Επί δύο μήνες, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απολάμβανε της διεθνούς αναγνώρισης για τον ρόλο του στο ουκρανικό ζήτημα. Διατηρώντας στενές επαφές τόσο με το Κίεβο, όσο και με τη Μόσχα, ο Τούρκος ηγέτης ανέλαβε τον ρόλο του διαμεσολαβητή σε μια ειρηνευτική διαδικασία που μάλλον δεν αναμένεται να αποδώσει καρπούς.
Σε κάθε περίπτωση, ο ελιγμός αυτός της Τουρκίας, της κλειδοκράτορα των στενών του Βοσπόρου και η εύθραυστη γεωστρατηγική περίοδος έκανε την Ευρώπη, αλλά και τις ΗΠΑ να μαλακώσουν έναντι της Άγκυρας.
Οι συζητήσεις για το πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 μπήκαν ξανά στις ράγες – κι ας επιμένει η Τουρκία στους ρωσικούς S-400 – το ευρωπαϊκό ενδιαφέρον του Ερντογάν αναζωπυρώθηκε και διεθνείς αναλυτές δεν μπορούσαν παρά να παρατηρήσουν μια αναβαθμισμένη θέση της γείτονος στην παγκόσμια σκακίερα. Ώσπου η δίκη του Οσμάν Καβαλά ήρθε να υπενθυμίσει σε όλους τα βαθιά προβλήματα του καθεστώτος Ερντογάν.
Η καταδίκη Οσμάν
Σε ισόβια κάθειρξη, χωρίς τη δυνατότητα αποφυλάκισης υπό όρους, καταδικάστηκε την περασμένη Δευτέρα, 25 Απριλίου, ο Τούρκος φιλάνθρωπος Οσμάν Καβαλά, με την κατηγορία ότι επιχείρησε να ανατρέψει την κυβέρνηση. Ο 64χρονος Καβαλά, που ανέκαθεν διακήρυττε την αθωότητά του, κρατείται εδώ και τεσσεράμισι χρόνια στη φυλακή υψίστης ασφαλείας του Σιλιβρί (Σηλυβρία), κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε ζητήσει πέρσι την αποφυλάκισή του, όμως τουρκικό δικαστήριο διέταξε να παραμείνει προφυλακισμένος.
Οι δικαστές ανακοίνωσαν την απόφαση, που έγινε δεκτή με αποδοκιμασίες στην αίθουσα του δικαστηρίου, αφού συνεδρίασαν για λιγότερο από μία ώρα. Επτά συγκατηγορούμενοί του καταδικάστηκαν σε κάθειρξη 18 ετών, με την κατηγορία ότι του παρείχαν υποστήριξη. Έκτοτε, η μία μετά την άλλη οι χώρες της Δύσης κάλεσαν την Άγκυρα να αναθεωρήσει. Συγκεκριμένα, η Ουάσινγκτον, κάλεσε την Τουρκία να απελευθερώσει τον ακτιβιστή, ενώ η Γερμανία κάλεσε για διαμαρτυρία τον Τούρκο πρεσβευτή στη χώρα.
Θαμπώνει το αφήγημα της ευρωπαϊκής Τουρκίας του Ερντογάν
Η ετυμηγορία εκδόθηκε καθώς το Κρεμλίνο συνεχίζει τον φαύλο πόλεμό του στην Ουκρανία. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ και θεματοφύλακας της Μαύρης Θάλασσας, παίζει αναπόσπαστο ρόλο ως διαμεσολαβητής με τη Ρωσία. Αλλά αυτή η λειτουργία δεν μπορεί να απαλλάξει την Τουρκία από τις υποχρεώσεις της, αν θέλει να συγκατελέγεται σε κράτη δικαίου, ούτε να την προστατεύει από τις συνέπειες της περιφρόνησής τους από την Δύση, αναφέρει άρθρο της FT, με τίτλο «Η υπόθεση Καβαλά δείχνει την αταλάντευτη πορεία της Τουρκίας προς την απολυταρχία».
Για πρώτη φορά, ο Καβαλά κατηγορήθηκε για την οργάνωση και χρηματοδότηση των πανεθνικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων που ξέσπασαν το 2013. Αθωώθηκε, αλλά μέσα σε λίγες ώρες υπήρξαν νέες κατηγορίες για κατασκοπεία και για συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 – «ψευδείς κατηγορίες» σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διέταξε την απελευθέρωσή του το 2019. Διπλωμάτες από 10 διαφορετικές δυτικές χώρες παραλίγο να απελαθούν από την Τουρκία του Ερντογάν πέρυσι μετά την κριτική τους για τη μεταχείρισή του.
