Στην Ουκρανία η κίνηση του Πούτιν να αναγνωρίσει το Ντονμπάς δεν προκάλεσε καμία έκπληξη. Η κρίση στην Ουκρανία μόνο τυχαία δεν είναι και -όπως πιστοποιείται στο πεδίο- η διαφαινόμενη αποκλιμάκωση που θα απομάκρυνε το ενδεχόμενο να ξεσπάσει ένας ρωσο-ουκρανικός πόλεμος μόνο στο μυαλό του Μακρόν υπήρχε ως προοπτική.
Κάθε κίνηση της Μόσχας στη γεωπολιτική σκακιέρα είναι προσεκτικά μελετημένη και έπεται σειράς γεγονότων με συμβολική και όχι μόνο σημασία.
Εδώ και καιρό διεθνείς παρατηρητές είχαν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η Ρωσία δεν πρόκειται να αφήσει την Ουκρανία να συνεχίζει να κοιτάει «προς δυσμάς». Ειδικά από τη στιγμή που οι ΗΠΑ -με σημαία το ΝΑΤΟ- συνεχίζουν την επέκταση προς Ανατολάς, φέρνοντας αμερικανικά στρατεύματα στη γειτονιά της Μόσχας.
Το μαλακό υπογάστριο της πάλαι ποτέ κραταιάς Σοβιετικής Ένωσης διατήρησε τον ρόλο του και μετά την πτώση του Τείχους, -για λογαριασμό της Ρωσίας αυτήν τη φορά. Όλα αυτά μέχρι την «Πορτοκαλί Επανάσταση». Η Πλατεία Ανεξαρτησίας στο Κίεβο γέμισε κόσμο που ζητούσε ένα καλύτερο μέλλον μακριά από τη διαφθορά και τη φτώχεια. Το διακύβευμα όμως ήταν πολύ μεγαλύτερο και περιελάμβανε μέχρι και είσοδο στο ΝΑΤΟ. Για μία δεκαετία η Ουκρανία αμφιταλαντευόταν για το αν θα κάνει το μεγάλο βήμα.
Με τον Πούτιν απόλυτο κυρίαρχο στη Ρωσία, το Κρεμλίνο δεν υπήρχε περίπτωση να επιτρέψει μια επανάληψη της «Κρίσης των Πυραύλων» από την ανάποδη αυτήν τη φορά. Το 2014 προχώρησε στην προσάρτηση της Κριμαίας, προσφέροντας παράλληλα incognito τον απαραίτητο εξοπλισμό στους αυτονομιστές στην Ανατολική Ουκρανία για να κάνουν τη «δουλειά» και να εδραιώσουν τη ρωσική κυριαρχία σε ουκρανικό έδαφος.
Ντόνετσκ και Λουχάνσκ, πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί
H ρωσική εξωτερική πολιτική μόνο απρόβλεπτη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Το Κρεμλίνο ακολουθεί μια συγκεκριμένη στρατηγική και ο Πούτιν μόνο εν θερμώ δεν λειτουργεί.
Οι Κασσάνδρες που ήθελαν ρωσο-τουρκικό πόλεμο μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού Sukhoi στη Συρία το 2015 διαψεύστηκαν. Η Ρωσία όχι μόνο δεν επιτέθηκε στην Τουρκία αλλά μετά την αναμενόμενη προσωρινή διακοπή των διμερών σχέσεων, επανήλθε δριμύτερη υπογράφοντας και εμπορικές συμφωνίες -ένα ακόμη επεισόδιο σε αυτήν την ταραχώδη σχέση ανάμεσα σε Άγκυρα και Μόσχα που θυμίζει το ρητό «μαζί δεν κάνουν και χώρια δεν μπορούν».
Στην Ανατολική Ουκρανία τόσο το Ντόνετσκ όσο και το Λουχάνσκ αποτελούν στρατηγικής σημασίας πιόνια στη ρωσική γεωπολιτική σκακιέρα. Από το 2014, με μερικά μόνο διαλείμματα, το Ντονμπάς παραμένει εμπόλεμη ζώνη. Με την οικονομική και στρατιωτική στήριξη από τη «μαμά» Ρωσία οι Ρωσόφωνοι αυτονομιστές συγκρούστηκαν πολλάκις με τον ουκρανικό στρατό. Ο τοπικός πληθυσμός έμαθε να ζει με τους βομβαρδισμούς. Οι συμφωνίες του Μινσκ έφεραν προσωρινή κατάπαυση του πυρός, ωστόσο η κατάσταση τόσο στο Ντόνετσκ όσο και στο Λουχάνσκ θύμιζε πάντα πυριτιδαποθήκη έτοιμη να εκραγεί ανά πάσα στιγμή.
