Αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα πιο ξακουστά μέρη της Κρήτης, ενδεχομένως και της Ελλάδας ολόκληρης. Κάθε χρόνο χιλιάδες περιπατητές από όλο τον κόσμο ταξιδεύουν στη Μεγαλόνησο με στόχο να διασχίσουν το Φαράγγι της Σαμαριάς.
Πρόκειται για ένα από τα πιο ξακουστά μέρη στην Ευρώπη, κάποιοι λένε και το διασημότερο, που κρύβει στα τείχη από βράχια δεξιά και αριστερά του μοναδικές εκπλήξεις για τον επισκέπτη. Μόνο τη φετινή περίοδο υπολογίζεται πως μέσα από φαράγγι θα περάσουν 160.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Συγκεκριμένα, 130.000 επισκέπτες έχουν διασχίσει το φαράγγι έως σήμερα και εκτιμάται ότι έως το τέλος της περιόδου θα φτάσουν τους 160.000 δημιουργώντας ρεκόρ για την τελευταία δεκαπενταετία, ενώ για πρώτη χρονιά εφαρμόζεται το ηλεκτρονικό εισιτήριο. Ωστόσο, κάποτε στα στενά του υπήρχε μια ολόκληρη κοινωνία.
Φέτος, συμπληρώνονται 60 χρόνια από την ανακήρυξη του φαραγγιού της Σαμαριάς ως εθνικού δρυμού, γεγονός που επέβαλε αυστηρούς κανόνες για όσους το επισκέπτονται. Απαγορεύεται αυστηρά η αφαίρεση οποιουδήποτε φυτού (ούτε ένα λουλούδι), φυσικά το κυνήγι άγριων ζώων, αλλά και η διαμονή ανθρώπων εντός του φαραγγιού.
Το φαράγγι της Σαμαριάς έχει ενταχθεί και στο Natura 2000, εδώ και 30 χρόνια, όταν δηλαδή θεσπίστηκε το Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών αυτών.
Το χωριό που εγκαταλείφθηκε μέσα στο φαράγγι το 1962
Το 1962 ωστόσο, όταν και ελήφθη η απόφαση το φαράγγι της Σαμαριάς να γίνει εθνικός δρυμός, σήμανε και το τέλος για ένα μικρό, γραφικό χωριό στην καρδιά του. Το έρημο σήμερα χωριό της Σαμαριάς βρίσκεται ακριβώς μέσα στο φαράγγι και εγκαταλείφθηκε οριστικά εκείνη τη χρονιά, πριν από 60 χρόνια για να γίνει ο Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων.
Τα σπίτια του στέκουν ακόμη, εγκαταλειμμένα, ένα εξαίρετο δείγμα της κρητικής αρχιτεκτονικής της εποχής, αλλά και ένα σημάδι πως οι περιπατητές βρίσκονται περίπου στα μισά της διαδρομής. Διαβάζουμε πως κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, καθώς προστατευόταν από τα στοιχεία της φύσης, το χωριό Σαμαριά αποτέλεσε κρησφύγετο επαναστατών και του τοπικού πληθυσμού.
Τόσο το φαράγγι της Σαμαριάς, όσο και το χωριό πριν από αυτό, λέγεται πως πήραν το όνομά τους από την εκκλησία της Οσίας Μαρίας. Ένα εκκλησάκι του 14ου αιώνα λίγο έξω από το χωριό. Υπάρχει επίσης και η θεωρία πως το όνομα προκύπτει από τη λέξη Αμάρα, που χρησιμοποιούν οι Κρητικοί για το μέρος όπου συναντώνται τα ρυάκια.
Το μαγικό φαράγγι της Σαμαριάς
Το φαράγγι της Σαμαριάς δίνει στον επισκέπτη μια μοναδική ευκαιρία να περπατήσει μια διαδρομή 15 χιλιομέτρων περίπου, από τον ορεινό Ομαλό ως την παραλία στην Αγία Ρούμελη. Υπολογίζεται πως με έναν μέσο βηματισμό, η περιπέτεια θα διαρκέσει περίπου 6 με 8 ώρες.