Έκαναν πίσω αφού ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι ξένος δάκτυλος παρεμβαίνει στις υποθέσεις της Τουρκίας. Αυτό είναι ένα αγαπημένο θέμα που χρησιμοποιεί ο Ερντογάν όποιο κι αν είναι το πρόβλημα, από τη δεινή κατάσταση της οικονομίας το τελευταίο διάστημα, ως τις διαδηλώσεις του 2013 με αποκορύφωμα την πλατεία Ταξίμ, τις οποίες κατηγορήθηκε ότι ενορχήστρωσε ο Καβαλά.
Ο Ερντογάν χαρακτήριζε τον Καβαλά «απομεινάρι του Σόρος»
«Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέδωσε απόφαση», έλεγε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με αφορμή την επικριτική απόφαση του διεθνούς δικαστηρίου για την υπόθεση Καβαλά. «Θέλουν να καταδικάσουν την Τουρκία όσον αφορά αυτό το απομεινάρι του Σόρος. Απελευθερώνετε ληστές, δολοφόνους ή τρομοκράτες στη χώρα σας;» διερωτήθηκε ο Τούρκος πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν.
Η λατρεία των λαϊκιστών, των ακροδεξιών και των αυταρχικών ηγετών του πλανήτη για τον Τζορτζ Σόρος και τον ρόλο στη διάβρωση της εξουσίας ανά τον πλανήτη είναι γνωστή και έχει αποτυπωθεί και στη χώρα μας. Όπως σημειώνει όμως το δημοσίευμα, η παράνοια του προέδρου Ερντογάν και η κατακραυγή του εναντίον σκιωδών ξένων δυνάμεων έχουν αυξηθεί μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Αλλά στην πραγματικότητα, είναι η δική του βαριά επιρροή σε κάθε πτυχή της ζωής, από τα επιτόκια της κεντρικής τράπεζας μέχρι τα δικαστήρια, που απειλεί τον τρόπο ζωής του τουρκικού λαού αναφέρουν οι Financial Times.
Η κρίση του κόστους ζωής -με τον πληθωρισμό να φτάνει επισήμως το 61% τον Μάρτιο- έχει διαβρώσει τη δημοτικότητά του Ερντογάν. Αυτό έχει σημασία ενόψει των εκλογών του επόμενου έτους. Ο Ερντογάν, ικανός ακόμη για πραγματισμό, γνωρίζει ότι η Δύση χρειάζεται την Τουρκία – τώρα περισσότερο από ποτέ – αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Η υπόθεση Καβαλά και η φυλάκιση πολιτικών της αντιπολίτευσης, όπως ο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, θα μπορούσαν να περιπλέξουν το αίτημα της Τουρκίας να αγοράσει αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία εξαρτάται από την Ευρώπη για περισσότερο από το ήμισυ του εμπορίου και των επενδύσεών της, μια ανάγκη που εντείνεται από τα οικονομικά προβλήματα της χώρας.
«Η απουσία του είναι παντού»
«Η απουσία του είναι παντού», έλεγε η σύζυγός του Καβαλά στο BBC τον περασμένο Νοέμβριο, όταν και η απόφαση παράτασης της προφυλάκισής τους προκαλούσε νέες αντοδράσεις. «Μπορούσε να ακούσει καλά και προσπαθούσε να καταλάβει. Πάντα ένιωθε ότι μπορούσε να μιλήσει σε οποιονδήποτε. Ο διάλογος ήταν σημαντικός γι’ αυτόν για να χτίσει γέφυρες μεταξύ των ανθρώπων. Ο σύζυγός μου συνέχισε να το κάνει αυτό ακόμη και εν μέσω μιας κλιμακούμενης πόλωσης στη χώρα» συμπλήρωνε τέσσερα ολόκληρα χρόνια αφότου ο σύζυγος της βρέθηκε στη φυλακή.
Ποιος είναι ο Οσμάν Καβαλά
Ο Οσμάν Καβαλά είναι γνωστός για την υποστήριξη πολιτιστικών προγραμμάτων υπέρ ενός διαλόγου για την ειρήνη, κυρίως στα θέματα των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, του Κουρδικού και της αρμενοτουρκικής συμφιλίωσης.
