτσι άρχισε να χτίζεται η σχέση μας, χωρίς προσπάθεια, αλλά αυθόρμητα.
Δεν είχα ρωτήσει ποτέ πού είναι ο μπαμπάς της μικρής. Υπέθετα, χωρίς να το πολυσκεφτώ, ότι ήταν στη δουλειά ή στο σπίτι. Μέσα στον δικό μου μικρόκοσμο, δεν υπήρχε άλλος τρόπος να έρθει ένα παιδί στον κόσμο πέρα από τον «παραδοσιακό».
Δεν είχα ασχοληθεί, ούτε είχα γνωρίσει κάποια που να έχει κάνει παιδί μόνη της.
Κι έρχεται εκείνη η μέρα. Μιλούσαμε χαλαρά και, σχεδόν σαν να λέει κάτι εντελώς συνηθισμένο, μου λέει,
«Το παιδί το έκανα μόνη μου. Με δότη».
Έμεινα να την κοιτάζω. Γούρλωσα τα μάτια. Δεν μιλούσα. Όχι μόνο από αμηχανία — αλλά κυρίως από θαυμασμό.
«Μόνη σου;Πώς τα καταφέρνεις μόνη σου με ένα μωρό;» Είπα έκπληκτη.
Εκείνη χαμογέλασε. Εξέπεμπε ηρεμία.
Από εκείνη τη μέρα πέρασαν τρεισήμισι χρόνια. Και μέσα σε αυτά τα χρόνια, γίναμε φίλες καρδιάς. Φτιάξαμε μια μικρή, δυνατή παρέα τεσσάρων μαμάδων.
Στηρίζουμε η μία την άλλη σε όλα, μιλάμε καθημερινά, ανταλλάσσουμε αμέτρητα μηνύματα, βγαίνουμε συνεχώς με τα παιδιά μας και κάποιες λίγες φορές μόνες μας, για ένα ποτήρι κρασί ή μια παράσταση στο θέατρο.
Σε κάθε χαρά και σε κάθε δύσκολη στιγμή, είμαστε εκεί.
Πήγαμε και μαζί διακοπές το Πάσχα. Η οικογένειά μου και η οικογένειά της.
Γιατί ναι — μπορεί στο σπίτι της Ελίνας να μην υπάρχει «μπαμπάς». Υπάρχει όμως μια μαμά που είναι τα πάντα. Που πήρε μια απόφαση γενναία, να γίνει μητέρα χωρίς να αναβάλει τη ζωή της για μια υπόσχεση που μπορεί να μην ερχόταν ποτέ.
Είναι μια γυναίκα που διάλεξε το φως, και το φως είναι η κόρης της.
Υπάρχει κι ένας ολόκληρος κύκλος ανθρώπων γύρω τους — που δίνουν, αγαπούν, στηρίζουν.
Και αυτό είναι όχι απλώς αρκετό. Είναι υπέροχο.
«Λοιπόν, από πού θέλεις να αρχίσεις;» τη ρωτάω.
«Από όπου θέλεις», μου χαμογελάει και το χαμόγελο αγγίζει τα μάτια της. «Θα σου απαντήσω σε όλα».
Αυτή είναι η ιστορία της Ελίνας Παπαδημήτριου…
Από μικρή ηλικία, δεν μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου χωρίς παιδιά. Δεν ήταν κάτι που με άγχωσε ποτέ πραγματικά, αλλά ήταν σίγουρα κάτι που ήθελα πολύ.
Στο μυαλό μου, η οικογένεια ήταν κάτι που θα ερχόταν φυσικά γύρω στη δεκαετία των τριάντα. Εκεί το τοποθετούσα. Εκεί πίστευα ότι θα έχω βρει τον κατάλληλο σύντροφο, και μαζί θα χτίζαμε μια κοινή ζωή.
Είχα μια μακροχρόνια σχέση που πίστευα πως θα οδηγήσει στην δημιουργία της οικογένειας. Όμως τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα φαντάστηκα. Χωρίσαμε, και ήμουν πια 38 χρονών. Μια ηλικία-σταθμός για πολλές γυναίκες.
Εκείνη τη στιγμή, για πρώτη φορά, πέρασε σοβαρά από το μυαλό μου η επιλογή να αποκτήσω παιδί μέσω δότη. Είπα στον εαυτό μου, αν στα επόμενα 2-3 χρόνια δεν έχω βρει τον κατάλληλο άνθρωπο με κοινές αξίες και ορίζοντες, θα το κάνω μόνη μου.
Το ήξερα καλά μέσα μου, ήθελα παιδί. Δεν ήταν διαπραγματεύσιμο. Και τα χρονικά περιθώρια άρχιζαν να στενεύουν. Δεν είχα κάποια γυναίκα στον κύκλο μου που να είχε προχωρήσει σε αυτή την επιλογή. Αλλά για να καθησυχάσω τον εαυτό μου, ότι υπάρχει λύση, του έδωσα αυτή τη διέξοδο.
