Έμεινε ορφανός σε ηλικία τριών ετών, αλλά στη συνέχεια έγινε ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Τώρα οι δεσμοί του Ρομάν Αμπράμοβιτς με τον Βλαντιμίρ Πούτιν τον έχουν απογυμνώσει από τις επιχειρήσεις και τη φήμη του.
«Είμαι σίγουρος ότι ο κόσμος θα επικεντρωθεί σε μένα για τρεις ή τέσσερις ημέρες, αλλά αυτό θα περάσει», δήλωσε ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος όταν αγόρασε την ποδοσφαιρική ομάδα της Τσέλσι το 2003. «Θα ξεχάσουν ποιος είμαι και αυτό μου αρέσει».
Δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες ανωνυμίας τώρα, δεδομένων των γεγονότων των τελευταίων εβδομάδων. Μετά από χρόνια αιτημάτων για μεγαλύτερο έλεγχο των συναλλαγών του κ. Αμπράμοβιτς, η βρετανική κυβέρνηση δέσμευσε τα περιουσιακά στοιχεία του, που βρίσκονται στο Ηνωμένο Βασίλειο – συμπεριλαμβανομένων των σπιτιών του, των έργων τέχνης και της Τσέλσι FC – και του επέβαλε ταξιδιωτική απαγόρευση. Τον κατηγόρησε ότι συνεργάστηκε με τον κ. Πούτιν στην εισβολή στην Ουκρανία.
Ο πρώην πλέον ιδιοκτήτης της Τσέλσι, ο οποίος αναγκάστηκε να μαζέψει τα «μπογαλάκια του», τα εκατομμυριάκια και του και κανά δυο γιοτ που πάρκαρε στην Αλικαρνασσό μετά τις κυρώσεις της Δύσης σε βάρος του, εμφανίστηκε στα τέλη Μαρτίου ως άνθρωπος κλειδί στις διαπραγματεύσεις του Κρεμλίνου με το περιβάλλον Ζελένσκι για την εξεύρεση μια διπλωματικής λύσης στην Ουκρανία.
Πριν όμως τον δούμε να κάθεται αναπαυτικά στο μεγάλο τραπέζι των διαπραγματεύσεων που έβγαλαν για πρώτη φορά λευκό καπνό (χωρίς όμως να φέρουν και την ειρήνη) στην Κωσνταντινούπολη, ο Ρομάν Αμπράμοβιτς υπήρξε το πρωταγωνιστικό πρόσωπο μιας κατασκοπευτικής ιστορίας που ήθελε τη Μόσχα να τον δηλητηριάζει για παραδειγματισμό.
Ακόμη και η οργισμένη Ουάσιγκτον πάντως έδειξε να αμφισβητεί αυτή την πληροφορία, σε μια πρώτη και μάλλον τελευταία για την ώρα, ταύτιση απόψεων με τη Μόσχα. Δημοσιεύματα έδωσαν συνέχεια, φιλοξενώντας και δήλωση του ερευνητή της Bellingcat, Κρίστο Γκρόζεβ, ο οποίος ανέφερε πως ο Ρομάν Αμπράμοβιτς ήταν «στόχος χημικής επίθεσης», ωστόσο στόχος δεν ήταν να οδηγηθεί στον θάνατο, αλλά «να λάβει προειδοποίηση για να μην προδώσει το Κρεμλίνο» στις ρωσο-ουκρανικές διαπραγματεύσεις.
Πάντως, πηγή που έχει γνώση των γεγονότων, επιβεβαίωσε στον Guardian ότι ο Αμπράμοβιτς πράγματι αρρώστησε μετά τη συνάντηση στο Κίεβο πριν από μερικές ημέρες και έχασε την όρασή του για αρκετές ώρες. Σύντομα ανάρρωσε και ήταν σε θέση να συμμετάσχει στους επόμενους γύρους των διαπραγματεύσεων, όπως για παράδειγμα το μεσημέρι της Τρίτης 29 Μαρτίου, στην Κωνσταντινούπολη της Τουρκίας.
