Αποτελούν ένα από τα αγαπημένα παπούτσια των γυναικών σε όλον τον πλανήτη το καλοκαίρι και πάντα έχουν μια θέση στη βαλίτσα των διακοπών τους. Ο λόγος για τις εσπαντρίγιες ένα αγροτικό παπούτσι του 1322 που σήμερα φιγουράρει στις βιτρίνες των μεγαλύτερων οίκων μόδας παγκοσμίως.
Πριν από λίγες ημέρες σε μία βραδινή τους έξοδο για φαγητό και ψώνια στην Πάλμα ντε Μαγιόρκα, οι φωτογράφοι εντόπισαν τη Βασίλισσα Λετίθια με τις κόρες της, αλλά και τη γιαγιά τους, την πρώην Βασίλισσα της Ισπανίας Σοφία με καλοκαιρινό ανάλαφρο ντύσιμο που το συνδύασαν με δαντελωτές πλατφόρμες – εσπαντρίγιες.
Πώς γεννήθηκαν οι εσπαντρίγιες
Κατά κάποιο τρόπο οι εσπαντρίγιες έχουν όνομα ελληνικό, αφού η ονομασία τους παραπέμπει σε ένα πολύ συνηθισμένο και γνωστό άγριο χόρτο που απαντάται στην Ελλάδα, αλλά και κατά μήκος ολόκληρης της Μεσογείου. Το Σπάρτο είναι φυλλοβόλος θάμνος με αρωματική ανθοφορία και χρυσοκίτρινα άνθη σε όλα τα στελέχη του.
Το σπάρτο ή σπάρτος (επιστ. ονομ. Σπάρτιον το βουρλοειδές, Spartium junceum) είναι αγγειόσπερμο, δικοτυλήδονο φυτό, το οποίο ανήκει στην τάξη των Κυαμωδών και στην οικογένεια των Χεδρωπών ή Κυαμοειδών, η οποία χαρακτηρίζεται από τα πενταμερή ζυγόμορφα άνθη με μορφή πεταλούδας. Αποτελεί το μοναδικό είδος του γένους και είναι θάμνος με καταγωγή από την περιοχή της Μεσογείου και φθάνει σε ύψος μέχρι τα τρία μέτρα.
Πίσω όμως στις εσπαντρίγιες. Πρωτοεμφανίστηκαν στις περιοχές της Καταλονίας, στην ιστορική περιοχή της Οξιτανίας της Γαλλίας και στη Χώρα των Βάσκων και πήραν το όνομά τους από το «esparto», δηλαδή επί το ελληνικότερον το σπάρτο, ένα σκληρό, συρματόχορτο που μοιάζει με μπαμπού και με αυτό έφτιαχναν σχοινί και καλάθια.
Ήταν τα παπούτσια των αγροτών του 14ου αιώνα. Με την πάροδο του χρόνου, διάφορες ισπανικές περιοχές ανέπτυξαν το δικό τους μοναδικό στυλ εσπαντρίγιας, μερικές με κορδέλες υφασμένες στο μπροστινό μέρος, άλλες με πομφόλυγες και διακοσμητικά σε αντίθεση.
Φοριόντουσαν τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες, αλλά κατάφεραν να ξεπεράσουν την καθημερινή τους εικόνα χάρη στον εθνικό χορό της Καταλονίας, τον Sardana. Εκτελούνταν σε κύκλο, με τους χορευτές να φορούν κόκκινα καπέλα, φαρδιές φούστες και εσπαντρίγιες με κορδέλες που τυλίγονταν γύρω από τα πόδια.
Εσπαντρίγιες, το σύμβολο του ισπανικού εμφυλίου
Σύμφωνα με το toast, δύο πράγματα συνωμότησαν για να τραβήξουν οι εσπαντρίγιες την προσοχή της διεθνούς κοινότητας κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το πρώτο ήταν το αυξανόμενο διεθνές εμπόριο, το οποίο είδε μια βιομηχανία εσπαντρίγιας να αναπτύσσεται στη Γαλλία (η πόλη Μολόν στα Πυρηναία ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο πάθος γι’ αυτές) και τις εξαγωγές στη Νότια Αμερική, όπου το ζεστό κλίμα εξασφάλιζε την επιτυχία τους.