Διαβάζουμε στο cretanbeaches, πως το μήκος μέσα στο Φαράγγι της Σαμαριάς είναι στην πραγματικότητα 13 χιλιόμετρα, ξεκινώντας σε υψόμετρο 1.250μ. στην βόρεια είσοδο, με τελικό προορισμό τις ακτές του Νοτιου Κρητικού Πελάγους στην Αγία Ρουμέλη.
Η πορεία μέσα στον Εθνικό Δρυμό των Λευκών Ορέων, δηλαδή από το φυλάκιο στο Ξυλόσκαλο, ως το φυλάκιο στο παλιό χωριό της Αγίας Ρουμέλης, είναι 13 χλμ. Από εκεί όμως θα πρέπει να περπατήσετε κι άλλο 1.5 χλμ ως την παραλία της Αγίας Ρουμέλης, κάνοντας τη συνολική διαδρομή 14,5 χλμ.
Η «ελαφριά» διαδρομή για όσους δεν αντέχουν
Η πεζοπορία στο φαράγγι της Σαμαριάς δεν είναι και η πιο απλή υπόθεση. Αρχικά, χρειάζεται καλή προετοιμασία, να έχετε προμηθευτεί καλά, αναπαυτικά παπούτσια για περπάτημα, σωστά ρούχα και κυρίως μπόλικο νερό και κάτι για να τσιμπήσετε στη διαδρομή.
Σε κάθε περίπτωση, κάποιος που δεν είναι εξοικειωμένος με περπάτημα τόσων ώρων, θα μπορούσε να επιλέξει την «τεμπέλιξη οδό». Οι τουριστικοί πράκτορες την αποκαλούν «lazy way», και είναι μια πολύ συντομότερη διαδρομή, όπου ξεκινάτε από την Αγία Ρουμέλη και περπατάτε μέχρι τις Σιδερόπορτες, το στενότερο σημείο του φαραγγιού.
Στις Σιδερόπορτες το φαράγγι της Σαμαριάς είναι τόσο στενό που σχεδόν αγγίζετε τις 2 πλευρές του, που ορθώνονται κάθετα 350 μέτρα πάνω από το κεφάλι σας. Με τη σύντομη διαδρομή μπορεί κανείς να πάρει μια ιδέα από τη μοναδική ομορφιά του τοπίου.
Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα στο φαράγγι της Σαμαριάς
Αναφέρεται ότι στο φαράγγι της Σαμαριάς υπάρχουν 450 είδη φυτών και σύμφωνα με το νόμο δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί οτιδήποτε, ούτε καν ένα λουλούδι. Όπως σημειώνει και ο ιστότοπος, explorecrete, μην το δείτε σαν ένα αυστηρό νόμο, αλλά σαν το μοναδικό τρόπο να προστατευτεί το ευαίσθητο οικοσύστημα της Σαμαριάς για να συνεχίσουν να το θαυμάζουν χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.
Στη Σαμαριά θα θαυμάσετε τα δάση της με τα πελώρια πεύκα και τα κυπαρίσσια, μια εικόνα από το παρελθόν της Κρήτης, όταν το νησί καλυπτόταν από δάση ονομαστά για την καλής ποιότητας ξυλεία τους, ιδανική για να φτιάχνονται γερά καράβια.
Φιλοξενεί επίσης πολλά ενδημικά είδη πουλιών και ζώων, το πλέον γνωστό από τα οποία είναι ο κρητικός αίγαγρος, το περίφημο κρι-κρι ή στα κρητικά αγρίμι, αλλά και τον εσχάτως αναγνωρίσιμο φουρόγατο της Κρήτης.