Αυτή η πτώση από τη χάρη ενός ανθρώπου που κυριάρχησε στο βρετανικό ποδόσφαιρο, αλλά δίχασε έντονα τους φιλάθλους κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Λονδίνο, θα επικροτηθεί από ορισμένους. Ο Αμπράμοβιτς όμως έχει ξεπεράσει τεράστιες προκλήσεις και στο παρελθόν, κυρίως στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Από ορφανός σε μεγιστάνα
Ο Ρομάν Αρκάντιεβιτς Αμπράμοβιτς γεννήθηκε στο Σαράτοφ της νοτιοδυτικής Ρωσίας, μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Ουκρανία, το 1966. Η μητέρα του, Ιρίνα, πέθανε από δηλητηρίαση όταν ο ίδιος ήταν ενός έτους και ο πατέρας του έφυγε από τη ζωή δύο χρόνια αργότερα μετά από ατύχημα με γερανό οικοδομής.
Μετά από αυτό ο Αμπράμοβιτς μεγάλωσε με συγγενείς, περνώντας αρκετό χρόνο στο Κόμι, στη βορειοδυτική Ρωσία, κατά την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, όπου τα χρήματα ήταν λιγοστά και οι θερμοκρασίες του χειμώνα χαμηλές.
«Για να πω την αλήθεια, δεν μπορώ να χαρακτηρίσω την παιδική μου ηλικία κακή», δήλωσε κάποτε στον Guardian σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις. «Στην παιδική σου ηλικία δεν μπορείς να συγκρίνεις τα πράγματα: ο ένας τρώει καρότα, ο άλλος καραμέλες, και τα δύο έχουν καλή γεύση. Ως παιδί δεν μπορείς να καταλάβεις τη διαφορά», έλεγε.
Εγκατέλειψε το σχολείο στα 16 του, εργάστηκε ως μηχανικός και υπηρέτησε στον Κόκκινο Στρατό πριν ξεκινήσει να πουλά πλαστικά παιχνίδια στη Μόσχα. Συνέχισε με αρώματα και αποσμητικά, αυξάνοντας τον πλούτο του καθώς η περεστρόικα υπό τον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ έδινε περισσότερα περιθώρια εμπορικών κινήσεων στους επιχειρηματίες.
Η Άγρια Ανατολή
Η αποσύνθεση της Σοβιετικής Ένωσης και μαζί της η κρατική διαχείριση των ορυκτών πλούτων, παρείχε περισσότερες ευκαιρίες, και στα μέσα της δεκαετίας του ’90, η τύχη χαμογέλασε διάπλατα στον Αμπράμοβιτς.
Απέκτησε την πετρελαϊκή εταιρεία Sibneft από τη ρωσική κυβέρνηση σε μια στημένη δημοπρασία το 1995 έναντι περίπου 250 εκατ. δολαρίων (231 εκατ. ευρώ). Η αξία της εταιρίας αυτής εκτοξεύτηκε και ο Ρομάν Αμπράμοβιτς την επέστρεψε στο ρωσικό κράτος, αποκομίζοντας 13 δισ. δολάρια (12,02 δισ. ευρώ) 20 χρόνια αργότερα, το 2005.
Οι δικηγόροι του λένε ότι δεν υπάρχει καμία βάση για τον ισχυρισμό ότι συγκέντρωσε πολύ σημαντικό πλούτο μέσω εγκληματικών πράξεων. Ωστόσο, το 2012, παραδέχτηκε σε βρετανικό δικαστήριο ότι είχε κάνει τα απαραίτητα «λαδώματα» προκειμένου να βοηθήσει να γίνει η συμφωνία με τη Sibneft.
Ενεπλάκη στους «πολέμους του αλουμινίου» της δεκαετίας του 1990, στους οποίους οι ολιγάρχες – όσοι είχαν αποκτήσει τεράστιες περιουσίες και πολιτική εξουσία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης – πάλευαν για τον έλεγχο αυτής της τεράστιας βιομηχανίας.
