Η Ιρανή Μαχσά Αμινί τιμήθηκε μετά θάνατον με το βραβείο Ζαχάρωφ, όμως το ιρανικό καθεστώς δεν επέτρεψε στην οικογένειά της να παραστεί στην απονομή, στο Στρασβούργο.
Η απονομή του βραβείου Ζαχάρωφ έγινε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, ωστόσο η οικογένεια της Μαχσά Αμινί δεν μπόρεσε να δώσει το «παρών», καθώς της απαγορεύθηκε και μάλιστα την τελευταία στιγμή, να ταξιδέψει από το Ιράν.
Σύμβολο ελευθερίας η Μαχσά Αμινί
Τελικά το βραβείο παρέλαβε ο δικηγόρος της μητέρας της Μαχσά Αμινί, της Μοζγκάν Εφτεχαρί, ο Σαλέχ Νικμπάχτ, ο οποίος διάβασε το μήνυμά της. «Θα ήθελα να μπορούσα να είμαι παρούσα στην αξιότιμη συνέλευσή σας για να εκπροσωπήσω όλες τις γυναίκες της χώρας μου και να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για την απονομή του βραβείου Ζαχάρωφ. Δυστυχώς μας αρνήθηκαν την ευκαιρία αυτή, σε παραβίαση όλων των νομικών και ανθρώπινων κριτηρίων».
Αναφερόμενη στην κόρη της, η Μοζγκάν Εφτεχαρί τη συνέκρινε με την Ιωάννα της Λωραίνης, υπογραμμίζοντας πως «η ζωή της αφαιρέθηκε άδικα». «Είμαι πεπεισμένη ότι το όνομά της, δίπλα σε εκείνο της Ιωάννας της Λωραίνης, θα παραμείνει ένα σύμβολο ελευθερίας».
Από την πλευρά του, η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα, καταδίκασε την απόφαση του ιρανικού καθεστώτος να εμποδίσει τους συγγενείς της Μαχσά Αμινί να βρεθούν στη Γαλλία, δηλώνοντας πως «ο τρόπος με τον οποίο τους μεταχειρίσθηκαν είναι ένα νέο παράδειγμα του τι αντιμετωπίζει καθημερινά ο ιρανικός λαός». Συμπλήρωσε πως «το θάρρος και την αποφασιστικότητα των γυναικών του Ιράν στη μάχη τους για τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θα τα σταματήσει κανείς. Οι φωνές τους δεν μπορούν να φιμωθούν».
Jina #MahsaAmini and the Iranian women's protest movement were awarded this year's #SakharovPrize for Freedom of Thought.
All women deserve freedom and equality. pic.twitter.com/ZhZm43HbMO
— EPP Group (@EPPGroup) December 12, 2023
Περισσότεροι από 100 ευρωβουλευτές υπέγραψαν ανοικτή επιστολή που καταγγέλλει την απόφαση των ιρανικών αρχών, η οποία έχει στόχο, σύμφωνα με τους ίδιους, να «φιμώσει» την οικογένεια της Μαχσά Αμινί «εμποδίζοντάς την να καταγγείλει τη σκανδαλώδη καταπίεση των δικαιωμάτων των γυναικών, των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν».
Να σημειωθεί πως το βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης θεσπίστηκε το 1988 προς τιμήν του Σοβιετικού φυσικού και πολιτικού αντιφρονούντος Αντρέι Ζαχάρωφ. Απονέμεται κάθε χρόνο από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, για να τιμήσει άτομα και οργανώσεις που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες.
Ο θάνατος της Αμινί
Η Μαχσά Αμινί απεβίωσε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022 σε ηλικία 22 ετών, τρεις ημέρες αφού συνελήφθη από την ιρανική αστυνομία ηθών επειδή δεν φορούσε τη μαντίλα της, κάτι που ο αυστηρός ενδυματολογικός κώδικας στο Ιράν επιβάλλει στις γυναίκες. Ο θάνατός της προκάλεσε μήνες διαδηλώσεων εναντίον των Ιρανών πολιτικών και θρησκευτικών ηγετών. Αποτέλεσμα ήταν η Μαχσά Αμινί να γίνει σύμβολο ελευθερίας αλλά και σύμβολο της μάχης εναντίον της υποχρέωσης των γυναικών να φορούν μαντίλα. Η καταστολή αυτού του κινήματος προκάλεσε εκατοντάδες νεκρούς και χιλιάδες συλλήψεις.
Μετά τις διαδηλώσεις και την καταστολή τους από το ιρανικό καθεστώς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε επανειλημμένως τη δεινή κατάσταση όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα. Συγκεκριμένα, τον Οκτώβριο του 2022 οι ευρωβουλευτές ζήτησαν να επιβληθούν κυρώσεις ενάντια σε Ιρανούς αξιωματούχους που εμπλέκονται τόσο στον θάνατο της Μαχσά Αμινί όσο και στην καταστολή των κινητοποιήσεων.
Λίγους μήνες μετά, τον Ιανουάριο του 2023 οι ευρωβουλευτές κάλεσαν την ΕΕ να επιβάλει περισσότερες κυρώσεις ενάντια στο ιρανικό καθεστώς και να χαρακτηρίσει το «Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης» τρομοκρατική οργάνωση. Τον Νοέμβριο του 2023 το Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με τις πρόσφατες επιθέσεις κατά γυναικών και υπερασπιστών των δικαιωμάτων τους στο Ιράν, καθώς και την αυθαίρετη κράτηση πολιτών της ΕΕ. Στο ίδιο ψήφισμα, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν να δημιουργηθεί μια ειδική ομάδα της ΕΕ για τη στήριξη των βραβευθέντων με τα βραβεία Ζαχάρωφ και Νόμπελ.
