Επιβεβαίωσε και επίσημα τις πληροφορίες, που ήθελαν την Τουρκία να διεξάγει εκλογές στις 14 Μαΐου, ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Συγκεκριμένα σε συνάντηση με του νέους της Προύσας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, ο Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι «όλα θα τελειώσουν» στις 14 Μαΐου, υπονοώντας και επιβεβαιώνοντας ότι αυτή θα είναι η ημερομηνία των εκλογών.
Turkish President Recep Tayyip Erdogan in Bursa youth gathering confirms country's elections date, saying "I am grateful to God that we will be walking side by side with you, our first-time voting youth, in the elections that will be held on May 14" pic.twitter.com/FlR94ACWxi
— TRT World (@trtworld) January 22, 2023
Τουρκία: Μέτωπο της αντιπολίτευσης απέναντι στον Ερντογάν
Υπενθυμίζουμε πως την Παρασκευή, ο σύμβουλος του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, του ηγέτη των Κεμαλιστών στην Τουρκία, ανέφερε πως 6 κόμματα της αντιπολίτευσης θα ανακοινώσουν κοινό υποψήφιο στην εκλογική μάχη απέναντι στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
«Το όνομα του προεδρικού υποψηφίου (των έξι κομμάτων της συμμαχίας της αντιπολίτευσης) θα ανακοινωθεί πιθανόν κάποια στιγμή το Φεβρουάριο», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Ουνάλ Τσεβικόζ, σύμβουλος του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, του επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), του μεγαλύτερου της αντιπολίτευσης.
Τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης, το CHP και το κεντροδεξιό εθνικιστικό İYİ Parti (Καλό Κόμμα) έχουν συμμαχήσει με τέσσερα μικρότερα κόμματα με πρόγραμμα να επιδιώξουν να ακυρώσουν την εκτελεστική προεδρία του Ερντογάν και να επιστρέψει η χώρα στο προηγούμενο κοινοβουλευτικό σύστημα.
Ο πολιτικός μέντορας του Ερντογάν στην Τουρκία
Η επιλογή της 14ης Μαΐου δεν ήταν τυχαία από τον Τούρκο πρόεδρο καθώς στην ομιλία του αναφέρθηκε στον «αείμνηστο Μεντερές», ο οποίος έχει αποτελέσει διαχρονικά, πηγή έμπνευσης για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ωστόσο, προκαλεί απορία η επιλογή του εν λόγω Τούρκου πολιτικού, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς το σκοτεινό και διόλου ευτυχές τέλος τόσο του πολιτικού του βίου, όσο και της ίδιας του της ζωής.
Ο Αντνάν Μεντερές, από πολύ μικρός άνηκε στη νεολαία του κόμματους του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, έχοντας ενεργή συμμετοχή μάλιστα και στη σφαγή 31 μικρών Ελλήνων Προσκόπων και του Τοπικού τους Εφόρου Νικολάου Αυγερίδη, στο Αϊδίνι, τον Ιούνιο του 1919.
Το 1945 διεγράφη από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Ατατούρκ, το μοναδικό νόμιμο κόμμα στην Τουρκία επί των ημερών του και μαζί με τον Τζελάλ Μπαγιάρ κι ακόμα δυο πολιτικούς, ίδρυσαν το Δημοκρατικό Κόμμα, την πρώτη ουσιαστική αντιπολιτευτική κίνηση.
Αν και ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος ήταν ο Μπαγιάρ, ο πιο δραστήριος βουλευτής φαίνεται να είναι ο Μεντερές, τόσο στο κοινοβούλιο, όσο και στον κομματικό μηχανισμό. Έτσι, μετά τη συντριπτική νίκη του Δημοκρατικού Κόμματος στις εκλογές του 1950 ο Μπαγιάρ ανέλαβε την Προεδρία της Δημοκρατίας, ενώ ο Μεντερές ανέλαβε την πρωθυπουργία.
Η συμμετοχή του Μεντερές στο Κυπριακό και τα «Σεπτεμβριανά»
Επί των ημερών του Αντνάν Μεντερές ξεκίνησε ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας της Ε.Ο.Κ.Α. στην Κύπρο (Απρίλιος 1955). Με υποκίνηση της Μεγάλης Βρετανίας, η Τουρκία ενεπλάκη ενεργώς στις κυπριακές εξελίξεις.
Ο Μεντερές, έχοντας την πλήρη συμπαράσταση των Άγγλων αλλά και όλων των πολιτικών παρατάξεων στην Τουρκία, ακολούθησε στο Κυπριακό πολιτική η οποία επέτρεψε στη χώρα του, που είχε παραιτηθεί με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) παντός δικαιώματός της επί της Κύπρου, να ξαναμπεί στο παιχνίδι και να αποκτήσει απαιτήσεις και δικαιώματα.
