«Έχουμε να διαλέξουμε 20 κορίτσια, δεν μπορούν όλα τα κορίτσια να είναι diversity. Θα ξεχάσουμε και αυτά που ξέραμε. Η μόδα στη βάση της έχει να κάνει με την ομορφιά». Αν θα έπρεπε να επιλέξουμε μια φράση για να περιγράψουμε το πώς βλέπουν στο GNTM τη λέξη «diversity» θα ήταν αυτή που είπε ο Γιώργος Καραβάς κατά τη διάρκεια μιας στιχομυθίας με την Σοφία Χατζηπαντελή.
Εν ολίγοις, ο Καραβάς είπε αυτό που παρακολουθούμε όλοι στο φετινό GNTM: «Ναι, αποφασίσαμε να ανοίξουμε -λίγο- την πόρτα μας και για εσάς τους “άσχημους”, γιατί είμαστε μεγαλόκαρδοι, αλλά μην μας ενοχλείτε και καθίστε στον πάγκο».
Ναι, πράγματι η μόδα έχει να κάνει με την ομορφιά, όμως ποιος ορίζει την ομορφιά και τι τελικά είναι το diversity, το οποίο όποιος βλέπει φέτος GNTM το έχει ακούσει καμιά εκατοστή φορές;
Nα μην χρησιμοποιούμε τη λέξη diversity έτσι άκριτα
Σοφία Χατζηπαντελή
«Η λέξη αυτή (diversity) είναι σημαντικό να μην τη χρησιμοποιούμε έτσι άκριτα» είπε η Σοφία Χατζηπαντελή (το μοντέλο με τα ενωμένα φρύδια, γκεστ κριτής του GNTM) με την Βίκυ Καγιά να απαντά ότι «το diversity που λες εσύ είναι extreme diversity, υπάρχει και άλλο diversity».
«Diversity δεν είναι μόνο να είσαι overweight ή κοντούλα. Diversity στη μόδα είναι να είσαι μοντέλο και αυτοί που κάθονται σπίτι και σε βλέπουν, να λένε “βλέπω τον εαυτό μου. Νιώθω ότι εκπροσωπούμαι”», πρόσθεσε η Χατζηπαντελή αδιαφορώντας για τις ειρωνείες του Τάσου Σοφρωνίου.
Ιτς ε νόου φρομ Σοφία… #GNTMgr #StarChannelTV @StarChannelGR pic.twitter.com/qZObmvCRWb
— Greece’s Next Top Model (@GNTMgreece) September 20, 2022
«Αυτό λέγεται role model» απάντησαν με μια φωνή Σωφρονίου και Καγιά και υποστήριξαν ότι «δεν είναι πάντα σχετικό με τη μόδα». «Δεν μπορούμε σε μία αγορά 3,2 δισεκατομμυρίων να φύγουμε από την ψηλή, αδύνατη που μπαίνει σε size 40 και να πάμε ξαφνικά μόνο στο 52, μόνο 56 και να βλέπουμε περιπτώσεις παιδιών που είναι represented, αλλά δεν είναι healthy», πρόσθεσε.
Εδώ απλά να τονίσουμε πως υπογείως, οι δύο κριτές του GNTM προέβαλαν ένα στερεότυπο που θέλει ένα άτομο που έχει παραπανίσια κιλά, αυτομάτως να μην είναι και υγιές, κάτι που να θυμίσω είχε ισχυριστεί προσφάτως και η Αφροδίτη Λατινοπούλου σχολιάζοντας την Δανάη Μπάρκα και αποτέλεσε – δικαίως – αντικείμενο έντονης κριτικής σε βάρος της πολιτευτή.
Ξεχνάμε όμως τις κοπέλες που οδηγήθηκαν σε νευρική ανορεξία γιατί ήθελαν «να μοιάσουν στα μοντέλα»
Την ίδια ώρα που η μόδα εδώ και αρκετές δεκαετίες πρόβαλε πρότυπα που μόνο υγιή δεν μπορείς να τα χαρακτηρίσεις. Πόσες κοπέλες (κυρίως) οδηγήθηκαν σε νευρική ανορεξία γιατί ήθελαν «να μοιάσουν στα μοντέλα»; Δεδομένου ότι η αδυναμία αποτελεί βασικό προαπαιτούμενο, είναι πλέον σαφές ότι η βιομηχανία της μόδας και του μόντελινγκ έχει δημιουργήσει ένα «τοξικό» περιβάλλον στο οποίο η ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών και ανησυχιών για την εμφάνιση του σώματος διατρέχει υψηλό κίνδυνο.
