Πέθανε σε ηλικία 88 ετών ο Πάπας Φραγκίσκος, ο οποίος τις τελευταίες ημέρες νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Αγκοστίνο Τζεμέλι της Ρώμης με διπλή πνευμονία, όπως έκανε γνωστό το Βατικανό.

Ο Πάπας Φραγκίσκος (λατινικά: Franciscus), κατά κόσμον Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, ήταν Αργεντίνος ιερέας και ο 266ος Πάπας της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Εξελέγη στις 13 Μαρτίου 2013. Στην πρώτη του ομιλία στις 16 Μαρτίου δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι είχε επιλέξει να ονομαστεί προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, επειδή ανησυχούσε ιδιαίτερα για την ευημερία των φτωχών.

Ήταν η πρώτη φορά που ένας πάπας ονομαζόταν «Φραγκίσκος». Την ημέρα της εκλογής του, το Βατικανό διευκρίνισε ότι το επίσημο παπικό όνομά του θα ήταν «Φραγκίσκος» και όχι «Φραγκίσκος Α΄», καθώς δεν υπήρχε λόγος ύπαρξης αρίθμησης γι΄ αυτόν.

Παράλληλα, ήταν ο πρώτος Πάπας από τη Λατινική Αμερική, αλλά και από την Αμερική γενικότερα, καθώς επίσης και ο πρώτος Ιησουίτης Πάπας.

Πριν από την εκλογή του ως Πάπας, υπηρετούσε ως καρδινάλιος. Ήταν αρχιεπίσκοπος Μπουένος Άιρες από το 1998. Αναδείχτηκε καρδινάλιος του Σαν Ρομπέρτο Μπελαρμίνο το 2001.

Το έργο του τεράστιο. Ο Φραγκίσκος κατήργησε τα επιδόματα που καταβάλλονταν στους υπαλλήλους του Βατικανού, κατά την εκλογή νέου πάπα, ύψους αρκετών εκατομμυρίων ευρώ, επιλέγοντας να δωρίσει τα χρήματα για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Κατήργησε επίσης το ετήσιο επίδομα ύψους 25.000 ευρώ, που καταβαλλόταν στους καρδινάλους που υπηρετούσαν στο Συμβούλιο Εποπτών για την Τράπεζα του Βατικανού.

Πάπας Φραγκίσκος: Η ταφή, οι μυστικές διαμάχες εξουσίας και το Κονκλάβιο

Τον θάνατό του ακολουθεί ένα αυστηρά καθορισμένο πρωτόκολλο που έχει εξελιχθεί κατά τη διάρκεια των αιώνων, με ορισμένες μάλιστα παραδόσεις του Βατικανού να χρονολογούνται από την αρχαία Ρώμη.

Στο τέλος αυτής της διαδικασίας, θα εκλεγεί ο νέος ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας σε μία εκλογική διαδικασία γεμάτη ένταση, με προοδευτικούς και συντηρητικούς καρδιναλίους να διεκδικούν τον έλεγχο ενός θεσμού με πάνω από ένα δισεκατομμύριο πιστούς παγκοσμίως.

Η επιβεβαίωση του θανάτου του Πάπα είναι παραδοσιακά καθήκον του camerlengo (ανώτερος αξιωματούχος του Βατικανού). Αυτή τη στιγμή, το αξίωμα κατέχει ο ιρλανδικής καταγωγής Καρδινάλιος Κέβιν Φάρελ.

Αν ακολουθηθεί η παράδοση, ο Φάρελ θα επισκεφθεί τη σορό του Πάπα Φραγκίσκου στο ιδιωτικό του παρεκκλήσι και θα φωνάξει το όνομά του για να τον «ξυπνήσει».

Αν ο Ποντίφικας δεν ανταποκριθεί, σύμφωνα με την παράδοση, το δαχτυλίδι του – το οποίο χρησιμεύει ως σφραγίδα για τα επίσημα παπικά έγγραφα – καταστρέφεται ή παραμορφώνεται, σηματοδοτώντας το τέλος της θητείας του και τα παπικά διαμερίσματα σφραγίζονται.

Η περίοδος πένθους

Ο θάνατος του Πάπα ακολουθείται από εννέα ημέρες πένθους, γνωστές ως Novendiale, μία παράδοση με ρίζες στη ρωμαϊκή αρχαιότητα. Η Ιταλία, επίσης, κηρύσσει συνήθως εθνικό πένθος.

Το σώμα του Πάπα θα ευλογηθεί, θα ντυθεί με παπικά άμφια και θα εκτεθεί στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου για δημόσιο προσκύνημα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, μεταξύ αυτών ξένοι ηγέτες και επίσημοι, θα στηθούν στην ουρά για να αποτίσουν φόρο τιμής.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Αγία Έδρα εισέρχεται σε μία μεταβατική φάση που ονομάζεται sede vacante (“η έδρα είναι κενή”), κατά την οποία η διακυβέρνηση της Εκκλησίας περνά προσωρινά στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων (Το Κονκλάβιο) αν και καμία σημαντική απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί μέχρι να εκλεγεί νέος Πάπας.

