Στην περιοχή του Καφηρέα, στη βορειοδυτική Καρυστία της Εύβοιας, ανάμεσα στα χωριά Θύμι και Ευαγγελισμός βρίσκεται η χαράδρα της Χαρχάμπολης ή Αρχάμπολης, ένα εντυπωσιακό, αλλά άγριο τοπίο.
Στην περιοχή ήταν ορατά αρχαία λείψανα μεγάλου μεγέθους, που πιθανόν αποτελούσαν ενιαίο και οργανωμένο οικιστικό σύνολο, το οποίο τοποθετείται χρονολογικά από την κλασική περίοδο μέχρι και τον 1ο αι. π.Χ., αν και λιγοστά στοιχεία οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η πρώτη κατοίκηση ανάγεται στην αρχαϊκή εποχή.
Η ιστορία του οικισμού αυτού καθώς και το όνομά του δεν είναι γνωστά. Από τα ευρήματα συνάγεται ότι κατά την κλασική περίοδο τμήμα των αρχιτεκτονικών λειψάνων ανήκε σε λατρευτικό χώρο. Στον 4ο-3ο αι. π.Χ. στη θέση υπήρχε οργανωμένο κτηριακό συγκρότημα, μια αγροικία με μεταλλευτική κυρίως δραστηριότητα.
Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και από την εύρεση μια πλαγιάς καλυμμένης από σκωρίες σιδήρου, κατάλοιπα καύσης, αλλά και ένα καμίνι εκκαμίνευσης σιδήρου. Άλλα κτήρια σε διπλανό χώρο τοποθετούνται χρονολογικά στην ύστερη ελληνιστική περίοδο και συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται και στα ρωμαϊκά χρόνια.
Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, άγνωστο πότε ακριβώς, φαίνεται ότι ο χώρος εγκαταλείφθηκε. Ο λόγος της εγκατάλειψης δεν είναι γνωστός, η ύπαρξη όμως ενός διαμελισμένου σκελετού και άλλων οστών άτακτα ριγμένων μέσα σε ένα κτήριο οδηγεί στην υπόθεση ότι η εγκατάλειψη έγινε βίαια, ίσως έπειτα από καταστροφικό σεισμό ή εχθρική εισβολή. Από την ιστορία είναι γνωστό ότι η περιοχή αυτή είχε λεηλατηθεί από το Μιθριδάτη και από πειρατές το 80 π.Χ.
Τα οικοδομικά λείψανα που ανασκάφηκαν στην Αρχάμπολη ταυτίσθηκαν από τον Αμερικανό αρχαιολόγο D. Keller με την αρχαία πόλη Αιγές, που αναφέρει ο Όμηρος.
Ο ίδιος ερευνητής σε δημοσίευσή του πριν από την έναρξη της ανασκαφικής έρευνας έκανε λόγο για τα σπήλαια που υπάρχουν στη χαράδρα και για τη λατρεία του Διονύσου σε αυτά. Στην ευρύτερη περιοχή όμως του Καφηρέα αναφέρονται από τις αρχαίες πηγές διάφορες πόλεις, αλλά και λοιμοκαθαρτήριο, καθώς και ένα ιερό σπήλαιο.
Αυτό που πρέπει να διερευνηθεί και να διασαφηνισθεί είναι, αν η Αρχάμπολη αποτέλεσε οργανωμένη πόλη ή απλώς ένα μικρό οικισμό μεταλλωρύχων, στον οποίο ήταν εγκατεστημένοι και δούλοι εργάτες.
Αν και περιηγητές του 19ου αιώνα κάνουν αναφορές για την περιοχή και μιλούν για έναν ενδιαφέροντα και σπουδαίο χώρο, ωστόσο αυτός παρέμεινε άγνωστος στους περισσότερους αρχαιολόγους. Την περιοχή επισκέφθηκε το 1972 ο Άγγελος Χωρέμης, ενώ περίπου 15 χρόνια αργότερα (1986) το χώρο ερεύνησε και ο Αμερικανός αρχαιολόγος D. Keller. Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε το 1989 υπό την αιγίδα της ΙΑ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, φέρνοντας στο φως τα σημαντικά αρχιτεκτονικά λείψανα.
Αρχάμπολη: Η αινιγματική ελληνική πόλη και ο θρύλος της εξαφάνισής της
Όσον αφορά την παλιά πόλη της Αρχάμπολης θεωρείται ότι η κύρια πόλη η οποία υπήρχε, βυθίστηκε και ακόμη και σήμερα τα απομεινάρια αυτής μπορούν να διακριθούν στο βυθό. Αυτή την αινιγματική και εξαφανισμένη πολιτεία του Καφηρέα συνοδεύουν διάφοροι μύθοι και ιστορίες. Στην πραγματικότητα έως και σήμερα παραμένει εν μέρει αίνιγμα από ιστορική και όχι μόνο άποψη.
Αν μπορούμε να αντλήσουμε στοιχεία από διάφορες ιστορικές αναφορές και μύθους θα λέγαμε ότι μπορεί να πρόκειται για μια ομηρική πόλη ή έναν μύθο που τελικά αναλύθηκε και πήρε οστά στο μυαλό μας παραπάνω απ’ όσο έπρεπε όντας απλώς ένας οικισμός. Αλλά και για την εξαφάνιση της πόλης έχουν ειπωθεί πολλά. Από το ότι χάθηκε λόγω τσουνάμι που προκλήθηκε από το ηφαίστειο της Σαντορίνης μέχρι το ότι χάθηκε από σεισμό και παλιρροιακό κύμα που δημιουργήθηκε μετά.
Είναι σίγουρο ότι η βυθισμένη πόλη και η αλλοίωσή της οφείλεται σε ένα ή και πολλά φυσικά φαινόμενα. Κάπου ανάμεσα στην ιστορία και τον μύθο κρύβεται η αλήθεια για την Αρχάμπολη, αυτή την αινιγματική πόλη στο Κάβο Ντόρο. Στα σίγουρα δεδομένα που προκύπτουν από τις αρχαιολογικές έρευνες είναι ότι κάποτε εκεί υπήρχε οργανωμένος οικισμός. Τα λείψανα δείχνουν ότι αυτός τοποθετείται χρονολογικά από την κλασική περίοδο μέχρι και τον 1ο αι. π.Χ.
Και φυσικά σε τέτοιες περιπτώσεις δεν λείπει και ένας θρύλος. Λέγεται, λοιπόν, ότι κάποτε εκεί υπήρχε μια σπουδαία αρχαία πόλη η οποία ξαφνικά ερημώθηκε μετά από μια φονική επιδρομή. Ο λαϊκός θρύλος λέει, λοιπόν, ότι οι αδικοχαμένοι που σφαγιάστηκαν εμφανίζονται τη νύχτα μέσα από τη θάλασσα ως φαντάσματα…
Πηγή: evima.gr
