Ξηρασία μαστίζει τεράστιες περιοχές της Ευρώπης, με τη Βρετανία να κηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τη Γαλλία να βρίσκεται αντιμέτωπη με το χειρότερο φαινόμενο ανομβρίας των τελευταίων 63 χρόνων.
Ποταμοί και λίμνες μοιάζουν με τοπία μεταποκαλυπτικής εποχής, καθώς η στάθμη των υδάτων μειώνεται δραματικά, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τον ποταμό Ρήνο στη Γερμανία, την ώρα που η έλλειψη αποθεμάτων νερού οδηγεί τους καλλιεργητές να θυσιάσουν «σοδειές» προκειμένου να σώσουν τις καλλιέργειές τους από βέβαιο μαρασμό.
Η σοβαρή ξηρασία που επηρεάζει μια σειρά από περιοχές της Ευρώπης από την αρχή της χρονιάς επεκτείνεται ολοένα και περισσότερο και επιδεινώνεται. Οι συνθήκες ξηρασίας σχετίζονται με την ευρεία και επίμονη έλλειψη βροχοπτώσεων σε συνδυασμό με πρώιμους καύσωνες τον Μάιο και τον Ιούνιο.
Το φαινόμενο έχει επηρεάσει έντονα την ροή ποταμών σε όλη την Ευρώπη, έχει μειώσει τον όγκο των αποθηκευμένων υδάτων και έχει συνέπειες και στον ενεργειακό τομέα, καθώς το νερό αποτελεί πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και παράγοντας μείωσης της θερμοκρασίας σε μονάδες παραγωγής ρεύματος.
Την ίδια ώρα, η θερμοκρασία στην Ευρώπη θα συνεχίσει να ανεβαίνει με ρυθμό που θα ξεπερνά τον αντίστοιχο της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας, επιδεινώνοντας τα φαινόμενα ξηρασίας, ενώ στην Ελλάδα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν διπλασιασμό έως και τριπλασιασμό των λεγόμενων θερμών ημερών, ανέφερε τον περασμένο μήνα, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο φυσικός-μετεωρολόγος, ερευνητής στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, Θοδωρής Γιάνναρος.
Τι δείχνει ο χάρτης ξηρασίας του Παρατηρητηρίου της ΕΕ
Σύμφωνα με τον τελευταίο χάρτη του συνδυασμένου δείκτη ξηρασίας, που παρουσιάζει το Παρατηρητήριο Ξηρασίας της ΕΕ, EDO – ένας οργανισμός υπό τη σκέπη της Κομισιόν – το 47% της επικράτειας της ΕΕ βρίσκεται σε κατάσταση προειδοποίησης και το 17% σε κατάσταση συναγερμού.
Όπως θα δείτε, η εικόνα μοιάζει δραματική στην κεντρική και δυτική Ευρώπη, ενώ περιέργως για τη χώρα μας, τα πράγματα μοιάζουν κάπως καλύτερα. Τα σημεία με πορτοκαλί και κόκκινο χρώμα στον χάρτη, βεβαιώνουν πως η ξηρασία έχει θέσει τις περιοχές αυτές σε επίπεδο υψηλού συναγερμού. Το σύνολο σχεδόν των εδαφών της Γαλλίας, μεγάλος τμήμα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας και σχεδόν όλες οι χώρες της κεντρικής Ευρώπης βρίσκονται στο κόκκινο.
Ο Αντρέα Τορέτι, έμπειρος ερευνητής στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ξηρασίας, δήλωσε στο NPR ότι η ξηρασία του 2018 ήταν τόσο ακραία που δεν υπήρχαν παρόμοια γεγονότα τα τελευταία 500 χρόνια, «αλλά φέτος, νομίζω, είναι πραγματικά χειρότερα».
Για τους επόμενους τρεις μήνες, «βλέπουμε ακόμη πολύ υψηλό κίνδυνο ξηρών συνθηκών στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη, καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο» δήλωσε ο Τορέτι, την ώρα που η Βρετανία κηρύσσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Η σημερινή κατάσταση είναι το αποτέλεσμα μακρών περιόδων ξηρού καιρού που προκαλούνται από αλλαγές στα παγκόσμια καιρικά συστήματα, δήλωσε στο ίδιο μέσο μετεωρολόγος Πίτερ Χόφμαν του Ινστιτούτου Πότσνταμ για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων κοντά στο Βερολίνο. «Απλώς το καλοκαίρι το νιώθουμε περισσότερο. Αλλά στην πραγματικότητα η ξηρασία συσσωρεύεται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους» είπε.
Η κλιματική αλλαγή έχει μειώσει τις θερμοκρασιακές διαφορές μεταξύ των περιοχών, αποδυναμώνοντας τις δυνάμεις που κινούν ένα ρεύμα, το οποίο κανονικά φέρνει υγρό καιρό από τον Ατλαντικό στην Ευρώπη.
