Την ιδιαίτερη κατάνυξη που προκαλεί στους πιστούς της Ορθόδοξης πίστης η ιεροτελεστία της Μεγάλης Παρασκευής, πλαισιώνει το ιδιαίτερο τοπίο στο οποίο συναντώνται οι Επιτάφιοι των ενοριών κάθε χρόνο τέτοια μέρα στην πόλη της Αιτωλοακαρνανίας. Η Ναύπακτος έχει εξελιχθεί έτσι σε μοναδικό προορισμό τις ημέρες του Πάσχα.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται ο στολισμός του Επιταφίου στις εκκλησίες. Αρχικά ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες, που περιέχουν ψαλμούς, τροπάρια, Αποστόλους, Ευαγγέλια και Ευχές. Στη συνέχεια ψάλλεται ο Εσπερινός της Μεγάλης Παρασκευής και γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου. Ακολούθως, τοποθετείται στο Ιερό Κουβούκλιο ένα ύφασμα, πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφιστεί ο Κύριος, νεκρός. Το ύφασμα αυτό λέγεται Επιτάφιος.
Η Ναύπακτος και ο εορτασμός του Επιταφίου
Για όσους δεν είχαν ως σήμερα την ευκαιρία να βρεθούν πλάι στη θάλασσα στην πανέμορφη πόλη της Αιτωλοακαρνανίας τέτοια μέρα, θα πρέπει να εξηγήσουμε πως η εμπειρία είναι τόσο μοναδική που δύσκολα περιγράφεται με λέξεις, ακόμη και με εικόνες.
Οι επιτάφιοι όλων των ενοριών βγαίνουν στους δρόμους και ορισμένοι εξ αυτών καταλήγουν τελικά στο λιμάνι. Το κέντρο της πόλης ορίζεται από τη μπούκα του λιμανιού που ειδικά γι’ απόψε σημαδεύεται από έναν πελώριο μεταλλικό σταυρό.
Oι επιτάφιοι της εκκλησίας της Αγίας Παρασκευής και του ναού του Αγίου Δημητρίου καταλήγουν στο επιβλητικό λιμάνι, ο κόσμος ψέλνει, η Φιλαρμονική του δήμου παιανίζει πένθιμα και η πόλη βυθίζεται στο σκοτάδι προκειμένου όλοι να θαυμάσουν τα φωταγωγημένα τείχη και τα πολυάριθμα πυροτεχνήματα.
Πρώτος ξεκινά ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Δημητρίου, πολιούχος άλλωστε της πόλης, λίγο μετά τις 9.00 το βράδυ και ακολουθεί η περιφορά του επιταφίου του Ιερού Ναού της Αγίας Παρασκευής.
Οι επιτάφιοι ακολουθούν πάντοτε μία συγκεκριμένη σειρά και την ίδια διαδρομή, συνοδευόμενοι από τους μελωδικούς ήχους των φιλαρμονικών και των χορωδιακών συνόλων.
Κάθε πολεμίστρα φέρει τη Μεγάλη Πέμπτη της δική της φωτιά, ενώ ο Δήμος της πόλης φροντίζει τα πέτρινα ενετικά τείχη να γεμίσουν φλόγες, ακόμη και η θάλασσα. Το σκηνικό μοιάζει απόκοσμο καθώς το υγρό στοιχείο ενώνεται με τη φωτιά χωρίς να υπάρχει τελικά νικητής.
Λένε άλλωστε πως αυτή η διαδικασία έχει τις ρίζες της στην εποχή της Τουρκοκρατίας και τις προσπάθειες του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει μια τουρκική ναυαρχίδα.
Τα μικρά παιδιά ακολουθούν την φωταγώγηση με φωτιές, ανάβοντας τα χρωματιστά φαναράκια και όλη η πλατεία και οι γύρω δρόμοι πάνω από το λιμάνι σκεπάζονται από κόσμο λίγο πριν ξεκινήσει η περιφορά του επιταφίου.
Ακολουθεί ένα φαντασμαγορικό θέαμα πάνω από το φλεγόμενο λιμάνι που μένει αξέχαστο σε όσους το έχουν παρακολουθήσει, πολλοί εκ των οποίων επιστρέφουν κάθε χρόνο τέτοια μέρα στη Ναύπακτο.
Διαβάζουμε στο thelocals, πως αν ρωτήσεις ένα ντόπιο θα σε συμβούλευε ανήμερα της Μεγάλης Παρασκευής να ανέβεις από το καλντερίμι της παλιάς πόλης έως την πρώτη ντάπια και από εκεί ψηλά να απολαύσεις την ομορφιά του εθίμου της περιφοράς των Επιταφείων. Κάτι ξέρει παραπάνω. Το σίγουρο είναι πως θα έχεις στο τέλος της βραδιάς τις καλύτερες φωτογραφίες απο τα πολυάριθμα πυροτεχνήματα.
