Την ώρα που η Τουρκία θρηνεί δεκάδες χιλιάδες νεκρών από τους φονικούς σεισμούς της περασμένης Δευτέρας, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιχειρεί να ανατρέψει το βαρύ κλίμα εις βάρος του, σε μια προεκλογική περίοδο που κρίνει εν πολλοίς το πολιτικό του μέλλον στη χώρα.
Η απόφαση Ερντογάν, να κηρύξει δέκα τουρκικές επαρχίες σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για το επόμενο τρίμηνο, ενέτεινε τα σενάρια για πιθανή αναβολή της εκλογικής αναμέτρησης, η οποία έχει προκαθοριστεί για τις 14 Μαΐου.
Πολύ περισσότερο, εφόσον οι σχετικές φήμες είχαν δει το φως της δημοσιότητας ακόμη και πριν τους σεισμούς, με πολιτικούς αναλυτές να ισχυρίζονται πως ο Τούρκος πρόεδρος αναζητούσε αφορμή για να προχωρήσει στην αναβολή της εκλογικής αναμέτρησης, καθώς οι δημοσκοπήσεις τον έφερναν αντιμέτωπο με το φάσμα της ήττας.
Έχοντας προηγουμένως αφήσει να εννοηθεί πως αυτή θα είναι η τελευταία εκλογική μονομαχία στην οποία θα συμμετέχει, ο Ερντογάν περιμένει να μάθει τον βασικό του αντίπαλο.
Μέσα στον Φεβρουάριο, τα 6 κόμματα της αντιπολίτευσης αναμένεται να ανακοινώσουν κοινό υποψήφιο, ο οποίος θα κοντραριστεί με τον Τούρκο πρόεδρο. Η εξακομματική συμμαχία επιδιώκει να εκπονήσει ένα ενιαίο πρόγραμμα, αλλά δεν έχει ακόμη συμφωνήσει σ’ έναν υποψήφιο ο οποίος θα αντιπαρατεθεί στον Ερντογάν για την προεδρία.
Ο Ερντογάν σε δημοσκόπηση που ήρθε πρόσφατα στη δημοσιότητα έρχεται πίσω από όλους τους πιθανούς αντίπαλους του για την προεδρία λίγους μήνες πριν στηθούν οι κάλπες για τις κρίσιμες εκλογές στην Τουρκία.
Τα 2 σενάρια για την έκβαση των εκλογών
Αν τελικά οι εκλογές γίνουν, είναι πιθανόν η επανεκλογή του Τούρκου προέδρου να εξαρτηθεί από την διαχείριση της τεράστιας ανθρωπιστικής κρίσης, που έπληξε τη χώρα του. Δύο είναι τα ενδεχόμενα:
Πρώτον, ο αντίκτυπος μπορεί να είναι άκρως αρνητικός αν φανεί πως η τουρκική κυβέρνηση φέρει σοβαρότατες ευθύνες για κατασκευαστικά λάθη σε κτίρια που έπεσαν και αν δεν τηρήθηκαν είτε για λόγους διαφθοράς, είτε για αδιαφορίας τα πρότυπα δόμησης.
Επιπλέον, αν η αντίδρασή της δεν είναι ικανοποιητική, αν φανεί αδιάφορη μπροστά σε τόσο πόνο, οι ψηφοφόροι του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης μπορεί να της γυρίσουν την πλάτη.
Το δεύτερο ενδεχόμενο είναι ακριβώς το αντίθετο. Ο αυταρχικός Ταγίπ Ερντογάν να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα, δηλαδή να ανοίξει τα κρατικά ταμεία για να δώσει άφθονη βοήθεια και να παρουσιαστεί ως ο μόνος, που βρίσκεται κοντά στο λαό και αφουγκράζεται τον πόνο του… με λίγα λόγια, ένας στοργικός εθνοπατέρας.
Θα χρησιμοποιήσει το συγκεντρωτικό σύστημα, που έστησε όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία και θα διαθέσει όλα τα εφόδια του κράτους και του συστήματος προπαγάνδας του, προκειμένου να βγει ενισχυμένος ενόψει των εκλογών.
Δεν χωρεί αμφιβολία πως ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει σκοπό να φύγει από το προεδρικό μέγαρο. Όσο κυνικό και αν ακούγεται, είναι πολύ πιθανόν πως ο σεισμός του «ήρθε γάντι».
«Η διπλωματία των σεισμών»
Στο περιοδικό gzeromedia δημοσιεύεται μια άλλη ανάλυση που εστιάζει στον τρόπο που θα μπορέσει να αποφύγει ο Ερντογάν την ήττα.