Γεννημένος το 1957 στο Παρίσι, ο Οσμάν Καβαλά ακολούθησε σπουδές Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ πριν αναλάβει τη ηνία της οικογενειακής επιχείρησης μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1982. Ομως , σταδιακά αφιερώθηκε στον εκδοτικό τομέα, την τέχνη και τον πολιτισμό.
Το 1982, ιδρύει τον εκδοτικό οίκο Iletisim, σήμερα έναν από τους εγκυρότερους της χώρας, ο οποίος εκδίδει βιβλία και περιοδικά αφιερωμένα στον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.
Το Ίδρυμα Anadolu Kültür, που ίδρυσε το 2002, επιτρέπει στην τουρκική κοινωνία να συζητήσει δύσκολα θέματα όπως η γενοκτονία των Αρμενίων, μέσω πολιτιστικών προγραμμάτων.
Ταπεινόφρων αλλά πεισματάρης, ευγενής αλλά ευθύς, ηγετικός αλλά ποτέ αλαζονικός: με τις λέξεις αυτές τον περιγράφουν οι άνθρωποι του περιβάλλοντός του. «Δεν ξέρω πόσες φορές μετέφερα μαζί του καρέκλες κατά την προετοιμασία των εγκαινίων μιας έκθεσης», δηλώνει η Ασένα Γκιουνάλ, διευθύντρια του Anadolu Kültür.
Για την υποδοχή εκθέσεων ο Οσμάν Καβαλά μετέτρεψε μια πρώην αποθήκη καπνού που κληρονόμησε σε πολιτιστικό κέντρο που σήμερα ονομάζεται Ντεπό. «Δεν τον είδα ποτέ να απορρίπτει κάποιον που ερχόταν με μία ενδιαφέρουσα ιδέα, είτε στον λογοτεχνικό είτε στον κινηματογραφικό τομέα», λέει η Ασένα Γκιουνάλ.
«Κόκκινος δισεκατομμυριούχος»
Η φυλάκισή του τον μετέτρεψε σε σύμβολο της καταστολής κατά της κοινωνίας των πολιτών στην Τουρκία, ιδιαίτερα μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, που συνοδεύτηκε από μαζικές διώξεις.
Σύμφωνα με το περιβάλλον του, ο Οσμάν Καβαλά εργάσθηκε για μία «καλύτερη Τουρκία», χωρίς διακρίσεις, σε μία στιγμή που η τουρκική κοινωνία παραμένει πολωμένη απέναντι σε καυτά θέματα όπως ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους ή το κουρδικό ζήτημα.
«Πιστεύω ότι ο Οσμάν εκτιμούσε πάντοτε την αξία των πρωτοβουλιών των πολιτών για το κοινό καλό», δηλώνει η Εμμα Σίνκλερ-Γουέμπ, της μη κυβερνητικής οργάνωσης Human Rights Watch. «Είναι ο τελευταίος άνθρωπος που θα μπορούσε να υποστηρίξει ένα πραξικόπημα. Είναι εξοργιστικό να γίνεται στόχος σε ένα ακατανόητο πολιτικό παιγνίδι» προσθέτει.
Οι θεωρίες συνωμοσίας γύρω από τον Οσμάν Καβαλά
Η επιλογή του Οσμάν Καβαλά να αφιερωθεί σε ακανθώδη ζητήματα, αντί να διάγει απλώς μία άνετη ζωή, του δίνουν ένα προφίλ που έχει τροφοδοτήσει σειρά θεωριών συνωμοσίας.
Ο τουρκικός κυβερνητικός Τύπος του έχει δώσει το προσωνύμιο «κόκκινος δισεκατομμυριούχος», συγκρίνοντάς τον με τον αμερικανό δισεκατομμυριούχο Τζορτζ Σόρος, που αποτελεί στόχο πολλών αυταρχικών ηγετών στον κόσμο.
Ο Οσμάν Καβαλά «υπήρξε πάντοτε εξαιρετικά μετρημένος και σωστός», δηλώνει ο Αντριου Γκάρντενερ, της Διεθνούς Αμνηστίας. «Στον αντίποδα της παράλογης εικόνας που δίνουν γι’ αυτόν».