Αξίζει να σημειωθεί πως στη χώρα μας, αν και δεν καταγράφεται κάποια σαφής τάση σε ό,τι αφορά το συνολικό ύψος της βροχής, σημειώνεται ωστόσο σημαντική αύξηση της συχνότητας και της διάρκειας περιόδων με καθόλου ή πολύ λίγη βροχή. Με άλλα λόγια, μπορεί να παραμένει σχεδόν σταθερό το ετήσιο ποσό βροχής που δεχόμαστε στην Ελλάδα, αλλά αυτό πλέον πέφτει μαζεμένο σε λίγα επεισόδια βροχόπτωσης με πιθανώς ακραίες εντάσεις.
Πώς ορίζεται η ξηρασία
Σύμφωνα με το παρατηρητήριο, η ξηρασία είναι ένα επαναλαμβανόμενο χαρακτηριστικό του κλίματος που προκύπτει από την έλλειψη βροχοπτώσεων για παρατεταμένη χρονική περίοδο, από την ανεπαρκή βροχόπτωση σε σχέση με τις ανάγκες της χλωρίδας ή από ένα αρνητικό υδατικό ισοζύγιο λόγω της αυξημένης δυνητικής εξατμισοδιαπνοής που προκαλείται από τις υψηλές θερμοκρασίες.
Οι συνθήκες αυτές μπορεί να επιδεινωθούν μεταξύ άλλων, από τους ισχυρούς ανέμους, τα μοτίβα ατμοσφαιρικού αποκλεισμού και τις συνθήκες στην υγρασία του εδάφους που προηγήθηκαν, τους ταμιευτήρες και τους υδροφορείς.
Εάν η κατάσταση αυτή οδηγεί σε ασυνήθιστο και προσωρινό έλλειμμα στη διαθεσιμότητα νερού, ονομάζεται ξηρασία. Η ξηρασία πρέπει να διακρίνεται από τη λειψυδρία, μια κατάσταση κατά την οποία οι κλιματολογικά διαθέσιμοι υδατικοί πόροι δεν επαρκούν για την ικανοποίηση των μακροπρόθεσμων μέσων υδατικών αναγκών.
Ο Ρήνος στραγγίζει στη Γερμανία
Την Παρασκευή έγινε γνωστό πως η στάθμη των υδάτων του Ρήνου στη Γερμανία μειώθηκε και πάλι, καθώς συνεχίζεται ο ξηρός καιρός και μερικά σκάφη δεν μπορούν πλέον να διαπλεύσουν τον ποταμό, ανακοίνωσαν μεταφορείς και ναυλομεσίτες.
Στο Ρήνο εξακολουθούν να πλέουν φορτηγά πλοία, όμως μερικές φορές είναι αναγκασμένα να είναι κατά τα τρία τέταρτα κενά φορτίου και οι ιδιοκτήτες φορτίων είναι συχνά υποχρεωμένοι να πληρώνουν για τέσσερα σκάφη για να μεταφέρουν τα προϊόντα τους, αντί για ένα.
Οικονομολόγοι εκτιμούν πως τα προβλήματα στην κυκλοφορία στο Ρήνο μπορεί να επιφέρουν φέτος τη μείωση της οικονομικής ανάπτυξης της Γερμανίας κατά μισή ποσοστιαία μονάδα.
Η στάθμη αναφοράς των υδάτων του Ρήνου στο Κάουμπ, κοντά στο Κόμπλεντς, ήταν σήμερα 42 εκατοστά, κατά 5 εκατοστά χαμηλότερη από χθες και 51 εκατοστά χαμηλότερη από τη Δευτέρα. Τα σκάφη χρειάζονται μια στάθμη περίπου 1,5 μέτρου στο Κάουμπ για να πλέουν πλήρη φορτίου.
Στη γειτονική Ουγγαρία, μεγάλα τμήματα λίμνης κοντά στη Βουδαπέστη, έχουν μετατραπεί σε σημεία αποξηραμένης λάσπης, με αποτέλεσμα να προσαράζουν μικρές βάρκες. Εγκαταστάθηκε εξοπλισμός αερισμού και κυκλοφορίας του νερού για την προστασία της άγριας ζωής, αλλά η ποιότητα του νερού έχει επιδεινωθεί σε σημείο που επιβλήθηκε απαγόρευση κολύμβησης σε μια παραλία τα Σαββατοκύριακα.
Τμήματα του Πο, του μεγαλύτερου ποταμού της Ιταλίας, είναι τόσο χαμηλά που φορτηγίδες και βάρκες που βυθίστηκαν πριν από δεκαετίες αναδύονται ξανά στην επιφάνεια. Η ξηρασία επηρέασε επίσης τη νότια Αγγλία, όπου έπεσε μόνο το 10% της μέσης βροχόπτωσης τον Ιούλιο.