Λογική εξέλιξη αν ληφθεί υπόψιν ότι πρόκειται για μια περιοχή η οποία βρίσκεται ανάμεσα σε δύο αντιμαχόμενες πλευρές χωρίς να ανήκει πουθενά. Σαν να πατάς σε δύο βάρκες και με τον παραμικρό κυματισμό να ταλαντεύεσαι, έτοιμος να πέσεις μέσα στο νερό. Το Ντονμπάς βρίσκεται όλα αυτά τα χρόνια σε τεντωμένο σκοινί. Το ζητούμενο ήταν πότε η Ρωσία θα αποφάσιζε να κάνει την κίνησή της, η οποία δεν άργησε να γίνει.
Τι θα συμβεί στην Ανατολική Ουκρανία – Η εισβολή στη Γεωργία και η προσάρτηση της Κριμαίας δείχνουν τη συνέχεια
Γιατί όμως ο Πούτιν επέλεξε να αναγνωρίσει τώρα το Ντόνετσκ και το Λουχάνσκ στην Ανατολική Ουκρανία και να εισβάλει στη χώρα.
Πριν από την προσάρτηση της Κριμαίας, στη χερσόνησο εμφανίστηκαν στρατιώτες χωρίς διακριτικά που όλοι ήξεραν ποιοι τους έστειλαν, αλλά κανείς δεν το δήλωνε ανοιχτά μέχρι που τελικά η περιοχή πέρασε υπό ρωσικό έλεγχο χωρίς να ανοίξει μύτη. Σε αυτή την εισβολή όμως τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Αυτήν τη φορά ο Πούτιν είχε το κατάλληλο πρόσχημα – πάτημα για να μπει στην ουκρανική επικράτεια.
Έχει αναγνωρίσει το Ντονμπάς, το οποίο είναι ένας σύμμαχος που χρειάζεται βοήθεια. Κάτι ανάλογο είχε γίνει και στη Γεωργία το 2008 πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου. Τότε ήταν η Οσετία και Αμπχαζία, τώρα είναι η σειρά των Ντονέτσκ και Λουχάνσκ. Το προανήγγειλε και o Ντενίς Πουσίλιν, που ηγείται της αυτοανακηρυχθείσας Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ. Έχοντας δίπλα του τον Αντρέι Τουρτσάκ, υψηλόβαθμο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος στη Ρωσία, είπε ότι ναι μεν «είμαστε υπέρ του διαλόγου με την Ουκρανία», αλλά οι αυτονομιστές θα κερδίσουν με την υποστήριξη από τη «μεγάλη Ρωσία».
Ουκρανική κρίση: Θα απλώσει χέρι ο Πούτιν στη Μαριούπολη
Κεντρικό ερώτημα στην ουκρανική κρίση και βασική πηγή ανησυχίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία για πολλοστή φορά σε μια διεθνή κρίση έχει τον ρόλο του παρατηρητή, είναι μέχρι πού θα φθάσουν τα σύνορα του Ντονμπάς. Τόσο το Ντονέτσκ όσο και το Λουχάνσκ έχουν συγκεκριμένα διοικητικά όρια στο ουκρανικό έδαφος. Το 1/3 περίπου των εδαφών ελέγχεται από τους αυτονομιστές.
Εδώ και καιρό, πριν ακόμα η κρίση στην Ουκρανία αρχίσει να κλιμακώνεται, μυστικές υπηρεσίες και δυτικές πρεσβείες είχαν κυκλώσει μια συγκεκριμένη πόλη στον ουκρανικό χάρτη. Η Μαριούπολη απέχει λιγότερο από 15 χλμ. από την αυτοαποκαλούμενη Λαϊκή Δημοκρατία του Ντονέτσκ. Πόλη – κλειδί, η οποία είχε περάσει υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών στον πόλεμο του Ντονμπάς (2014-15) πριν την πάρει τελικά πίσω ο ουκρανικός στρατός με εξοπλισμό made in USA.
Ένας ρωσο-ουκρανικός πόλεμος με ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν μπορεί να αποκλειστεί στην περίπτωση που ο Πούτιν επιχειρήσει να πάρει τη Μαριούπολη, η οποία έχει στα πόδια της τη Μαύρη Θάλασσα. Επιχειρηματικά, εμπορικά και ενεργειακά η Μαύρη Θάλασσα έχει πολύ ψωμί και το Κρεμλίνο δεν είναι διατεθειμένο να το αφήσει να το πάρει άλλος. Ήδη, ρωσικά πολεμικά πλοία έχουν περάσει τα στενά της Κριμαίας και έχουν εισέλθει στην Αζοφική Θάλασσα με φόντο τη Μαριούπολη.