Και φυσικά, οι κριτές του GNTM επιμένουν να αναπαράγουν αυτό το τοξικό στερεότυπο. «Ότι φύγαμε από το east meet west που γέμισε ο κόσμος με πανέμορφες Καυκάσιες με τις ποδάρες, τα ζυγωματικά και τα μπλε και πράσινα μάτια. Αυτό το κορίτσι που θυμίζει, όμως, κάπως αυτές δεν είναι ακριβώς έτσι, γιατί το πρόσωπό της δεν είναι τέλειο. Είναι diverse», είπε η Καγιά μπερδεύοντας το diverse με το «μη τέλειο», σύμφωνα με τα πρότυπα της μόδας.
«Οι σχεδιαστές και οι στυλίστες κάνουν το divestity, ο Γκοτιέ είδε την πρώτη παχουλή και την έβαλε στην πασαρέλα, δεν την είδε ένα κοινωνικό φαινόμενο. To divesity σημαίνει ότι η ομορφιά έχει πάρα πολλά layers, δεν είναι ξαφνικά ότι σε μια ελληνική αγορά πρέπει να τα κάνουμε όλα diverse, αυτό είναι σουρεάλ, ούτε είμαστε Λονδίνο» είπε ο Τάσος Σοφρωνίου με την Βίκυ Καγιά να τον διακόπτει για να μας «υπενθυμίσει» ότι είμαστε στην Ελλάδα.
Τι πραγματικά είναι diversity και τα πρότυπα ομορφιάς που διαιωνίζονται
Ξεκινήσαμε το άρθρο μας με τη συγκεκριμένη στιχομυθία -και θα την συνεχίσουμε στη συνέχεια- για να δείξουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνονται οι (περισσότεροι) κριτές του GNTM τη λέξη «diversity».
Ναι, δεν είμαι σχεδιαστής, ούτε μοντέλο, ούτε έχω ιδιαίτερες γνώσεις πάνω στη μόδα, όμως μπορώ να καταλάβω ότι αυτό που «διαφημίζουν» ως diversity στην πραγματικότητα θυμίζει αυτό που στην Ελλάδα λέμε «ανοχή».
Ναι, σε ανέχομαι να μπεις στο σπίτι μου και ας μην είσαι τόσο όμορφος όπως εγώ ή σε ανέχομαι και ας είσαι διαφορετικής εθνότητας, έχεις άλλες σεξουαλικές προτιμήσεις από εμένα, ωστόσο μην βολευτείς στον καναπέ μου γιατί μετά θα έρθουν άλλοι «πιο όμορφοι», «πιο κανονικοί» από εσένα και πρέπει να πάρουν τη θέση σου.
«Είναι άλλο diverse κι άλλο unique. Diverse σημαίνει εκπροσώπηση. Diversity είναι να έχεις όλα τα φύλα, όλες τις σεξουαλικές προτιμήσεις, όλα τα ύψη, τα βάρη, τις εθνικότητες, τα πάντα», αντέτεινε μετ’ επιτάσεως η Σοφία Χατζηπαντελή στο GNTM.
Η ελληνική μετάφραση της λέξης diversity μπορεί να αποδοθεί ως ετερογένεια, ποικιλομορφία, πολυμορφία.
Η ελληνική μετάφραση της λέξης diversity μπορεί να αποδοθεί ως ετερογένεια, ποικιλομορφία, πολυμορφία. Η έννοια περιγράφει μια ομάδα ανθρώπων που αποτελείται από άτομα που είναι διαφορετικά μεταξύ τους, ως προς το φύλο, την εθνικότητα, την σεξουαλικότητα, το σώμα τους. Η λέξη χρησιμοποιείται για να εννοήσει την συμπερίληψη σε διάφορα περιβάλλοντα, ένα εκ των οποίων είναι ο χώρος της μόδας, με στόχο, αφενός, να μην απομονώνονται οι μειονότητες και, αφετέρου, όλοι οι άνθρωποι να αισθάνονται ότι εκπροσωπούνται.
Στη βιομηχανία της μόδας, το diversity έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται εδώ και περίπου μία δεκαετία. Έκτοτε, έχουν γίνει σημαντικές αλλαγές, αλλά ακόμη υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, ούτως ώστε η ποικιλομορφία και η ετερογένεια να θεωρούνται αυτονόητα και όχι μία τακτική που εφαρμόζουν οι μεγάλοι οίκοι μόδας προκειμένου να θεωρούνται προοδευτικοί. Τα βήματα που έχουν γίνει σαφώς και είναι σπουδαία και με έναν τρόπο συμβάλλουν στην αποδοχή της διαφορετικότητας στην κοινωνική ζωή, αλλά οι προσπάθειες συνεχίζονται.