Τα χρόνια πέρασαν, χωρίς να συναντήσω κάποιον άνθρωπο με τον οποίο να έχουμε τον ίδιο σκοπό. Έγινα 41. Εκείνη την εποχή, μέσω μιας γνωστής, έμαθα για ένα κέντρο γονιμότητας. Έκλεισα ραντεβού χωρίς κανέναν δισταγμό. Δεν φοβήθηκα ούτε μια στιγμή. Από την πρώτη στιγμή που μπήκα στο κέντρο, ήξερα ότι ήμουν στο σωστό μέρος. Είχα πάρει την απόφαση μου, θα το πήγαινα μέχρι τέλους.
Ήλπιζα πως θα είμαι τυχερή. Ευχόμουν να φέρω εύκολα στον κόσμο το παιδί μου, χωρίς ψυχολογική ή σωματική ταλαιπωρία. Όμως για μια ακόμη φορά συνειδητοποίησα ότι η ζωή δεν έρχεται πάντα όπως τη φαντάζεσαι. Παρ’ όλα αυτά, δεν πτοήθηκα ούτε στιγμή. Δεν υπήρξε δισταγμός ή ερώτημα μέσα μου. Ήξερα ότι αυτή η διαδρομή ήταν η σωστή για μένα, η μόνη επιλογή.
Όταν πήρα την απόφαση, μίλησα στη μητέρα μου και την αδελφή μου. Η στήριξη τους ήταν συγκινητική. Ήταν απόλυτα υποστηρικτικές, και ένιωσα τυχερή. Όλα τα μέλη της οικογένειας μου στάθηκαν στο πλευρό μου.
Αλλά, αν ακόμα υποθέσουμε ότι δεν θα είχα στήριξη, πάλι θα το έκανα. Ποτέ δεν βασίστηκα σε δεκανίκια για να πάρω τις σημαντικές αποφάσεις της ζωής μου. Είμαι ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος, με σταθερές αξίες. Από τη στιγμή που είχα σταθερή δουλειά και ανεξαρτησία, ήξερα ότι μπορώ να μεγαλώσω μόνη μου ένα παιδί.
Για τρία χρόνια προσπαθούσα, και δεν τα κατάφερνα. Ήταν μια δύσκολη περίοδος. Όμως ποτέ δεν το έβαλα κάτω. Μια εσωτερική φωνή μου έλεγε, Θα συμβεί. Αργά ή γρήγορα, θα συμβεί. Δεν σταμάτησα να προσπαθώ. Δεν έχασα την πίστη μου.
Δεν είχα κάνει κατάψυξη ωαρίων. Και το αναγνωρίζω αυτό ως ένα από τα λάθη μου. Είχα ωάρια, ήμουν τυχερή σε αυτό. Όμως δεν ήταν όλα καλής ποιότητας. Ο γιατρός μου έψαχνε κάθε φορά εκείνο το ένα καλό, που θα μπορούσε να γονιμοποιηθεί.
Αν είχα κάνει κατάψυξη στα 30, όλα θα ήταν πιο εύκολα. Γι’ αυτό και τονίζω σε κάθε γυναίκα που με ρωτά, μην το αφήνετε για αργότερα. Η κατάψυξη ωαρίων, ιδανικά μέχρι τα 35, είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορείτε να κάνετε στον μελλοντικό σας εαυτό.
Δεν έχει να κάνει μόνο με την καριέρα που δικαιωματικά μια γυναίκα επιθυμεί, έχει να κάνει με την υγεία, με γυναικολογικά θέματα, με την πρώιμη κλιμακτήριο που καμιά φορά εμφανίζεται ξαφνικά.
Η επιλογή δότη γίνεται μέσα από την τράπεζα σπέρματος. Παρέχονται πληροφορίες για την υγεία του, την εμφάνιση του, το μορφωτικό του επίπεδο, το επάγγελμα και τα ενδιαφέροντα του. Όλοι οι δότες υποβάλλονται σε εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις. Είναι πλήρως ανώνυμοι στην Ελλάδα.
Δεν υπάρχει δυνατότητα επαφής μεταξύ δότη και παιδιού, ούτε όταν το παιδί ενηλικιωθεί. Στο εξωτερικό, σε ορισμένες χώρες, υπάρχει αυτή η δυνατότητα, εφόσον συμφωνεί ο δότης και το επιθυμεί το παιδί. Στην Ελλάδα όχι.
Σε κάποιες περιπτώσεις χρειάστηκε να αλλάξω δότη, όταν οι προσπάθειες δεν είχαν αποτέλεσμα. Όλη αυτή η διαδικασία είναι παρόμοια και για ζευγάρια που αντιμετωπίζουν δυσκολίες τεκνοποίησης.