Και αν σε επίπεδο αντιαεροπορικών συστημάτων και πυροβολικού η Ουκρανία έχει αναβαθμιστεί σημαντικά και μπορεί να προκαλέσει -υπό προϋποθέσεις- ζημιά στη Ρωσία, στη θάλασσα ο συσχετισμός δυνάμεων παραπέμπει σε σύγκρουση Δαυίδ με Γολιάθ. Ο Πούτιν, με το βλέμμα στραμμένο και στα πετρέλαια που κρύβονται κάτω από τους πάγους της Αρκτικής, ξανάνοιξε ξεχασμένες στρατιωτικές βάσεις στην αρκτική Τούνδρα και έριξε χρήμα, αναβαθμίζοντας το Πολεμικό Ναυτικό της Ρωσίας. Επιχειρησιακά η υπάρχουσα ναυτική δύναμη στη Μαύρη Θάλασσα μπορεί να υποστηρίξει τη ρωσική εισβολή για να τεθεί υπό έλεγχο η παραλιακή ζώνη που φθάνει μέχρι την Κριμαία, ολοκληρώνοντας με αυτόν τον τρόπο τον σχεδιασμό του 2014. Στο Κίεβο το περιμένουν, γι’ αυτό και ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει αυξήσει τα μέτρα ασφαλείας και τις πολεμικές προετοιμασίες.
Μια πολεμική σύρραξη γύρω και μέσα από τη Μαριούπολη επηρεάζει και την Ελλάδα. Σε αυτήν την πόλη των 500.000 κατοίκων, ζουν και 120.000 πολίτες ελληνικής καταγωγής. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που ενεργοποιήθηκε άμεσα το Μέγαρο Μαξίμου και συνεδρίασε το ΚΥΣΕΑ, καθώς οι εξελίξεις είναι τελικά ραγδαίες.
Η κρίση στην Ουκρανία και το ενεργειακό παιχνίδι στην Ευρώπη με το φυσικό αέριο
Ποια θα είναι η τελική κατάληξη στην ουκρανική κρίση, δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα. Υπάρχουν, όμως, συγκεκριμένα δεδομένα. Η Ρωσία βρίσκεται σε θέση ισχύος, καθώς διατηρεί το πανίσχυρο ενεργειακό χαρτί του φυσικού αερίου. Όσα καράβια και να στείλουν οι ΗΠΑ από την Ιαπωνία με LNG για την Ευρώπη, η ενεργειακή εξάρτηση δεν μπορεί να αλλάξει άμεσα.
Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Ευρώπη έχει επιλέξει να έχει κοντά της ένα κράτος που τους χωρίζει ένας ωκεανός παρά τον άμεσο γείτονα. Το φυσικό αέριο, όμως, είναι κινητήριος δύναμη και ζωτικής σημασίας. Ειδικά για τη Βόρεια Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο αυτό που γίνεται με τον Nord Stream 2, ο οποίος ολοκληρώθηκε παρά τις ρητές αντιρρήσεις των ΗΠΑ. Η Γερμανία έχει «παγώσει» προσωρινά την επίσημη άδεια αλλά αργά ή γρήγορα θα πει το «ja» για να ξεκινήσει να ρέει απρόσκοπτα το φυσικό ρωσικό αέριο στη γερμανική επικράτεια.
Όσον αφορά τις κυρώσεις ΕΕ, ΗΠΑ και λοιπών συμμάχων, η Ρωσία έχει υπολογίσει το κόστος και κρίνοντας από την εξέλιξη των πραγμάτων, φαίνεται να μπορεί να τις αντέξει. «Των φρονίμων τα παιδιά», αναφέρει η λαϊκή ρήση και ο Πούτιν στην πρόσφατη επίσκεψή του στο Πεκίνο για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες φρόντισε να συναντηθεί με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ και να δώσουν τα χέρια για ενεργειακό συμβόλαιο, διάρκειας 30 ετών, που φέρνει περισσότερο ρωσικό αέριο στο βορειοανατολικό τμήμα της Κίνας μέσω νέου αγωγού.
Τι επιδιώκει τελικά ο Πούτιν με την εισβολή στην Ουκρανία και την αναγνώριση του Ντονμπάς; Μια συνολική επαναδιαπραγμάτευση της ασφάλειας στην Ανατολική Ευρώπη, καθώς απαιτεί και θέλει με κάθε κόστος να έχει τον απόλυτο σεβασμό. Η Ρωσία διαμηνύει προς πάσα κατεύθυνση πως μόνο αυτή θα κάνει κουμάντο…
