Είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά: το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) άρχισε σήμερα να εξετάζει δύο προσφυγές που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και στρέφονται εναντίον της Γαλλίας και της Ελβετίας, οι οποίες κατηγορούνται ότι δεν αναλαμβάνουν επαρκή δράση για την αντιμετώπιση των συνεπειών της.
Ελβετίδες συνταξιούχοι καταγγέλλουν τις συνέπειες που έχει η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στην υγεία τους, ενώ σε βάρος της Γαλλίας έχει προσφύγει ένας πρώην δήμαρχος κοινότητας στη βόρεια Γαλλία, η οποία απειλείται από την άνοδο της στάθμης των υδάτων.
Η ακροαματική συνεδρίαση άρχισε στις 09:15 (τοπική ώρα, 10:15 ώρα Ελλάδας) με την εξέταση της ελβετικής υπόθεσης σε μια κατάμεστη αίθουσα με 400 ανθρώπους στο ακροατήριο, μεταξύ των οποίων πολλά ηλικιωμένα μέλη της ελβετικής ένωσης μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής.
Η υπόθεση εξετάζεται από 17 δικαστές υπό την προεδρία της Ιρλανδής Σιόφρα Ο’Λίρι.
Ο Αλέν Σαμπλέ, ο οποίος εκπροσωπεί την ελβετική κυβέρνηση, άνοιξε τις συζητήσεις υπογραμμίζοντας τα μέτρα που έχει λάβει η Ελβετία σε ό,τι αφορά την κλιματική αλλαγή.
«Ιστορικό γεγονός»
Αυτή η ακροαματική διαδικασία ενώπιον του ΕΔΔΑ είναι «ένα ιστορικό γεγονός», χαιρέτισε η 64χρονη Αν Μαρέ, μία από τις εκπροσώπους της ένωσης «Οι Μεγαλύτεροι για την προστασία του ελβετικού κλίματος».
Η ένωση αυτή υποστηρίζεται από την Greenpeace Ελβετίας και αριθμεί περισσότερα από 2.000 μέλη, με μέσο όρο ηλικίας τα 73 χρόνια, δήλωσε η Μαρέ μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Εδώ και 20 χρόνια, «όλες οι εκθέσεις δείχνουν πως όλοι πλήττονται» από την κλιματική αλλαγή και «οι ηλικιωμένες γυναίκες» είναι «ιδιαίτερα ευάλωτες όσον αφορά τις καρδιοαγγειακές παθήσεις ή τις παθήσεις του αναπνευστικού», υποστηρίζει αυτή η πρώην βουλευτής των οικολόγων.
Ενώπιον του ΕΔΔΑ, η ένωσή της πρόκειται να επικαλεσθεί παραβιάσεις άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, κυρίως εκείνων που εγγυώνται το δικαίωμα στη ζωή.
Η δράση των Μεγαλύτερων για να υποχρεωθεί η Ελβετία να προχωρήσει σε περισσότερες ενέργειες για το κλίμα είχε ξεκινήσει από το 2016, με μια σειρά προσφυγών που απέβησαν μάταιες.
Εντούτοις η Ελβετία είναι «μια πλούσια χώρα (…) που θα έπρεπε να αποτελεί παράδειγμα», εκτιμά η Μαρέ.
«Αδράνεια για το κλίμα»
Η δεύτερη υπόθεση, η οποία θα εξετασθεί σήμερα το απόγευμα, είναι μια προσφυγή του πρώην δημάρχου της Γκραντ-Σιντ στη βόρεια Γαλλία, του Νταμιάν Καρέμ, ο οποίος είναι σήμερα ευρωβουλευτής του κόμματος Ευρώπη Οικολογία – Οι Πράσινοι (EELV).
To 2019 είχε προσφύγει, τόσο προσωπικά όσο και ως δήμαρχος, στο Συμβούλιο της Επικρατείας για «κλιματική αδράνεια», εκτιμώντας πως η κοινότητά του, που βρίσκεται στην ακτογραμμή, απειλείται να βρεθεί κάτω από το νερό.
Το κορυφαίο διοικητικό δικαστήριο είχε δικαιώσει τον Ιούλιο 2021 την κοινότητα, δίνοντας εννέα μήνες στη Γαλλία για να «λάβει όλα τα χρήσιμα μέτρα» για τη μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ώστε να σεβαστεί τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού (-40% μέχρι το 2030 σε σχέση με το 1990).