Οι σεισμοί θα μπορούσαν να δώσουν στον Ερντογάν την ευκαιρία να εμπλακεί με θετικό τρόπο, τόσο με συμμάχους όσο και με οξύθυμους γείτονες, σύμφωνα με τους αναλυτές. Πιθανότατα ο Τούρκος πρόεδρος να χρησιμοποιήσει την φυσική αυτή καταστροφή για να στηρίξει τις ακροβασίες στην εξωτερική του πολιτική, με πιο κραυγαλέα εξ αυτών την επιμονή του να διατηρεί αγαστή σχέση και με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Αντίθετα, τυχόν αδυναμία του να ανταποκριθεί σε μια τέτοια καταστροφή, μπορεί να σημάνει τον πολιτικό του θάνατο, όπως συνέβη το 1999 με τον σεισμό στη Νικομήδεια και τον προκάτοχό του στον προεδρικό θώκο, Μπουλέντ Ετζεβίτ. Δεν έχει το περιθώριο να κάνει τα ίδια λάθη που έκανε το 2021 με τις πυρκαγιές, όταν η κυβέρνησή του στάθηκε ανίκανη να αντιμετωπίσει τη φυσική εκείνη καταστροφή.
Είναι χαρακτηριστικό πως εκπρόσωποι της τουρκικής αντιπολίτευσης εκφράζουν κάπως αυτάρεσκα τις τελευταίες ημέρες πως ο Ερντογάν «όπως ήρθε στην εξουσία μετά τον σεισμό του 1999, έτσι θα φύγει από την εξουσία με τον σεισμό του 2023».
Ο Τούρκος δημοσιογράφος Τζαν Ντουντάρ, που ζει στο εξωτερικό και καταδικάστηκε ερήμην σε φυλάκιση 27 ετών με κατηγορίες κατασκοπίας και βοήθειας σε τρομοκρατική οργάνωση, δήλωσε πως ο Ερντογάν ανήλθε στην εξουσία στον απόηχο του σεισμού του 1999 και μπορεί να οδηγηθεί στην έξοδο από έναν άλλο εγκέλαδο, αυτόν της 6ης Φλεβάρη του 2023.
Οι επικρίσεις για την απόκριση στον σεισμό του 1999, κατά τον οποίο 17.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, ήταν ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν στην υποχώρηση της λαϊκής υποστήριξης για την τότε κυβέρνηση, γεγονός που συνέβαλε στον θρίαμβο του νεόκοπου τότε AKP, το 2002.
«Ο Ερντογάν που ανήλθε στην εξουσία στον απόηχο του σεισμού του 1999, φαίνεται πως θα φύγει στον απόηχο του σεισμού του 2023», ανέφερε ο Ντουντάρ σε ένα βίντεο στο Twitter. «Αυτός ο σεισμός που έχει κοστίσει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους θα τον θάψει μέσα στα συντρίμμια».
https://twitter.com/candundaradasi/status/1623324178819473409
O Ερντογάν αντιμέτωπος με την οργή των πληγέντων
Λίγες ημέρες μετά τον χειρότερο σεισμό που «χτύπησε» την Τουρκία εδώ και δεκαετίες, ένας Τούρκος πολίτης, ο Χακάν Τανριβερντί έχει ένα απλό μήνυμα να στείλει στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: «Μην έρθεις εδώ να ζητήσεις ψήφους» με την κριτική να εντείνεται την Τετάρτη, μετά τον αποκλεισμό της πρόσβασης στο Twitter σε κρίσιμα εικοσιτετράωρα που οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θα μπορούσαν να συμβάλουν στην επικοινωνία ανθρώπων με τις οικογένειές τους.
Στην Αντιγιαμάν, την πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, όπου ζει, ο κ. Ερντογάν επικράτησε με χαρακτηριστική άνεση το 2018. Όμως πέντε χρόνια αργότερα, πολλοί κάτοικοι καταγγέλλουν την φονική αργοπορία των επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης και τις μεγάλες ελλείψεις εξοπλισμού.
«Δεν είδα κανέναν πριν από τις 14:00 τη δεύτερη ημέρα μετά τον σεισμό», με άλλα λόγια 34 ώρες μετά την κύρια σεισμική δόνηση, φωνάζει εξοργισμένος από την πλευρά του, Μεμέτ Γιλντιρίμ. «Ούτε κράτος, ούτε αστυνομία, ούτε στρατό. Ντροπή σας! Μας παρατήσατε στην τύχη μας».
Η αποτίμηση του Ερντογάν ως προσωπικότητα
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτελεί μια «υψηλής τάσης» προσωπικότητα, στην οποία αποδίδονται αρκετά χαρακτηριστικά και ιδιότητες.
Αυτή η «υψηλή τάση» τροφοδοτείται και από την πολιτική διαδρομή του, αλλά και από την μετάλλαξη του από έναν μεταρρυθμιστή ηγέτη, σε έναν αυταρχικό «Σουλτάνο», όπως συχνά τον αποκαλούν εντός (αν δεν λογοκριθούν) και εκτός Τουρκίας.
Μόνο το τελευταίο διάστημα, το περιοδικό Economist, αλλά και το Stern περιέγραψαν με τα πιο ζοφερά χρώματα τη διακυβέρνηση Ερντογάν στην Τουρκία, τη ροπή προς τον αυταρχισμό και την αγωνιώδη προσπάθειά του να παραμείνει στην εξουσία.
Αυτή η μετάλλαξη ταυτίζεται με την πορεία της Τουρκίας, αλλά αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ένας «ηγέτης» οικειοποιείται και «εργαλειοποιεί» τις κοινωνικές τάσεις που προκύπτουν στην ευρύτερη περιοχή του, για να παγιώσει ένα δικό του σύστημα διατήρησης της εξουσίας.
