Το νερό θα αποτελέσει αιτία πολέμου στο μέλλον, είναι η φράση που συχνά ακούγεται σε παρέες και καφενεία. Αν και πολύ πιθανόν θα πρέπει να την συμπεριλάβουμε στις γνωστές θεωρίες συνωμοσίας, η κλιματική αλλαγή, η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, αλλά και η ασταμάτητη παραγωγή εμφιαλωμένου νερού θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Η ταχέως αναπτυσσόμενη βιομηχανία εμφιαλωμένου νερού μπορεί να υπονομεύσει την πρόοδο προς ένα βασικό στόχο βιώσιμης ανάπτυξης: το ασφαλές νερό για όλους.
Αυτό διαπιστώνει το Πανεπιστήμιο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών σε νέα έκθεσή του που δημοσιεύτηκε λίγες ημέρες πριν από την Παγκόσμια Ημέρα Νερού στις 22 Μαρτίου.
Κάθε λεπτό πωλούνται σε όλο τον κόσμο πάνω από ένα εκατομμύριο μπουκάλια νερό και η παγκόσμια ετήσια κατανάλωση των τριών κύριων τύπων εμφιαλωμένου νερού (επεξεργασμένου, μεταλλικού και φυσικού) υπολογίζεται σε 350 δισεκατομμύρια λίτρα.
Έχοντας λάβει δεδομένα από 109 χώρες παγκοσμίως, η έκθεση αναφέρει ότι μέσα σε μόλις πέντε δεκαετίες το εμφιαλωμένο νερό έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό οικονομικό τομέα, σημειώνοντας ανάπτυξη κατά 73% από το 2010 ως το 2020. Οι πωλήσεις του αναμένεται να έχουν σχεδόν διπλασιαστεί μέχρι το 2030 φτάνοντας τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι πολίτες της Ασίας είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές εμφιαλωμένου νερού, ακολουθούμενοι από τους Βορειοαμερικανούς και τους Ευρωπαίους. Το 60% των παγκόσμιων πωλήσεων είναι στον παγκόσμιο Νότο (Ασία- Ειρηνικός, Αφρική, Λατινική Αμερική και Καραϊβική).
Ανά χώρα, οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη αγορά και ακολουθούν η Κίνα και η Ινδονησία. Οι τρεις αυτές χώρες αποτελούν σχεδόν το ήμισυ της παγκόσμιας αγοράς.
Στη λίστα με τις χώρες με τις υψηλότερες πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού σε εκατομμύρια δολάρια βρίσκεται και η Ελλάδα κατέχοντας την 50η θέση. Επίσης, κατέχει την 36η θέση στην κατανάλωση λίτρων κατά κεφαλήν.
Πόσο σημαντικό είναι το νερό
Σύμφωνα με στοιχεία της Unicef τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι – σχεδόν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού – αντιμετωπίζουν σοβαρή λειψυδρία για τουλάχιστον ένα μήνα κάθε χρόνο. Πάνω από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες όπου η παροχή νερού είναι ανεπαρκής.
Η Ελλάδα, για να έρθουμε στα καθ’ ημάς, κατατάσσεται σήμερα στην 26η θέση παγκοσμίως όσον αφορά στον δείκτη έλλειψης νερού και οι προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή είναι δυσοίωνες: περίπου το 30% της Ελλάδας θα μπορούσε να γίνει έρημος τις επόμενες δεκαετίες.
Όπως σημειώνεται σε ένα εκτενές δημοσίευμα του National Geographic, ενώ υπάρχουν λύσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στον μετριασμό της χειρότερης μελλοντικής λειψυδρίας, πρόκειται για μια πρόκληση που όλοι στην Ελλάδα θα πρέπει να βοηθήσουν να ξεπεραστεί.
Μέχρι το 2050, η Ελλάδα θα μπορούσε καταγράφει μέση θερμοκρασία κατά 2 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη, με 18% λιγότερες βροχοπτώσεις. Οι ξηρασίες θα μπορούσαν να γίνουν πιο συχνές και έντονες, ενώ ο εμπλουτισμός των υπόγειων υδάτων, από τον οποίο εξαρτάται μεγάλο μέρος της Ελλάδας, θα μπορούσε να συνεχίσει να μειώνεται.