«Κάθε τρεις ημέρες, κάποιος δολοφονούνταν», δήλωνε για εκείνη την περίοδο ο Αμπράμοβιτς το 2011, προσθέτοντας ότι αυτή η απειλή για την ασφάλειά του, τον είχε κάνει απρόθυμο να λάβει μέρος στον… πόλεμο. Βεβαίως, μέσα στην αναμπουμπούλα εκείνης της περιόδου, ο πάλαι ποτέ ιδιοκτήτης της Τσέλσι κατάφερε να βγάλει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ.
Η είσοδος στην πολιτική και το διαμέρισμα στο Κρεμλίνο
Έγινε σύμμαχος του τότε προέδρου Μπόρις Γέλτσιν και παίκτης της μετασοβιετικής πολιτικής σκηνής της Μόσχας, διατηρώντας για τον σκοπό αυτό, αλλά και για τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, διαμέρισμα εντός του Κρεμλίνου.
Όταν ο Γέλτσιν παραιτήθηκε το 1999, ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς φέρεται να ήταν μεταξύ εκείνων που υποστήριξαν τον πρωθυπουργό και πρώην κατάσκοπο της KGB, Βλαντιμίρ Πούτιν για τη διαδοχή του.
Καθώς ο Πούτιν εδραιωνόταν, προσπάθησε να επιβάλει την κυριαρχία του επί των ολιγαρχών. Ορισμένοι βρέθηκαν στη φυλακή και άλλοι εξορίστηκαν, εφόσον δεν έδειξαν διατεθειμένοι να υποταχθούν στις απαιτήσεις του. Ο δισεκατομμυριούχος όμως που γνωρίσαμε από το αγγλικό πρωτάθλημα δεν είχε καμία από αυτές τις δύο τύχες.
Το 2000, ο Αμπράμοβιτς εξελέγη κυβερνήτης της υποβαθμισμένης περιοχής της Τσουκότκα, στο βορειοανατολικό άκρο της Ρωσίας και πολύ γρήγορα έγινε αγαπητός μεταξύ των κατοίκω, αφού φέρεται να επένδυσε δικά του χρήματα σε κοινωνικές υπηρεσίες. Οκτώ χρόνια αργότερα, ο Ρώσος παραιτήθηκε από το αξίωμα εκείνο.
Όλο αυτό το διάστημα βέβαια, συνέχισε τα επιχειρηματικά του συμφέροντα, υιοθετώντας συνήθειες που κάθε κροίσος που σέβεται τον εαυτό του αποκτά, όπως να αγοράζει πίνακες ζωγραφικής, έργα τέχνης, σπίτια και πολυτελή αυτοκίνητα.
Ο Αμπράμοβιτς και «Οι Άνθρωποι του Πούτιν»
Πιο πρόσφατα, ο Αμπράμοβιτς άσκησε αγωγή για συκοφαντική δυσφήμιση στο Λονδίνο κατά της δημοσιογράφου Κάθριν Μπέλτον, με την οποία αμφισβήτησε διάφορους ισχυρισμούς στο βιβλίο της «Οι άνθρωποι του Πούτιν», μεταξύ των οποίων ότι αγόρασε την Τσέλσι κατόπιν αιτήματος του Πούτιν.
Ο Αμπράμοβιτς ήρθε τελικά σε εξωδικαστικό συμβιβασμό με την Μπέλτον, αφού ο εκδότης της συμφώνησε ότι το βιβλίο θα αναγνώριζε πως ο ισχυρισμός αυτός δεν αποτελούσε δήλωση γεγονότων, αλλά εικασία.
Στην εν λόγω δικαστική υπόθεση, οι δικηγόροι του ισχυρίστηκαν ότι «ο Αμπράμοβιτς είναι κάποιος έχει αποστάσεις από τον Πούτιν», μια παραδοχή που εύκολα κανείς αποκαθηλώνει σήμερα, στο φως των εμφανίσεων του ως διαμεσολαβητή για την ειρήνη στην Ουκρανία. Οι Financial Times άλλωστε σημειώνουν πως ο Ρώσος πρόεδρος ενέκρινε προσωπικά τη συμμετοχή του στις συζητήσεις και τις επαφές με υψηλόβαθμα στελέχη της ουκρανικής προεδρίας.