Πράγματι στην Ελλάδα φαίνεται πως δεν έχουμε ακόμη αντιμετωπίσει το θέμα με τη δέουσα σοβαρότητα, αλλά από τη στιγμή που το φετινό GNTM διατυμπανίζει πως έχει ως βασικό ζητούμενο στην επιλογή κοριτσιών όλων των ηλικιών και ως κύριο στόχο του το diversity, περιμέναμε να δούμε κάτι που όντως έχει σχέση με αυτό.
Πρόκειται για ένα ριάλιτι που «άνοιξε» φέτος το ηλικιακό όριο για γυναίκες από 18 έως 88 ετών και κάπως έτσι είδαμε την 79χρονη κυρία Τασία, η οποία πέρασε στην επόμενη φάση του GNTM με τέσσερα «ναι», ενώ είδαμε και την Έβελυν, το τρανς μοντέλο να περνά, δείχνοντας στον μέσο Έλληνα ότι υπάρχουν και τρανς μοντέλα γιατί ναι, δεν γνωρίζουν όλοι την Andreja Pejić που έχει γράψει τη δική της ιστορία στη μόδα.
To GNTM όμως, είναι το ίδιο τηλεοπτικό πρόγραμμα που θα «βαφτίσει» μια κοπέλα με λίγα παραπανίσια κιλά «plus size model» και θα την περάσει στην επόμενη φάση (μέχρι εκεί γιατί οι επόμενες φάσεις είναι για τους ωραίους) αφήνοντας τους κριτές με την γαλήνια αίσθηση ότι έκαναν το «χρέος» τους.
«Δεν δεχόμαστε την ταυτότητά σου, αλλά εμείς θέλουμε το diversity»
Κάτι ακόμη που δεν βλέπουμε στο GNTM (από την πρώτη ημέρα) είναι η αποδοχή της ταυτότητας του άλλου, κάτι που σίγουρα δεν συνάδει με ένα προϊόν που «διαφημίζει» διαρκώς ότι θέλει το diversity.
Αν ένα κορίτσι δεν είναι ανάλογο με τα πρότυπα ομορφιάς των κριτών τότε θα δεχθεί σκληρή κριτική, που φτάνει στα όρια του bullying, κάτι που είπε και ο σχεδιαστής μόδας, Βλάσσης Χολέβας. «Το να μιλάς άσχημα σε ένα νέο παιδί μπροστά σε επαγγελματίες, είναι φοβερό bullying. Εάν το έκαναν στο παιδί μου θα τα έσπαγα», είπε χαρακτηριστικά.
«Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την έκθεση από το fashion show. Στο μυαλό σου θεωρείς ότι η μόδα είναι κάτι άλλο από αυτό που εσύ φαντάζεσαι, όταν εδώ λέμε ότι ανοίγουμε το inclusivity και ότι όλοι έχουν ένα point να δουν τον εαυτό τους μέσα στο σπίτι φέτος, αυτό σημαίνει ότι έχουν και κάποια σχέση με τη μόδα. Αν έχουν απλά σχέση με τη μόδα γιατί πήγαν σε ένα fashion show ενός Έλληνα σχεδιαστή και μόνο, αυτό λυπάμαι αλλά δεν είναι σχέση με τη μόδα. Στο GNTM εμείς ψάχνουμε παιδιά που είναι πλαστελίνες, έμπνευση, μεταμόρφωση», ήταν οι λέξεις που χρησιμοποίησε ο Σοφρωνίου για να εξηγήσει στην 25χρονη Μαρία γιατί της λέει «όχι».
Ναι, θέλουμε κάτι διαφορετικό, αλλά να είναι… πλαστελίνη, δηλαδή να μπορούν οι σχεδιαστές να το διαμορφώνουν όπως αυτοί θέλουν και όχι να έχει τη δική του ταυτότητα!
