Η παρουσία των fake news στην ζωή μας είναι ένα φαινόμενο που τα τελευταία χρόνια όλο και αυξάνεται.
Σε σχετική έρευνα που έγινε για τις ψευδείς ειδήσεις που λαμβάνουμε καθημερινά, μελετήθηκε ποιοι είναι πιο ευκολόπιστοι και τι ρόλο παίζει η ηλικία.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Journal of Experimental Psychology: Applied, οι ηλικιωμένοι δεν αποτελούν ευκολότερα «θύματα» των fake news, αλλά αντιθέτως έχουν παρόμοιες πιθανότητες με τους νεότερους να πιστέψουν ψεύτικες ειδήσεις. Εξαίρεση σε αυτό αποτελούν μόνο οι πολύ ηλικιωμένοι άνθρωποι.
Οι επιπτώσεις των fake news στον άνθρωπο
Σύμφωνα με τους ερευνητές που πραγματοποίησαν τη μελέτη, η επαφή μας με ψεύτικες ειδήσεις μπορεί να έχει σημαντικές σωματικές, συναισθηματικές, αλλά και οικονομικές συνέπειες, ιδιαίτερα για τους πιο μεγάλους σε ηλικία ενήλικες, για τους οποίους είναι πιο πιθανό να διακυβεύονται σοβαρά ζητήματα, όπως τα οικονομικά ή η κατάσταση της υγείας τους.
Η μελέτη γύρω από την ηλικία
«Θέλαμε να δούμε αν έπαιζε ρόλο η ηλικία ενός ατόμου στο να αποφασίσει αν μία είδηση που λαμβάνει είναι αληθής ή ψευδής», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια, Didem Pehlivanoglu, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα, στο Gainesville.
«Πιο συγκεκριμένα, ήταν κάτι που θέλαμε να διαπιστώσουμε, γιατί γνωρίζουμε ότι, με τη γήρανση, οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν κάποια μείωση στις γνωστικές τους ικανότητες. Ωστόσο, γνωρίζουμε επίσης ότι ορισμένες ικανότητες επεξεργασίας πληροφοριών διατηρούνται ή μπορούν ακόμη και να παρουσιάσουν βελτίωση», συνέχισε η Pehlivanoglu, μιλώντας σε δελτίο ειδήσεων του Πανεπιστημίου.
Σημειώνεται ότι η μελέτη διεξήχθη το διάστημα μεταξύ του Μαΐου και του Οκτωβρίου 2020. Σε αυτήν συμμετείχε μία ομάδα ηλικιωμένων, ηλικίας 61-87 ετών, καθώς και μία ομάδα φοιτητών. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της έρευνας, ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να διαβάσουν και να αξιολογήσουν 12 ολοκληρωμένα άρθρα ειδήσεων που σχετίζονταν με τον COVID-19, καθώς και άλλα θέματα. Κάποια από τα άρθρα ήταν αληθινά και κάποια ήταν ψεύτικα.
Τι έδειξε η έρευνα
Η έρευνα κατέδειξε ότι οι ηλικιωμένοι και οι νέοι ενήλικες είχαν παρόμοια επίπεδα ικανότητας να ανιχνεύουν fake news. Επιπροσθέτως, και οι δύο ομάδες παρουσίασαν μειωμένη ικανότητα να αναγνωρίσουν ψεύτικες ειδήσεις που σχετίζονταν με την COVID-19, συγκριτικά με άλλες που δεν αφορούσαν στην πανδημία. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι είχαν χαμηλότερη εξοικείωση με τις πληροφορίες που σχετίζονταν με τον κορονοϊό κατά τους πρώτους μήνες της πανδημίας.
«Οι άνθρωποι έχουν την αντίληψη ότι οι ηλικιωμένοι ενήλικες θα έχουν χειρότερες επιδόσεις από τους νεαρούς ενήλικες σε γενικές γραμμές, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει», δήλωσε ο έτερος συγγραφέας της μελέτης, Brian Cahill, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα.
Στη μελέτη επισημαίνεται, επιπλέον, ότι πράγματι οι ενήλικες άνω των 70 ετών είχαν λιγότερες πιθανότητες να αναγνωρίσουν ψεύτικες ειδήσεις σχετικά με την πανδημία ή άλλα θέματα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό μπορεί να εξηγείται από το γεγονός ότι δεν εξέταζαν τόσο προσεκτικά τις πληροφορίες ή δεν έδιναν προσοχή στις λεπτομέρειες.
Μόνο σε πολύ προχωρημένη ηλικία οι άνθρωποι μπορεί να είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε ψεύτικες ειδήσεις και άλλες μορφές παραπληροφόρησης, κυρίως επειδή η μείωση στην ικανότητα σκέψης είναι τέτοια, που δεν μπορεί πλέον να αντισταθμιστεί από την εμπειρία της ζωής ή την παγκόσμια γνώση, προσθέτουν οι μελετητές.
«Πρόκειται για μία ομάδα υψηλού κινδύνου, με αυξημένες πιθανότητες λήψης λανθασμένων αποφάσεων, όχι μόνο για τους ίδιους, αλλά και για την κοινωνία γενικότερα», καταλήγει η δρ Natalie Ebner, καθηγήτρια ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο εκ των συγγραφέων της μελέτης.