Η κόρη μου, η Κατερίνα, από πολύ μικρή με ρώτησε αν έχει μπαμπά. Ήταν μόλις δύο ετών. Είχα συμβουλευτεί παιδοψυχολόγο από την αρχή. Της είπα απλά:
«Αγάπη μου, υπάρχουν πολλά είδη οικογένειας. Η δική μας οικογένεια είμαστε εγώ, η γιαγιά σου, η θεία, ο θείος και τα ξαδέλφια σου».
Δεν χρειάζεται να τονίζεις στο παιδί τι του λείπει, αλλά να του δείχνεις τι έχει και νιώθει ασφάλεια όταν γνωρίζει την αλήθεια. Από την αρχή ήξερε την πραγματικότητα της και ποτέ δεν σκέφτηκα να της πω ψέματα. Δεν υπάρχει λόγος να χτίζεις μια σχέση με βάση το ψέμα, όχι μόνο σε αυτό, αλλά σε οτιδήποτε.
Θα μάθει τα πάντα, όταν έρθει η κατάλληλη ηλικία και μπορεί να τα επεξεργαστεί…
Πολλές γυναίκες μου στέλνουν μήνυμα στα σόσιαλ. Άλλες θέλουν να το τολμήσουν, αλλά φοβούνται. Άλλες δεν έχουν καθόλου υποστήριξη. Άλλες το έχουν κάνει και θέλουν απλώς να μιλήσουν με κάποιον που το έχει ζήσει. Απαντώ σε όλες. Στέκομαι δίπλα τους, γιατί θυμάμαι πώς είναι να είσαι στην αρχή και γιατί ξέρω πόσο θεραπευτικό είναι να μοιράζεσαι.
Δεν θεωρώ πως επειδή έκανα παιδί μόνη μου, έκανα κάτι πιο δύσκολο από τις υπόλοιπες γυναίκες. Γνωρίζουμε μαμάδες που μεγαλώνουν παιδιά σε σχέσεις γεμάτες ένταση ή κακοποίηση. Γνωρίζουμε παιδιά που ο πατέρας τους έχει εξαφανιστεί.
Ζευγάρια που χωρίζουν και γυναίκες που έρχονται αντιμέτωπες με ένα εχθρικό περιβάλλον από την πλευρά του συζύγου. Τουλάχιστον στη δική μου περίπτωση, υπάρχει ηρεμία. Δεν υπάρχουν εντάσεις, διαμάχες, καβγάδες. Η Κατερινούλα μεγαλώνει σε ένα ήρεμο, γεμάτο αγάπη περιβάλλον. Και αυτό για μένα είναι το σημαντικότερο.
Άρα ναι δεν θεωρώ ότι εγώ κάνω κάτι παραπάνω ή κάτι ξεχωριστό από όλες τις υπόλοιπες γυναίκες. Όλες οι μαμάδες ανεξαρτήτως οικογενειακής κατάστασης είμαστε ηρωίδες.
Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν στηρίζει τις μονογονεϊκές οικογένειες. Δεν υπάρχουν οι απαραίτητες κρατικές παροχές, δεν υπάρχει μέριμνα. Σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, αν δεν έχεις βοήθεια, σου προσφέρουν λύσεις — επιδόματα, βοήθεια στο σπίτι.
Εδώ, είσαι μόνη σου. Σε μια χώρα με τρομακτική υπογεννητικότητα και τεράστιο κόστος ζωής, αυτό θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα.
Αλλά, παρά τις δυσκολίες, θα το ξανάκανα. Γιατί η μέρα που κράτησα το παιδί μου στην αγκαλιά ήταν η πιο σημαντική της ζωής μου και η απόφαση που πήρα ήταν η πιο αυθόρμητη που έχω πάρει ποτέ, χωρίς καμία δεύτερη σκέψη. Σε αυτό το ταξίδι ζωής είχα οδηγό μόνο την καρδιά μου.
Η Μαρία Ματσούκα ζει στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία κινηματογράφου και εργάστηκε ως βοηθός παραγωγής και σκηνοθεσίας σε τηλεοπτικές και θεατρικές παραγωγές.
Είναι παντρεμένη και έχει έναν γιο, τον Ραφαέλλο.
Είναι μαμά πλήρους απασχόλησης, όπως λέει με περηφάνια. Λατρεύει την οικογένειά της, η οποία είναι πάντα η νούμερο ένα προτεραιότητά της. Οι ώρες που γράφει είναι το πρωί, όταν ο Ραφαέλλο είναι στο σχολείο, ή το βράδυ, όταν εκείνος κοιμάται.
Η Μαρία Ματσούκα στο αναγνωστικό κοινό εμφανίστηκε το 2021 με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μαρία Μαρσέλου με την έκδοση δύο μυθιστορημάτων από τις Εκδόσεις Ψυχογιός: Όλα Όσα Ψιθυρίσαμε, 2021, Επικίνδυνη, 2022 και το μυθιστόρημα Αποπλάνηση, 2024 από τις εκδόσεις Κάκτος.