Η προσωπική προσφυγή του Καρέμ είχε αντιθέτως απορριφθεί με αποτέλεσμα να προσφύγει στο ΕΔΔΑ.
Ο 62χρονος ευρωβουλευτής υποστηρίζει πως η «ανεπάρκεια» της Γαλλίας στην επίτευξη των στόχων της τον πλήττει «άμεσα», εφόσον «αυξάνει τον κίνδυνο να πληγεί η κατοικία του» από την άνοδο της στάθμης των υδάτων, αναφέρει το δικαστήριο σε ανακοίνωση.
«Το διακύβευμα είναι εξαιρετικά σημαντικό», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η γαλλίδα πρώην υπουργός Περιβάλλοντος Κορίν Λεπάζ, συνήγορος του Καρέμ. Αν το ΕΔΔΑ δικαιώσει τον Καρέμ, «η νομολογία αυτή θα ισχύει σε όλα τα κράτη του Συμβουλιου της Ευρώπης και εν δυνάμει σε όλα τα κράτη του κόσμου».
Το Δικαστήριο δεν αναμένεται να ανακοινώσει τις αποφάσεις του σ’ αυτές τις δύο υποθέσεις πριν περάσουν μήνες.
Εκτός απ’ αυτές τις δύο υποθέσεις, το ΕΔΔΑ θα εξετάσει, αναμφίβολα μετά το καλοκαίρι, μια άλλη μεγάλη υπόθεση που αφορά την κλιματική αλλαγή, αυτή νεαρών Πορτογάλων οι οποίοι προσέφυγαν κατά της χώρας τους, καθώς και εναντίον άλλων 32 χωρών, για τη φερόμενη αδράνειά τους έναντι της ανόδου της θερμοκρασίας στον πλανήτη.
Οι συνέπειες που προκαλεί η κλιματική αλλαγή
Η Βόρεια και η Δυτική Ευρώπη βίωσαν παρατεταμένους και έντονους καύσωνες κατά τη διάρκεια του έτους. Μεγάλο μέρος της ηπείρου υπέστη ξηρασία και οι εκπομπές πυρκαγιών το καλοκαίρι ήταν οι υψηλότερες των τελευταίων 15 ετών.
Η θερμοκρασία του πλανήτη είναι τώρα 1,2 βαθμό Κελσίου πιο πάνω σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, ως αποτέλεσμα της προκαλούμενης από τον άνθρωπο κλιματικής αλλαγής, ανέφερε το C3S. Σύμφωνα με την Copernicus, οι θερμοκρασίες στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί περισσότερο από το διπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου των τελευταίων τριών δεκαετιών. Τα οκτώ τελευταία έτη ήταν τα πιο ζεστά στον κόσμο, ανέφερε το C3S.
«Ζούμε ήδη τις καταστροφικές συνέπειες του θερμαινόμενου κόσμου μας με την κλιματική αλλαγή», δήλωσε η αναπληρώτρια διευθύντρια του C3S Σαμάνθα Μπέρτζες, που έκανε έκκληση για επείγουσα δράση για μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες κλιματικές συνθήκες.
Θερμοκρασίες ρεκόρ στην Ευρώπη
Το περασμένο καλοκαίρι ήταν το πιο ζεστό στα χρονικά στην Ευρώπη, με τη θερμοκρασία να καταρρίπτει ρεκόρ σε χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και η Κροατία. Έντονοι καύσωνες είχαν αποτέλεσμα περισσότερους από 20.000 «υπερβάλλοντες» θανάτους σε χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Βρετανία.
Από τις 27 ευρωπαϊκές χώρες που ανέλυσε ο Guardian, οι 12 κατέγραψαν την υψηλότερη ανωμαλία θερμοκρασίας που έχουν καταγράψει ποτέ για τουλάχιστον έναν μήνα το 2022. Σε κάθε περίπτωση, οι ανωμαλίες ήταν πάνω από 1,9 C πάνω από τη μέση θερμοκρασία που καταγράφηκε μεταξύ 1991 και 2020 για τουλάχιστον ένα μήνα.