Η Ελλάδα αντλεί περισσότερο από το 40% του χρήσιμου νερού της από υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες – κάτι που απαντάται περισσότερο στα νησιά. Αλλά σε πολλά μέρη, όπως το νησί της Κρήτης και η πόλη της Κορίνθου, τα υπόγεια ύδατα εξάγονται ταχύτερα από ό,τι μπορούν να επαναφορτιστούν με φυσικό τρόπο. Άλλη μια συνέπεια του εμφιαλωμένου νερού!
Αυτό όχι μόνο αποστραγγίζει σταθερά τον υδροφόρο ορίζοντα, αλλά επιτρέπει επίσης στο αλμυρό νερό να διεισδύσει και να μολύνει το σύνολο της παροχής.
Η τεχνολογία της αφαλάτωσης έχει εξελιχθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με δύο μεθόδους να χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο σε διάφορα νησιά της χώρας
Με την αντίστροφη όσμωση το θαλασσινό νερό αντλείται μέσω μιας σειράς μεμβρανών φιλτραρίσματος που απομακρύνουν το αλάτι και τα ανόργανα άλατα- η απόσταξη πολλαπλών σταδίων χρησιμοποιεί θερμότητα για την εξάτμιση του νερού αφήνοντας πίσω το αλάτι. Και οι δύο μέθοδοι είναι αποτελεσματικές, αλλά καταναλώνουν πολλή ενέργεια.
Περισσότερο εμφιαλωμένο νερό, λιγότερη πρόσβαση σε όλο τον κόσμο
Όπως διαπιστώνουν οι ερευνητές του Ινστιτούτου για το Νερό, το Περιβάλλον και την Υγεία του Πανεπιστημίου των Ηνωμένων Εθνών που διεξήγαν την έρευνα, η απεριόριστη επέκταση της βιομηχανίας εμφιαλωμένου νερού «δεν ευθυγραμμίζεται στρατηγικά με τον στόχο της παροχής καθολικής πρόσβαση σε πόσιμο νερό ή τουλάχιστον επιβραδύνει την παγκόσμια πρόοδο σε αυτό τον τομέα, αποσπώντας την προσοχή των αναπτυξιακών προσπαθειών και ανακατευθύνοντας την προσοχή σε μια λιγότερο αξιόπιστη και λιγότερο προσιτή επιλογή για πολλούς».
Το εμφιαλωμένο νερό ανά λίτρο, σημειώνουν, μπορεί να κοστίζει 150 έως 1.000 φορές περισσότερο από την τιμή που χρεώνει ένας δήμος για το νερό της βρύσης.
Επίσης, για την παροχή ασφαλούς νερού σε περίπου δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτό απαιτείται μια ετήσια επένδυση που εκτιμάται σε 114 δισεκατομμύρια δολάρια, δηλαδή μικρότερη από το ήμισυ των 270 δισεκατομμυρίων δολαρίων που δαπανώνται κάθε χρόνο σε εμφιαλωμένο νερό.
Είναι το εμφιαλωμένο νερό και ποιοτικό;
Την ίδια ώρα, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι οι πηγές του εμφιαλωμένου νερού, οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται και οι συνθήκες αποθήκευσης μπορούν να επηρεάσουν την ποιότητα του εμφιαλωμένου νερού.
Επίσης, σημειώνουν ότι οι εμφιαλωτές νερού αντιμετωπίζουν γενικά λιγότερο έλεγχο από τις δημόσιες επιχειρήσεις ύδρευσης.
Επιπλέον, αναδεικνύονται και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του κλάδου, καθώς «υπάρχουν λίγα διαθέσιμα στοιχεία για τον όγκο νερού που αντλείται», κυρίως λόγω της έλλειψης διαφάνειας και νομικής βάσης που θα ανάγκαζε τις εταιρείες εμφιάλωσης να αποκαλύψουν αυτές τις πληροφορίες δημόσια και να αξιολογήσουν τις περιβαλλοντικές συνέπειες.
«Οι τοπικές επιπτώσεις στους υδάτινους πόρους μπορεί να είναι σημαντικές», αναφέρει η έκθεση.
Τέλος, σχετικά με τη ρύπανση από το πλαστικό, οι ερευνητές λένε ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις η βιομηχανία παρήγαγε περίπου 600 δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια και δοχεία το 2021, τα οποία μεταφράζονται σε περίπου 25 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων PET, τα περισσότερα από τα οποία δεν ανακυκλώνονται και προορίζονται για χωματερές.