Ο δεύτερος και πιο σημαντικός παράγοντας, ήταν η άνοδος του εθνικισμού, που επηρέασε όλη την Ευρώπη και προκάλεσε σφοδρούς αγώνες για ανεξαρτησία από εθνικές ομάδες όπως οι Βάσκοι και οι Καταλανοί. Οι επαναστάτες μαχητές αυτών των ομάδων συνήθιζαν να φορούν εσπαντρίγιες, οι οποίες όσο απίθανο κι αν φαίνεται σήμερα ήταν ένα βασικό στοιχείο της στρατιωτικής περιβολής.
Ήταν φθηνότερες από τις δερμάτινες στρατιωτικές μπότες, αντικαθιστούνταν εύκολα και άντεχαν πολύ καλύτερο το καυτό έδαφος. Έτσι έγιναν σύμβολο του ισπανικού εμφυλίου πολέμου (1936-39), με τους Καταλανούς αντάρτες να παρελαύνουν εναντίον των στρατευμάτων του στρατηγού Φράνκο φορώντας εσπαντρίγιες στα πόδια τους.
Ο παραδοσιακός κατασκευαστής που επίταξε ο Φράνκο
Ένας παραδοσιακός κατασκευαστής, ο Castañer, επιτάχθηκε από την κυβέρνηση του δικτάτορα Φράνκο λόγω της χρησιμότητάς του στις πολεμικές επιχειρήσεις, γεγονός που καθιστούσε σαφές ότι τα παπούτσια αυτά είχαν ευρύτερη σημασία.
Ήταν μια επιρροή που θα κρατούσε και στα μεταπολεμικά χρόνια, μια εποχή κατά την οποία οι εσπαντρίγιες απέκτησαν λατρευτικό καθεστώς στη μόδα.
Ο καλλιτέχνης Σαλβαδόρ Νταλί φρόντιζε να αναδεικνύει την καταλανική του καταγωγή και την εκκεντρική του προσωπικότητα φορώντας εσπαντρίγιες με κορδόνια και κόκκινες κάλτσες. Τον ακολούθησαν γρήγορα οι θεές του κινηματογράφου του Χόλιγουντ, Ρίτα Χέιγουορθ στην ταινία The Lady from Shanghai (1947) και η Λόρεν Μπακάλ στην ταινία Key Largo (1948).
Το ντύσιμο της τελευταίας με λευκό πουκάμισο, φούστα ντιρντέλ και εσπαντρίγιες δεν έφυγε ποτέ έκτοτε από τη μόδα.
Μια δεκαετία αργότερα, η Γκρέις Κέλι τις φόρεσε σε κοραλί χρώμα στο «High Society» (1956) και τις συνδύασε με πουκάμισο και σορτς στο «To Catch a Thief» (1955) του Άλφρεντ Χίτσκοκ.
Οι εσπαντρίγιες με τακούνι του Ιβ Σεν Λοράν
Ο Yves Saint Laurent ήταν αυτός που οδήγησε την εσπαντρίγιες στην επόμενη εξέλιξη. Μέχρι τη δεκαετία του 1970, το παπούτσι ήταν πανταχού παρόν και ο Γάλλος μόδιστρος ήθελε να το προχωρήσει λίγο παρακάτω.
Μια συνάντηση με τα σχέδια του Castañer σε μια εμπορική έκθεση τον εντυπωσίασε, οπότε ζήτησε από την εταιρεία να του φτιάξει μια εσπαντρίγιες σε ένα νέο σχήμα: με σφηνοειδές τακούνι. Περιττό να πούμε ότι το στυλ έγινε ανάρπαστο.
H συγκεκριμένη ισπανική οικογενειακή εταιρεία που ιδρύθηκε το 1927, είναι η αγαπημένη της Κέιτ Μίντλετον που προτιμά χειροποίητες εσπαντρίγιες σε ουδέτερες αποχρώσεις, σύμφωνα με το Ηello. Μετρά αμέτρητες συνεργασίες με διεθνείς οίκους και εμβληματικούς σχεδιαστές.
Όπως και να είναι σχεδιασμένα τα θρυλικά παπούτσια του καλοκαιριού φημίζονται για τη σταθερότητά τους με το μοναδικό χοντρό τακούνι, με ή χωρίς κορδέλα, καθιστώντας τα ιδανικά για όλη την ημέρα. Κυκλοφορούν σε μία πλούσια παλέτα χρωμάτων και με τις υφαντές τους λεπτομέρειες προσδίδουν ένα ιδιαίτερο φυσικό στυλ σε κάθε ντύσιμο και σε κάθε περίσταση.