Για τη διαχείριση και λειτουργία όλων των υπηρεσιών του δρυμού απασχολούνται 35 εργαζόμενοι, οι 7 προέρχονται από τη Μονάδα Διαχείρισης και οι 28 είναι εξωτερικοί συνεργάτες. Η είσοδος στη Σαμαριά επιβαρύνεται με κάποιο φθηνό εισιτήριο κι επιτρέπεται από τα μέσα Απριλίου μέχρι το τέλος Οκτωβρίου.
Το φαράγγι της Σαμαριάς παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης με τη φύση
Όπως δήλωσε κατά την παρουσίαση του απολογισμού μέσα στην εβδομάδα ο υφυπουργός ΠΕΝ Γιώργος Αμυράς: «Αυτό που κατάφεραν οι Κρητικοί, αυτό που έχουμε καταφέρει οι Έλληνες, διατηρώντας το φαράγγι ανέγγιχτο στο πέρασμα του χρόνου, αποτελεί τον οδηγό μας για το πώς πρέπει να θωρακίζουμε το φυσικό περιβάλλον.
Προστατεύοντας τον μοναδικό κρητικό αίγαγρο και την πλούσια βιοποικιλότητα του εθνικού δρυμού. Αυτό τιμούμε, φέτος, με την έκθεση φωτογραφίας και τη βράβευση των ανθρώπων που έχουν συνεισφέρει τα μέγιστα στην προστασία του μοναδικού βιότοπου.
Τα έργα που αναμένεται να γίνουν στο φαράγγι της Σαμαριάς
Σε συνεργασία τον δραστήριο ΟΦΥΠΕΚΑ και τους εργαζόμενους της Μονάδας Διαχείρισης θα συνεχίσουμε να το αναβαθμίζουμε».
Ειδικότερα:
- Επισκευή και συντήρηση των κτιριακών υποδομών του εθνικού δρυμού, σε όλα τα φυλάκια του φαραγγιού στο Ξυλόσκαλο, στη Σαμαριά, στην Αγία Ρουμέλη, στο σταθμό πρώτων βοηθειών, στις υποδομές εξυπηρέτησης επισκεπτών, στο Κέντρο Πληροφόρησης στο Ξυλόσκαλο.
- Επισκευή, συντήρηση, και λειτουργία του χώρου του παλαιού ελαιοτριβείου Σαμαριάς, ώστε να φιλοξενεί εκθέσεις και να λειτουργεί ως χώρος προβολής της ζωής των παλιών κατοίκων του δρυμού.
- Σχεδιασμός για την πλήρη αναστήλωση του εγκαταλελειμμένου οικισμού της Σαμαριάς, εντός του φαραγγιού, σε συνεργασία με το Πολυτεχνείο Κρήτης.
- Λειτουργία πωλητηρίου για τη διάθεση προϊόντων σχετιζόμενων με τον εθνικό δρυμό.
- Μεταφορά επισκεπτών που έχουν κινητικές δυσκολίες με 6 ζώα εργασίας.
- Κατασκευή, αξιοποίηση και προβολή στους επισκέπτες, ενός πρότυπου «γηροκομείου ιπποειδών», για τα ζώα εργασίας που πρόκειται σταδιακά να αποσυρθούν -λόγω ηλικίας- από την ενεργό δράση με μέριμνα και φροντίδα, ως αναγνώριση της συμβολής τους στην εύρυθμη λειτουργία και στην προστασία των επισκεπτών.
- Προστασία για τον φουρόγατο. Κατ’ αρχάς θα ταυτοποιηθούν γενετικά τα άτομα του είδους και στη συνέχεια θα εφαρμοστεί μόνιμο πρόγραμμα παρακολούθησης και προστασίας του πληθυσμού, με στόχο να καθιερωθεί ο φουρόγατος ως ένα εμβληματικό είδος της Κρήτης δίπλα στον μοναδικό αίγαγρο.
