Βαθιά εξοργισμένος είναι ο Βασίλης Βασιλικός, συγγραφέας του βιβλίου «Ζ», που το γράμμα-σύμβολο της αντίστασης ενάντια στη δικτατορία και υπέρ της ειρήνης τώρα το έχει καταλάβει η ρωσική πολεμική προπαγάνδα.
«Το “Ζ” είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου, καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την έκδοση του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα Γαβρά το 1969, το “Ζ” έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης», ανέφερε ο κ. Βασιλικός, σύμφωνα με την Deutsche Welle.
«Νιώθω αηδία και θλίψη όταν το βλέπω πάνω στα ρωσικά τανκς. Γιατί το “Ζ” ήταν ένα σύμβολο ενάντια στους συνταγματάρχες που με τανκς εδραίωσαν τη δικτατορία τους στη χώρα μου στις 21 Απριλίου 1967. Τουτέστιν, το “Z” ήταν και είναι το αντίθετο της φιλοσοφίας “των τανκς”».
Ακολουθεί η συνέντευξη του Βασίλη Βασιλικού:
- Κύριε Βασιλικέ, με το «Ζ» γράψατε ένα κομμάτι παγκόσμιας λογοτεχνίας το 1966, του οποίου η κινηματογραφική μεταφορά του Κώστα-Γαβρά πήρε το Όσκαρ. Τώρα το “Ζ” έχει γίνει σύμβολο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Όχι μόνο είναι ζωγραφισμένο σε ρωσικά στρατιωτικά οχήματα, αλλά χρησιμοποιείται επίσης για την πολεμική προπαγάνδα εντός και εκτός Ρωσίας. Πώς νιώθετε για αυτό;
«Νιώθω αηδία και θλίψη όταν βλέπω το γράμμα “Ζ” στα ρωσικά τανκς. Διότι , το “Ζ” ήταν σύμβολο ενάντια στην ελληνική χούντα που εδραίωσε τη δικτατορία στη χώρα μου στις 21 Απριλίου 1967 με τανκς. Τούτου λεχθέντος, το “Z” ήταν και είναι το αντίθετο της “φιλοσοφίας” των τάνκς»!
- Σύμφωνα με επίσημες ρωσικές πληροφορίες, το «Z» σημαίνει «Za Pobedu», δηλαδή για τη νίκη. Τι σημαίνει το «Ζ» για εσάς;
«Το “Ζ” είναι ένα γράμμα που είχα αγαπήσει πολύ πριν γράψω το βιβλίο μου καθώς ήταν το σύμβολο των γαλλικών τρένων και μπορούσες να το δεις σε όλους τους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Μετά την κυκλοφορία του βιβλίου και της ταινίας του Κώστα-Γαβρά το 1969, το “Ζ” έγινε σύμβολο της ζωής και του αγώνα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά φυσικά και παγκόσμιο σύμβολο ειρήνης. Το “Ζ” σημαίνει “Ζει”», ανέφερε ο κ. Βασιλικός.
- Το βιβλίο σας πραγματεύεται τις συνθήκες της δολοφονίας του αριστερού βουλευτή Γρηγόρη Λαμπράκη μετά από μια συγκέντρωση ειρήνης στη Θεσσαλονίκη τον Μάιο του 1963. Ήταν ένας ένθερμος ειρηνιστής, έτσι δεν είναι;
«Ναι, ήταν παρεμπιπτόντως, ο αρχικός τίτλος δεν ήταν “Ζ” αλλά “Ο Λαμπράκης Ζεί”. Ωστόσο, η αναφορά του ονόματος του Λαμπράκη μου φάνηκε πολύ εντυπωσιακή, οπότε το φθινόπωρο του 1966 αποφάσισα το “Ζ”. Ήταν παραμονές της δικτατορίας, όταν το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα ήταν ήδη πολύ τεταμένο.
Λίγες δεκαετίες αργότερα, ένας κηπουρός από τον δήμο Περιστερίου Αττικής μου είπε ότι κάποια στιγμή είχε τακτοποιήσει κατά λάθος τα λουλούδια σε παρτέρι της πόλης σε σχήμα “Ζ”. Γι’ αυτό δέχθηκε αυστηρή επίπληξη από τους ανωτέρους του και τον κατηγόρησαν για ακραία πολιτικά κίνητρα. Η χούντα απαγόρευσε τελικά τη χρήση του γράμματος “Ζ”», υπογράμμισε ο κ. Βασιλικός.
H ταινία Ζ του Γαβρά – «Λαμπράκη ζεις»
Ζ (ή και Ζει) είναι ο τίτλος ταινίας του Κώστα Γαβρά, παραγωγής 1969, με θέμα τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, και την αναζήτηση των ενόχων από τον ανακριτή Χρήστο Σαρτζετάκη, μετέπειτα Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Το σενάριο, διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος που έγραψε το 1966 ο Βασίλης Βασιλικός, υπέγραψε ο Ισπανός συγγραφέας Χόρχε Σεμπρούν, ο οποίος αργότερα έγινε υπουργός Πολιτισμού της Ισπανίας. Πρόθεση των δημιουργών ήταν το «Ζ» του τίτλου να προφέρεται «Ζει» και όχι «ζήτα», καθώς ήθελαν να εκφράζει ηχητικά το ρήμα που ακουγόταν στις διαδηλώσεις που έγιναν όταν σκοτώθηκε ο βουλευτής – «Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς» και «Ζει, Ζει, Ζει».