Στη Γαλλία ο πιο ξηρός μήνας εδώ και 63 χρόνια
Παράλληλα, η Γαλλία βιώνει τον πιο ξηρό μήνα από το 1959. Ο υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Κριστόφ Μπετσού, επιβεβαίωσε τη Δευτέρα (01/08) μιλώντας στο BFMTV, ότι ο Ιούλιος του 2022 ήταν ο ξηρότερος μήνας που έχει καταγραφεί εδώ και 63 χρόνια. «Έπεσαν μόνο 7,8 χιλιοστά νερού, δηλαδή μόνο το 12% όσων απαιτούνταν», εξήγησε.
https://twitter.com/meteofrance/status/1552185935726616576?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1552185935726616576%7Ctwgr%5Efe8e8d5ef2e968fd6ddd8f539a7fc99543ffd988%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fthestandard.gr%2Fellada%2Fklimatiki-allagi-ellada-gallia-hpa%2F
Λόγω του καύσωνα και της έλλειψης βροχοπτώσεων, η Météo-France, μετεωρολογική υπηρεσία της χώρας είχε ήδη ανακοινώσει ότι αυτός ο καλοκαιρινός μήνας ήταν πιθανό να σημειώσει νέο ρεκόρ. «Το γεγονός ότι έχουμε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες επιτείνει περαιτέρω την ξηρότητα του εδάφους μέσω της εξάτμισης του ελάχιστου νερού που βρίσκεται στην επιφάνεια του εδάφους», εξηγεί η κλιματολόγος Φρανσουάζ Μινέ.
Σημειώνεται πως, τον Ιούλιο, η Γαλλία γνώρισε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με σημαντικό έλλειμμα βροχοπτώσεων (περίπου 84%, με διαφορές μεταξύ των περιφερειών της. Ο καύσωνας του Ιουλίου, ο οποίος ήταν σχεδόν καθολικός, άσκησε μεγάλη πίεση στους υδάτινους πόρους σε ολόκληρη τη χώρα. Γιατί όσο πιο υψηλή είναι η θερμοκρασία, τόσο περισσότερο αυξάνεται η ζήτηση για νερό. Και αυτό, κατά ειρωνικό τρόπο, σε μια εποχή που οι πόροι είναι λιγότερο διαθέσιμοι.
Στερεύει η πηγή του Τάμεση, ξηρασία σε μεγάλα τμήματα στη Βρετανία
Η πηγή του ποταμού Τάμεση στο Λονδίνο έχει στερέψει περισσότερο από ποτέ άλλοτε, καθώς η Αγγλία φαίνεται πως θα εισέλθει σε περίοδο ξηρασίας, για την οποία ορισμένοι ειδικοί λένε πως η χώρα είναι απροετοίμαστη.
Το Βρετανικό Γραφείο Μετεωρολογίας (Met Office) ανέφερε πως ο φετινός Ιούλιος ήταν ο πιο ξηρός στην Αγγλία από το 1935 με τη μέση βροχόπτωση να φθάνει τα 23,1 χιλιοστόμετρα, μόλις το 35% του μέσου όρου για τον μήνα αυτό. Για μερικές περιοχές της χώρας ήταν ο πιο ξηρός Ιούλιος στα χρονικά.
Κάπως έτσι, τμήματα της νότιας, της κεντρικής και της ανατολικής Βρετανίας έχουν τεθεί επίσημα σε κατάσταση ξηρασίας έπειτα από μια παρατεταμένη περίοδο ζεστού και ξηρού καιρού, ανακοίνωσε σήμερα (12/8) η βρετανική κυβέρνηση.
«Όλες οι εταιρίες ύδρευσης μας διαβεβαίωσαν πως οι απαραίτητες προμήθειες είναι ακόμη ασφαλείς», ανέφερε σε μια ανακοίνωση ο υπουργός Υδάτινων Πόρων Στιβ Νταμπλ.
Θυσιάζουν σοδειές για να σώσουν δέντρα στην Ισπανία
Ακόμα και σε χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, όπου είναι πιο συνηθισμένες μεγάλες περίοδοι χωρίς βροχές, υπήρξαν σημαντικές συνέπειες από την ξηρασία. Στην ισπανική περιοχή της Ανδαλουσίας, κάποιοι παραγωγοί αβοκάντο αναγκάστηκαν να θυσιάσουν εκατοντάδες δέντρα για να σώσουν άλλα από το μαρασμό, καθώς ο ταμιευτήρας νερού στην επαρχία Μάλαγα έπεσε στο 13% της χωρητικότητάς του, μειωμένος κατά 55% σε σύγκριση με πέρσι.
Παράλληλα, φαίνεται πως η ξηρασία επηρεάζει τόσο την κτηνοτροφία, όσο όμως και τη γεωργία. Κτηνοτρόφοι που συνήθιζαν να «ποτίζουν» τα ζώα τους με νερό από το συμβατικό δίκτυο, αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα λόγω ξηρασίας.
Σε μια περίοδο που σιτηρά και άλλες καλλιέργειες είναι περιορισμένα ήδη λόγο του πολέμου στην Ουκρανία, η παραγωγή καλαμποκιού στην ΕΕ αναμένεται να είναι κατά 12,5 εκατομμύρια τόνους χαμηλότερη από πέρυσι και η παραγωγή ηλίανθου κατά 1,6 εκατομμύρια τόνους χαμηλότερη, σύμφωνα με έκθεση της S&P Global Commodity Insights.