Τηλεφωνήματα από το Λονδίνο
Ως το 2003, το όνομά του συγκαταλεγόταν μεταξύ της μακράς λίστας όσων σήμερα αποκαλούμε συλλήβδην ολιγάρχες. Ωστόσο, σε μια ασυνήθιστη κίνηση για έναν άνθρωπο που περιγράφεται ευρέως ως ήσυχος, ακόμη και ντροπαλός, ο Ρώσος επιχειρηματίας έγινε διάσημος σε μια νύχτα, όταν αγόρασε την Τσέλσι, τον μεγαλύτερο σύλλογο του δυτικού Λονδίνου, σε μια συμφωνία αξίας 140 εκατομμυρίων λιρών.
«Ολόκληρη η φιλοσοφία της ζωής μου είναι να αποκτώ επαγγελματικούς συλλόγους», δήλωσε στους Financial Times. «Στην Τσουκότκα έχω ομάδες και θα το κάνω και εδώ». Υπό τη διοίκηση του Ζοζέ Μουρίνιο και άλλων, ο πλούτος του Αμπράμοβιτς βοήθησε την Τσέλσι να φτάσει σε πέντε πρωταθλήματα Πρέμιερ Λιγκ, δύο Champions League και πέντε Κύπελλα Αγγλίας.
Άλλωστε, τα χρήματα των ολιγαρχών είχαν κατακλύσει το Λονδίνο τα τελευταία χρόνια, κάτι που τώρα μοιάζει να καταρρρέι με άλλες πόλεις – βλέπε Κωνσταντινούπολη και Ντουμπάι – να επιθυμούν να πάρουν τη θέση της γιάφκας Ρώσων εκατομμυριούχων.
Το χαρτοφυλάκιο ακινήτων του ίδιου του κ. Αμπράμοβιτς πιστεύεται ότι περιλαμβάνει μια έπαυλη 15 υπνοδωματίων στο Kensington Palace Gardens στο δυτικό Λονδίνο, η οποία φέρεται να αξίζει περισσότερα από 150 εκατ. λίρες, ένα διαμέρισμα στο Τσέλσι, ένα ράντσο στο Κολοράντο και ένα εξοχικό στη γαλλική Ριβιέρα.
Τα γιοτ του – το Solaris και το Eclipse – είναι από τα μεγαλύτερα στον κόσμο και τουλάχιστον αυτά, που είναι κινητά πρόλαβε να τα οδηγήσει σε ασφαλές λιμάνι και συγκεκριμένα στην Αλικαρνασσό της Τουρκίας πριν επιβληθούν οι κυρώσεις Βρετανίας και Ευρώπης. Ο Αμπράμοβιτς, ο οποίος έχει χωρίσει τρεις φορές, διαθέτει επίσης ένα προσωπικό τζετ.
«Το αίμα του ουκρανικού λαού είναι στα χέρια του»
Όταν ανακοινώθηκε η δέσμευση των περιουσιακών στοιχείων του κ. Αμπράμοβιτς και άλλων έξι ολιγαρχών στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Βρετανίδας υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας δήλωσε: «Με τους στενούς δεσμούς τους με τον Πούτιν, είναι συνένοχοι στην επιθετικότητά του. Το αίμα του ουκρανικού λαού είναι στα χέρια τους».
Ο Αμπράμοβιτς ανακοίνωσε την πώληση της Τσέλσι οκτώ ημέρες πριν από την επιβολή των κυρώσεων. Ορισμένοι οπαδοί συνέχισαν να φωνάζουν το όνομα του, αλλά αρκετοί πολιτικοί ζητούσαν να κατασχεθούν τα περιουσιακά του στοιχεία και όχι απλώς να παγώσουν.
«Ελπίζω ότι θα μπορέσω να επισκεφθώ το Στάμφορντ Μπριτζ μια τελευταία φορά για να σας αποχαιρετήσω όλους σας προσωπικά», δήλωνε ο κ. Αμπράμοβιτς στους οπαδούς της Τσέλσι. Αλλά η επιστροφή στο δυτικό Λονδίνο κρίνεται μάλλον απίθανη στο απώτερο μέλλον.