Ο Αντνάν Μεντερές υπήρξε ο υποκινητής και ενορχηστρωτής του πογκρόμ της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955 στην Κωνσταντινούπολη κατά των Ελλήνων κυρίως, αλλά και Αρμένιων και Εβραίων, που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία «Σεπτεμβριανά». Κατά τη διάρκεια του πογκρόμ δολοφονήθηκαν περίπου 15 άτομα, ενώ διαπράχθηκαν πολλοί βιασμοί, εμπρησμοί και καταστροφές σπιτιών και επιχειρήσεων.
Το πραξικόπημα και η κρεμάλα
Τα γεγονότα της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955 υπήρξαν η αρχή του τέλους για τον Μεντερές στην Τουρκία. Από τότε άρχισε να εμφανίζεται η πρώτη οργανωμένη αντιπολίτευση μέσα στο ίδιο το Δημοκρατικό Κόμμα, που έφθασε μέχρι τις αποσκιρτήσεις στελεχών και τη δημιουργία ενός νέου κόμματος, του «Κόμματος της Ελευθερίας» (Νοέμβριος 1958). Επιπλέον υπήρχε η οξεία αντιπολίτευση από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα.
Η κυβέρνηση Μεντερές αντέδρασε με τη λήψη αυστηρών μέτρων κατά της αντιπολίτευσης, με λογοκρισία του Τύπου, με φυλακίσεις δημοσιογράφων και με οργανωμένα επεισόδια «αγανακτισμένων πολιτών» εναντίον ηγετών της αντιπολιτεύσεως.
Όλα αυτά προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις, ιδίως στις τάξεις των διανοουμένων και των φοιτητών στην Τουρκία. Αλλά και οι στρατιωτικοί, οι οποίοι θεωρούσαν τον εαυτό τους θεματοφύλακα των κεμαλικών παραδόσεων στράφηκαν εναντίον του.
Στις 27 Μαΐου 1960 ξέσπασε στρατιωτικό κίνημα υπό τον στρατηγό Τζεμάλ Γκιουρσέλ. Ο Μεντερές, καθώς και εκατοντάδες στελέχη του Δημοκρατικού κόμματος, συνελήφθη.
Το Ανώτατο Δικαστήριο στην Τουρκία, εκτελώντας εντολές της στρατιωτικής χούντας που κυβερνούσε – ένα μοτίβο που είδαμε πολλάκις στη σύγχρονη ιστορία της χώρας – ανακοίνωσε την αποτελούμενη από 1.600 σελίδες απόφασή του, σύμφωνα με την οποία 15 ηγετικά στελέχη του καθεστώτος Μεντερές καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ο Μεντερές καταδικάσθηκε μεταξύ άλλων και για την οργάνωση του ανθελληνικού πογκρόμ της 6ης και 7ης Σεπτεμβρίου 1955.
Ωστόσο, εκείνο που βάρυνε αποφασιστικά, ώστε να καταδικασθεί εις θάνατον, ήταν η κατηγορία για παραβίαση του τουρκικού Συντάγματος. Πέραν του πρωθυπουργού, μεταξύ των καταδικασθέντων σε θάνατο περιλαμβάνονταν ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ, ο υπουργός Εξωτερικών Φατίν Ζορλού, ο υπουργός Οικονομικών Χασάν Πολατκάν, ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης Ρεφίκ Κοραλτάν και Κιράζογλου, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Εμίν Καλαφάτ, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος του Μεντερές, Μπαχά Ασκίτ, τρεις ακόμη βουλευτές του κόμματος αυτού κ.α.
Τριάντα ένας ακόμη καταδικάστηκαν σε ισόβια. Λίγες ώρες αργότερα, η Επιτροπή Εθνικής Ενότητας του καθεστώτος αποφάσισε να εκτελεστούν μόνο οι Μεντερές, Ζορλού και Πολατκάν, μετατρέποντας σε ισόβια δεσμά τις θανατικές καταδίκες των υπολοίπων 12.
Την αυγή του Σαββάτου, 16 Σεπτεμβρίου, οι Ζορλού και Πολατκάν εκτελέστηκαν δι’ απαγχονισμού, ενώ ο Μεντερές οδηγήθηκε στο νοσοκομείο έπειτα από απόπειρα αυτοκτονίας με υπνωτικά χάπια.
Στη συνέχεια, μεταφέρθηκε στη νήσο Ιμραλί, στη νότιο θάλασσα του Μαρμαρά, όπου και απαγχονίσθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου του 1961. Στην αρχή τον ξύρισαν και του φόρεσαν χειροπέδες. Στις 14:15 εκείνης της ημέρας, του φόρεσαν τον λευκό χιτώνα των μελλοθανάτων και τον οδήγησαν προς την αγχόνη.
Στις 14:21 το σώμα του αιωρείτο άψυχο. Πάνω στο στήθος του, σε μέγεθος αφίσας, υπήρχε ένα έγγραφο με την κατηγορία για την οποία εκτελέστηκε: «Παραβίαση του Συντάγματος».