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της μη αποδοχής της ταυτότητας του ατόμου είναι η επίθεση που δέχτηκε η 25χρονη Εύα από την Κύπρο.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του νεαρού μοντέλου είναι το άφρο, ατίθασο μαλλί της, το οποίο αφού δέχθηκε αποθεωτικά σχόλια για τη «διαφορετικότητά» του, ερωτήθηκε από τον Καραβά: «Θα ξύριζες το κεφάλι σου;»
Η Σοφία Χατζηπαντελή – η οποία παρεμπιπτόντως αποχαιρέτισε το ριάλιτι – αντέδρασε στην ερώτηση και συμβούλεψε το νεαρό μοντέλο να πει «όχι» και να φύγει, με την διαγωνιζόμενη του GNTM να τονίζει πως η πλούσια κώμη της «είναι η ταυτότητα» της. Με συνοπτικές διαδικασίες η Εύα πήρε τρία «όχι» και αποχαιρέτισε το GNTM, όχι γιατί δεν ήταν αρκετά καλή, ούτε γιατί δεν θα έβρισκε θέση στο χώρο της μόδας -όχι! Έφυγε γιατί είχε δικιά της γνώμη και την υποστήριξε μέχρι τέλους.
Τα τατουάζ…
Εντάξει, όποιος έχει δει έστω και ένα επεισόδιο GNTM γνωρίζει ότι η Βίκυ Καγιά δεν θέλει τατουάζ, ωστόσο στο χώρο της μόδας υπάρχουν πολλά μοντέλα που η δερματοστιξία δεν αποτέλεσε εμπόδιο στην καριέρα της.
Ζούμε στο 2022 και πλέον τατουάζ δεν έχουν μόνο οι φυλακισμένοι – όπως μου έλεγε κάποτε ο πατέρας μου – αλλά ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει το bullying που είχε δεχθεί η Ειρήνη Στεριανού για το τατουάζ που είχε στο πόδι της και το πλαστικό στήθος της. Φυσικά δεν είναι το μόνο παράδειγμα, ωστόσο προσφάτως εξέφρασε με τον τρόπο της το παράπονό της για την αντιμετώπιση που είχε λάβει.
«Τώρα, βλέπω ότι περνάνε κοπέλες “πλαστικές” γενικότερα και στο πρόσωπο και στο σώμα και παντού. Και με τατουάζ. Και σκέφτομαι από μέσα μου πως αν ήταν και τότε έτσι ίσως να μπορούσα και να πάω παρακάτω και δεν θα μου είχαν δημιουργήσει τόσες ανασφάλειες που θεωρώ ότι έχω τώρα εξαιτίας τους», δήλωσε η Ειρήνη Στεριανού.
Και τα λάθος πρότυπα
Κάτι που θα θέλαμε όλοι να κάνει η τηλεόραση είναι να προβάλει «σωστά» πρότυπα. Τι είναι σωστό και τι είναι λάθος είναι μια μεγάλη κουβέντα, ωστόσο ο «σνομπισμός» που έχουν δείξει ορισμένες φορές οι κριτές του GNTM, αλλά και ο άσχημος τρόπος με τον οποίον μιλάνε πολλές φορές σε διάφορα κορίτσια, σίγουρα δεν δίνει το «καλό» παράδειγμα.
Πρώτη φορά που «μούδιασα» στα φετινό GNTM ήταν κατά τη διάρκεια της οντισιόν της Άννας, η οποία είχε βιώσει μια ιδιαίτερα δύσκολη εμπειρία, καθώς την χτυπούσε τόσο ο πατέρας της, όσο και ο πρώην σύζυγός της. «Ο άνδρας μου με χτυπούσε λίγο, αλλά τον χώρισα» είπε η 47χρονη, με την Καγιά να απαντά «καλά του ‘κανες».
Προφανώς… «καλά του ‘κανε», ωστόσο θα περίμενε κάποιος από τη Βίκυ Καγιά να κάνει ένα ακόμη σχόλιο, γιατί η χειροδικία διώκεται και ποινικά και ναι μπορεί να γλύτωσε η Άννα από τα χέρια του πρώην συζύγου της, ωστόσο η επόμενη γυναίκα που θα πέσει στο διάβα του δεν είναι διόλου απίθανο να βιώσει επίσης έναν εφιάλτη.
Αντίστοιχα, ο Τάσος Σοφρωνίου αν και έκανε το το κοινωνικό σχόλιο που περιμέναμε, η φράση «όποιος χτυπά γυναίκες είναι άναδρος» σίγουρα αποδυναμώνει το επιχείρημά του, καθώς δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς γίνεται κάποιος να εμφανίζει το πρότυπο του Α-male για να μιλήσει για ένα φαινόμενο που οφείλεται στην πατριαρχεία.
Ο ίδιος κριτής κατά τη διάρκεια άλλης οντισιόν μας «ενημέρωσε» ότι «δεν μπορούμε όλοι να γίνουμε μοντέλα», «τσακίζοντας» με αυτό τον τρόπο κάθε προσπάθεια που κάνει το ριάλιτι μόδας για να «ανοίξει» για όλους και για όλες.