Οι υψηλότερες αυξήσεις της θερμοκρασίας καταγράφηκαν στα τέλη του καλοκαιριού, τον Οκτώβριο και τον Δεκέμβριο. Στην Αυστρία, ο μέσος όρος του Οκτωβρίου 2022 ήταν κατά 3,3 βαθμοί Κελσίου θερμότερος από τη μέση θερμοκρασία Οκτωβρίου που καταγράφηκε μεταξύ 1991 και 2020.
Η Γαλλία και η Σλοβενία κατέγραψαν επίσης θερμοκρασιακές ανωμαλίες της τάξης των 3 βαθμών Κελσίου ή περισσότερο εκείνο το μήνα. Τέλος, η Κροατία και η χώρα μας, παρουσίασαν και οι δύο, άνοδο 3 βαθμούς Κελσίου τον Δεκέμβριο.
Η λειψυδρία πιο έντονη από ποτέ
Σε συνδυασμό με τη λειψυδρία, η ζέστη προκάλεσε εκτεταμένη ξηρασία που σύμφωνα με τις αρχικές αναλύσεις ήταν η χειρότερη των τελευταίων 500 ετών στην Ευρώπη. Η χαμηλή στάθμη του νερού των ποταμών είχε αποτέλεσμα καθυστερήσεις στον Ρήνο της Γερμανίας, ενώ η λειψυδρία έπληξε την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και μείωσε τις σοδειές καλαμποκιού και σογιελαίου.
Τεράστιες ζώνες του πλανήτη κατέγραψαν περισσότερες περιόδους ξηρασίας από το κανονικό κατά την διάρκεια του 2021 υπό την επήρεια της κλιματικής αλλαγής και του φαινομένου La Nina, αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας (WMO) στην πρώτη του ετήσια έκθεση για την κατάσταση των παγκόσμιων υδάτινων πόρων.
Σήμερα, 3.6 δισεκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με ανεπαρκή πρόσβαση στο νερό τουλάχιστον για έναν μήνα ετησίως. Ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί στα τουλάχιστον 5 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050, σύμφωνα με την έκθεση, που υπενθυμίζει επίσης ότι ανάμεσα στο 2001 και το 2018, το 74% του συνόλου των φυσικών καταστροφών συνδεόταν με το νερό.
Η ζεστή, ξηρή περίοδος πυροδότησε δασικές πυρκαγιές σε χώρες από την Ισπανία μέχρι τη Σλοβενία, με αποτέλεσμα περισσότερες εκπομπές σε όλη την ΕΕ και τη Βρετανία από οποιοδήποτε άλλο καλοκαίρι τα τελευταία 15 χρόνια.
Στη Βρετανία το 2022 ήταν το πιο ζεστό έτος, ανέφερε την περασμένη εβδομάδα η μετεωρολογική υπηρεσία της χώρας.
Πως θα αντιστραφεί η κατάσταση
Οι παγκόσμιες θερμοκρασίες θα σταματήσουν να αυξάνονται μόνο αν οι χώρες μειώσουν τις εκπομπές τους στο «καθαρό μηδέν» — αυτό σημαίνει ότι δεν θα εκπέμπουν περισσότερα αέρια του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα από όσα απομακρύνουν.
Η 27μελής ΕΕ, η Βρετανία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και άλλες χώρες δεσμεύθηκαν να επιτύχουν αυτόν τον στόχο μέχρι το 2050, με την Κίνα και την Ινδία να σκοπεύουν να τον φθάσουν αργότερα.
Παρά αυτές τις μακροπρόθεσμες υποσχέσεις, οι παγκόσμιες εκπομπές εξακολουθούν να αυξάνονται. Οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έφθασαν κατά μέσο όρο τα 417 ppm το 2022 — το υψηλότερο επίπεδο σε πάνω από δύο εκατομμύρια χρόνια, ανέφερε το C3S.
Άλλες περιοχές βρέθηκαν αντιμέτωπες με ένα έτος κλιματικής καταστροφής, καθώς η παγκόσμια υπερθέρμανση εξακολούθησε να πλήττει πιο σκληρά τους φτωχούς και ευάλωτους πληθυσμούς του πλανήτη. Οι πλημμύρες στο Πακιστάν προκάλεσαν τον θάνατο τουλάχιστον 1.700 ανθρώπων, ενώ η ξηρασία αποδεκάτισε το ζωικό κεφάλαιο στη Σομαλία.