Τη μουσική στην ταινία είχε γράψει ο Μίκης Θεοδωράκηςκαι του απονεμήθηκε το βραβείο BAFTA για πρωτότυπη μουσική,
Γιατί οι Ρώσοι χρησιμοποιούν το «Ζ» ως σύμβολο πολέμου στην Ουκρανία
Τα ξημερώματα της 25ης Φεβρουαρίου ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανακοίνωσε την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία και πολύ γρήγορα άρχισαν να κυκλοφορούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έδειχναν ρωσικά τανκς και εκτοξευτές πυραύλων να φέρουν το γράμμα «Ζ».
Τι σημαίνει όμως το «Ζ», που απεικονίζεται στα ρωσικά τανκς, που είναι γραμμένο στο λατινικό και όχι το κυριλλικό αλφάβητο.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του CNN, τότε, στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες ερμήνευσαν το «Z» ως «Za pobedy» που στη ρωσική γλώσσα σημαίνει «για τη νίκη» ή ως «Zapad», για το «Δύση». Κάποιοι βάφτισαν τα οχήματα που έφεραν το «Ζ» ως «Ομάδα Ζορρό», ενώ άλλοι πρότειναν ότι το «Ζ» ίσως αναφέρεται στον Νο1 στόχο του Κρεμλίνου σε αυτόν τον πόλεμο: τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο Aric Toler, ένας ερευνητής της Bellingcat, μιας ερευνητικής επιχείρησης ανοιχτού κώδικα που παρακολουθεί τις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις από τα γεγονότα της Κριμαίας το 2014, ανέφερε ότι η ομάδα δεν είχε ιδέα τι σήμαινε το σύμβολο «Z» και πως δεν έχει ξαναδεί να έχει χρησιμοποιηθεί. «Λοιπόν, υποθέστε το χειρότερο, υποθέτω/φοβάμαι», έγραψε στο Twitter.
Ο ειδικός στην ρωσική αμυντική πολιτική Ρομπ Λι, ο οποίος παρακολουθούσε τα οχήματα «Ζ» από τότε που άρχισαν να συγκεντρώνονται στο «κατώφλι» της Ουκρανίας, εξέφρασε την εκτίμηση ότι το σύμβολο μπορεί να αναφέρεται στα στρατιωτικά σώματα που εστάλησαν για την εισβολή στην Ουκρανία.
Let’s discuss what’s happening in Russia. To put it simply, it’s going full fascist. Authorities launched a propaganda campaign to gain popular support for their invasion of Ukraine and they’re getting lots of it. You can see “Z” on these guys’ clothes. What does it mean? 🧵 pic.twitter.com/F2zjcpJCDZ
— Kamil Galeev (@kamilkazani) March 6, 2022
Οι Ρώσοι έχουν βάψει το «Z» στα οχήματά τους
Αλλά από τότε που η Μόσχα διέταξε την αιματηρή επίθεση στην Ουκρανία, αυτό που ξεκίνησε ως ένα μυστηριώδες στρατιωτικό σύμβολο έγινε στη Ρωσία «σημάδι λαϊκής υποστήριξης» στον πόλεμο -κάτι που αναλυτές περιγράφουν ως την εξέλιξη ενός νέου εθνικιστικού κινήματος.
Οι Ρώσοι έχουν βάψει το «Z» στα αυτοκίνητά τους, εμφανίζονται με μαύρα φούτερ με το σύμβολο αυτό και βάζουν αυτοσχέδιες καρφίτσες «Z» στα πέτα τους -ένα σημάδι υποστήριξης στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και τις προσπάθειές του να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της Μόσχας με την κατάληψη τμημάτων της Ουκρανίας.
Το σύμβολο «Ζ» εμφανίστηκε ακόμη και στη Δούμα. Η Μαρία Μπούτινα καταδικάστηκε επειδή υπηρετούσε ως ξένη πράκτορας στις Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθώντας να διεισδύσει σε εξέχοντες συντηρητικούς πολιτικούς κύκλους πριν και μετά τις εκλογές του 2016.
Τώρα εκπροσωπεί την περιοχή Κίροφ για το πολιτικό κόμμα Ενωμένη Ρωσία που υποστηρίζει τον Πούτιν και υποστηρίζει τον πόλεμο.
Η Μπούτινα εμφανίστηκε σε βίντεο με ένα μαύρο μπλουζάκι και ένα λευκό «Z» για να στείλει το μήνυμα: «Συνεχίστε τη δουλειά, αδέρφια. Είμαστε μαζί σας. Για πάντα».