Η πιο… περίεργη στιγμή – μέχρι στιγμής – του φετινού GNTM ήταν όταν η Βίκυ Καγιά περιέγραψε τη μέση Ελληνίδα, ναι την μητέρα σου, την αδελφή σου, εσένα. Πώς την περιέγραψε; Ως μια βολεμένη με την μετριοπάθεια γυναίκα!
«Δεν είσαι μια καθημερινή γυναίκα Ελληνίδα που βολεύεται στην μετριοπάθεια γιατί έτσι πρέπει να κάνει», είπε χαρακτηριστικά η Καγιά στην 53χρονη Ευπραξία, η οποία πήρε διαζύγιο και ξεκίνησε την επανάστασή της (και της ευχόμαστε ότι καλύτερο).
Αίμα, δάκρυα και ιδρώτας
Να ξεκαθαρίσουμε κάποια πράγματα, κάθε πρόγραμμα στην τηλεόραση θέλει να πουλήσει. Είναι κακό αυτό; Όχι σε καμία περίπτωση! Όμως όταν όμως βλέπουμε συνεχώς τους κριτές να επικαλούνται τη μόδα και να υποστηρίζουν ότι είναι παντογνώστες (και ποιος είμαι εγώ για να διαφωνήσω;) ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα σόου, τότε όλο αυτό προσβάλλει τον χώρο της μόδας και διαφόρους σχεδιαστές θρύλους, όπως για παράδειγμα ο Γκοτιέ -μιας και τον επικαλέστηκαν οι κριτές σε ένα επεισόδιο.
Μιλώντας με πρώην διαγωνιζόμενες του συγκεκριμένου ριάλιτι κατάλαβα το εξής. Πρέπει να έχεις μια ιστορία για να «πουλήσεις». «Στην πρώτη συνέντευξη που έδωσα με ρώτησαν αν έχω κάποιο ψυχολογικό θέμα, αν έχω κάτι που να με στεναχώρησε πολύ, κάτι που να με έχει στιγματίσει», μου είπε πρώην διαγωνιζόμενη του ριάλιτι που θέλησε να κρατήσει την ανωνυμία της.
Δεν είναι δύσκολο να το δει κάποιος και στο GNTM, εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία είδαμε τουλάχιστον δύο κοπέλες από την Ουκρανία να μας διηγούνται την ιστορία τους. Η Κάτια που συγκίνησε τη Βίκυ Καγιά ήταν η πιο χαρακτηριστική περίπτωση.
Η μαρτυρία της Κάτιας συγκίνησε τη Βίκυ Καγιά, ωστόσο το Twitter έσπευσε να στηλιτεύσει την αντίδραση του πρώην μοντέλου. «Πώς εργαλειοποιείς έναν άνθρωπο που επιλέγει αυτόνομα να έρθει και να εκτεθεί. Τις ιστορίες της ζωής τους επιλέγουν και μας τις λένε» απάντησε στις κριτικές η Βίκυ Καγιά.
Αρκετοί ήταν εκείνοι στο Twitter που σχολίασαν πως οι αντιδράσεις της κριτικής επιτροπής αποτελούν ένα «τυράκι» για να αυξηθεί η τηλεθέαση. Η ίδια η Βίκυ Καγιά ωστόσο σημειώνει: «Δεν μας λένε ποτέ ποια είναι αυτή η ιστορία (από την παραγωγή) γιατί θέλουμε αληθινές αντιδράσεις».
Είναι μια αρχή…
Όταν λοιπόν όλα γίνονται για τα νούμερα, τότε είναι ξεκάθαρο ότι και η προώθηση του diversity είναι γιατί το επιτάσσει η εποχή και όχι γιατί πραγματικά το θέλουν τα στελέχη της εκπομπής, γι’ αυτό άλλωστε βλέπουμε αυτή την υποκρισία.
Για να έχει νόημα να μιλάμε σοβαρά για diversity θα πρέπει οι γυναίκες να μην αντιμετωπίζονται με σεξισμό, κανείς δεν θέλει να επιστρέψουμε στην «παλιά, ορθόδοξη» τηλεόραση και σίγουρα τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια αρχή και στην Ελλάδα, ωστόσο ο σεβασμός προς τους υποψηφίους είναι κάτι που δεν βλέπουμε από τους κριτές του GNTM -αλλά και από πολλά ακόμη πρόσωπα της ελληνικής τηλεόρασης.