Με φόντο το λιμάνι, τμήμα του ενετικού κάστρου στη Ναύπακτο
Ένα από τα πιο όμορφα και καλοφτιαγμένα κάστρα στην Ελλάδα στο οποίο συνδυάζονται με μοναδικό τρόπο η ισχυρή ορεινή ακρόπολη, η οχύρωση της πόλης και το χαρακτηριστικό λιμενόκαστρο.
Η συνολική μεσαιωνική οχύρωση της Ναυπάκτου έχει επίμηκες ακανόνιστο σχήμα στον άξονα βορρά-νότου με μέγιστο μήκος 750μ. και μέγιστο πλάτος 365μ. Η συνολική έκταση είναι 175 στρέμματα και η περίμετρος 2250 μέτρα.
Το κάστρο της Ναυπάκτου οφείλει τη σημερινή του μορφή στους Ενετούς. Η Ναύπακτος είχε μεγάλη στρατηγική σημασία για τη Βενετία και κατά την πρώτη περίοδο της Ενετοκρατίας (1407-1499) προσπάθησαν να την προστατέψουν από τους προελαύνοντες Οθωμανούς χτίζοντας ισχυρό κάστρο.
Οι οχυρώσεις της Ναυπάκτου ξεκινούν από έναν λόφο στα βορειοδυτικά της σύγχρονης πόλης και καταλήγουν στο λιμάνι. Είναι το αποτέλεσμα πολλών διαφορετικών κατασκευαστικών φάσεων, από την αρχαιότητα έως και την τουρκοκρατία. Παρά τη φθορά του χρόνου, διατηρούνται σε καλή κατάσταση συγκριτικά με άλλα ελληνικά κάστρα αυτού του μεγέθους.
Η μορφή του κατά την αρχαιότητα δεν είναι ακριβώς γνωστή. Είναι βέβαιο ότι υπήρχε οχύρωση από τότε, και μάλιστα κάλυπτε μεγαλύτερη έκταση από τη μεσαιωνική, κάτι που είναι ενδεικτικό για το μέγεθος και τη σπουδαιότητα της αρχαίας πόλης. Υπολείμματα της αρχαίας οχύρωσης διακρίνονται ενσωματωμένα στη βορειοδυτική πλευρά των τειχών, αλλά και στο ανατολικό σκέλος πάνω από την πύλη Φαλτσοπόρτι.
Ειδικά στην ακρόπολη, τμήματα των αρχαίων πύργων της οχύρωσης, κτισμένων κατά το ψευδοϊσόδομο, τραπεζιόσχημο και πολυγωνικό σύστημα με ορθογωνισμένους δόμους, αποτελούν την βάση των βυζαντινών πύργων, ενώ αρχαίοι δόμοι έχουν χρησιμοποιηθεί, σε δεύτερη χρήση, στις βυζαντινές και ενετικές τοιχοποιίες.
Ναύπακτος: Οι ψαράδες και οι επιτάφιοι
Διαβάζουμε σε αφιέρωμα της ΕΡΤ, πως το έθιμο της Μ. Παρασκευής στην Ναύπακτο, που θέλει του Επιταφίους των δύο εκκλησιών της πόλης (Αγ. Δημήτριο και Αγία Παρασκευή) να συναντιούνται στο λιμάνι, διαρκεί από την δεκαετία του ’50.
Από τότε οι ψαράδες στόλιζαν τις πολεμίστρες του λιμανιού με εκατοντάδες αναμμένες δάδες και έδιναν το δικό της στίγμα στη σημαντική αυτή ημέρα για την χριστιανοσύνη. Αυτή τους την ξεχωριστή ιδέα ουσιαστικά αγκάλιασε ο Δήμος Ναυπακτίας από τα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας εμπλουτίζοντάς το με υπέροχα φωτεινά πυροτεχνήματα μετά το τέλος της περιφοράς που κάνουν τη νύχτα-μέρα.
Οι Επιτάφιοι των ενοριών της πόλης ξεκινούν από τους ιερούς ναούς και κατευθύνονται στο κέντρο της Ναυπάκτου, μπροστά στο λιμάνι. Εκεί, οι υπεύθυνοι του δήμου έχουν φροντίσει να σβήσουν τα φώτα του δρόμου και να ανάψουν φωτιές στις πολεμίστρες του λιμανιού, αλλά και στο νερό.
Ένας μεγάλος φλεγόμενος σταυρός στη μπούκα του λιμανιού κάνει το σκηνικό ακόμη πιο επιβλητικό.
Όπως κάθε χρόνο, η Φιλαρμονική Ορχήστρα του Οργανισμού της «Πολυφωνικής» θα συμπράξει με την Παπαχαραλάμπειο Δημοτική Φιλαρμονική Ναυπάκτου, στην περιφορά του Επιταφίου της Μητροπόλεως. Θα ερμηνευτούν τα πένθιμα εμβατήρια: «La Sollevazione di Cristo», μουσική σύνθεση του Antonino Oddo και «Ultimo Saluto».