Η ταφή

Η κηδεία του Πάπα πιθανότατα θα γίνει στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, με χιλιάδες πενθούντες να συρρέουν στο Βατικανό. Η τελετή θα προεδρεύεται από τον κοσμήτορα του Κολλεγίου των Καρδιναλίων, τον 91χρονο ΙταλόΤζιοβάνι Μπατίστα Ρε.

Παραδοσιακά, ο Πάπας θάβεται στις σπηλιές του Βατικανού, κάτω από τη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, όπου βρίσκονται σχεδόν 100 παπικές ταφές, συμπεριλαμβανομένης αυτής του προκατόχου του Φραγκίσκου, Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’, ο οποίος παραιτήθηκε το 2013 και πέθανε το 2022.

Ωστόσο, ο Φραγκίσκος δήλωσε το 2023 ότι επέλεξε τη Βασιλική της Σάντα Μαρία Ματζόρε (Santa Maria Maggiore) στη Ρώμη ως τελευταία του κατοικία, καθιστώντας τον τον πρώτο Πάπα εδώ και έναν αιώνα που θάβεται εκτός Βατικανού.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Πάπας θάβεται σε τρία φέρετρα: ένα από κυπαρίσσι, ένα από ψευδάργυρο και ένα από φτελιά, τοποθετημένα το ένα μέσα στο άλλο. Ο Πάπας Φραγκίσκος, όμως, έχει ζητήσει να ταφεί σε ένα μόνο φέρετρο κατασκευασμένο από ξύλο και ψευδάργυρο.

«Habemus Papam»: Η εκλογή του νέου Πάπα

Δύο με τρεις εβδομάδες μετά την κηδεία του Πάπα, το Κολέγιο των Καρδιναλίων θα συνέλθει στην Καπέλα Σιξτίνα για να πραγματοποιήσει το Κονκλάβιο, την άκρως μυστική διαδικασία εκλογής νέου Πάπα.

Την ημέρα της ψηφοφορίας, η Καπέλα Σιξτίνα, με τη φημισμένη οροφή της ζωγραφισμένη από τον Μιχαήλ Άγγελο, σφραγίζεται και οι καρδινάλιοι, οι οποίοι έχουν δώσει όρκο εχεμύθειας, κλειδώνονται μέσα.

Μόνο οι καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών έχουν δικαίωμα ψήφου. Περίπου 120 θα ψηφίσουν μυστικά για τον υποψήφιο που επέλεξαν, γράφοντας το όνομά τους σε ένα ψηφοδέλτιο και τοποθετώντας το σε ένα δισκοπότηρο στην κορυφή της Αγίας Τράπεζας.

Εάν κανένας υποψήφιος δεν λάβει την απαιτούμενη πλειοψηφία των 2/3, πραγματοποιείται άλλος ένας γύρος ψηφοφορίας. Μπορεί να υπάρξουν έως και τέσσερις γύροι ανά ημέρα.

Μόλις καταμετρηθούν τα ψηφοδέλτια, καίγονται σε μία σόμπα μέσα στην Καπέλα Σιξτίνα, η οποία έχει εγκατασταθεί εκ των προτέρων από τους πυροσβέστες του Βατικανού. Μία δεύτερη σόμπα καίει μια χημική ουσία που στέλνει ένα σήμα καπνού μέσω μιας καμινάδας στον έξω κόσμο: Μαύρος καπνός σημαίνει ότι δεν έχει επιλεγεί νέος πάπας, λευκός καπνός σημαίνει ότι έχει.

Μόλις εκλεγεί, ο νέος Πάπας εμφανίζεται στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου και ανακοινώνεται: «Habemus papam – Έχουμε Πάπα».

Στη συνέχεια, ο νεοεκλεγείς πάπας, αφού επιλέξει ένα παπικό όνομα (πιθανότατα ένα που τιμά έναν άγιο ή προκάτοχο) και φορέσει ένα λευκό ράσο, βγαίνει στο μπαλκόνι για να απευθύνει την πρώτη του ομιλία στο κοινό. Και με αυτό, ο καθολικός κόσμος έχει έναν νέο ηγέτη.

Μαζί με τον καθορισμό των διδασκαλιών και της ηθικής της εκκλησίας, ο Πάπας ασκεί σημαντική διπλωματική και πολιτική δύναμη στην παγκόσμια πολιτική, ενεργώντας ως διαμεσολαβητής σε παγκόσμιες συγκρούσεις και καθοδηγώντας τις ανθρωπιστικές προσπάθειες.