Σαρωτικές αλλαγές στο καθεστώς επιθεώρησης των δικαστηρίων, την οργάνωσή τους και την λειτουργία τους, εισάγει σύμφωνα με πληροφορίες, ο νέος Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών (ΚΟΔΚΔΛ), ο οποίος παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κώστα Τσιάρα.
Σύμφωνα με το Law and Order, ο νέος Κώδικας εισάγει σειρά αυστηρών προϋποθέσεων όσον αφορά στις προαγωγές των δικαστών μέχρι και τον βαθμό του προέδρου Εφετών.
Ποινές όταν καθυστερούν οι αποφάσεις
Σύμφωνα με τα όσα προβλέπει το σχετικό νομοσχέδιο, οι δικαστικοί λειτουργοί θα μπορούν να προαχθούν εφόσον έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων επιμόρφωσης της παρ. 2 του άρθρου 40 του ν. 4871/2021 και δεν παρουσιάζουν καθυστέρηση στον χειρισμό των υποθέσεων που τους έχουν ανατεθεί. Μάλιστα, αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων πέραν του εξαμήνου θα συνιστά, βάσει του νέου ΚΟΔΚΔΛ, κώλυμα προαγωγής τους, στέρησης του μισθού τους ακόμη και λόγο οριστικής παύσης τους από το σώμα.
Επίσης, κατά τις ίδιες πληροφορίες, με το νέο ΚΟΔΚΔΛ, επέρχονται αλλαγές στη λειτουργία και την οργάνωση των δικαστηρίων, ενώ προβλέπεται και η ηλεκτρονική διάθεση στο κοινό των δικαστικών αποφάσεων που εκδίδονται από τα δικαστήρια, αφού πρώτα αυτές υποστούν την απαραίτητη κατάλληλη επεξεργασία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των διαδίκων.
Επιπλέον, αλλαγές προβλέπονται και για το καθεστώς επιθεώρησης των δικαστών, οι οποίοι θα ελέγχονται πλέον από τους επιθεωρητές τους, μεταξύ άλλων, για το ήθος τους, την επιστημονική τους κατάρτιση, την προσαρμοστικότητα σε νέα καθήκοντα και αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων των νέων τεχνολογιών, την κρίση τους, την αντίληψή τους, την επιμέλεια, την εργατικότητά τους, κ.ά.
Πιο συγκεκριμένα, οι βασικότερες αλλαγές που επέρχονται, σύμφωνα με πληροφορίες, με το νέο ΚΟΔΚΔΛ προβλέπουν τα εξής:
Οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων
Για την οργάνωση και λειτουργία των δικαστηρίων, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του σχετικού σχεδίου νόμου:
-Διευρύνονται τα πρόσωπα που δικαιούνται να συγκαλέσουν την Ολομέλεια των δικαστηρίων, καθώς σε αυτά προστίθενται και οι δικαστικοί υπάλληλοι.
-Παρέχεται η δυνατότητα σύγκλησης ολομελειών για ανταλλαγή απόψεων σχετικά με κρίσιμα νομικά ζητήματα. Αν για λόγους ανωτέρας βίας δεν είναι δυνατή η ομαλή λειτουργία περισσοτέρων δικαστηρίων ή εισαγγελιών της ίδιας περιφέρειας, ο υπουργός Δικαιοσύνης, μετά από αίτημα του δικαστή που διευθύνει το πολιτικό Εφετείο της περιφέρειας, μπορεί να αποφασίσει την αναστολή μέρους ή του συνόλου των εργασιών όλων των δικαστηρίων και των εισαγγελιών της περιφέρειας μέχρι να εκλείψουν οι λόγοι αυτοί.
Το ίδιο μπορεί να κάνει και για το σύνολο των δικαστηρίων της χώρας, κατόπιν όμως αιτήματος ενός εκ των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων. Δυνατότητα να αναστείλει μερικώς ή πλήρως τη λειτουργία του δικαστηρίου για λόγους ανωτέρας βίας έχει και ο διευθύνων το δικαστήριο.
-Εισάγεται περιορισμός των κωλυμάτων εντοπιότητας βάσει των τελευταίων διαθέσιμων δημογραφικών δεδομένων, ενώ ρυθμίζονται οργανωτικά και λειτουργικά ζητήματα των ειρηνοδικείων μετά την έναρξη λειτουργίας της κατεύθυνσης ειρηνοδικών στην Εθνική Σχολή Δικαστών και την κατάργηση των πταισματοδικείων.
Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη
Σε ό,τι αφορά στην προσπάθεια για ηλεκτρονική Δικαιοσύνη, με τις νέες διατάξεις προβλέπεται ότι τα δικαστήρια θα διαθέτουν στο κοινό σε ηλεκτρονική μορφή δια μέσου της ιστοσελίδας τους τις δικαστικές αποφάσεις, τις οποίες δημοσιεύουν. Αυτές για να δημοσιεύουν θα πρέπει να έχουν υποστεί κατάλληλη επεξεργασία ανωνυμοποίησης.
Ακόμη, καταρτίζονται τμήματα πληροφορικής των δικαστηρίων για την τεχνική υποστήριξη, συντήρηση και ανάπτυξη των συστημάτων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.), τα οποία θα στελεχώνονται από εξειδικευμένο προσωπικό, που θα υποστηρίζει την λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων της Δικαιοσύνης αδιαλείπτως. Επίσης, προβλέπονται επιτροπές πληροφοριακών συστημάτων του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, όπως επίσης και αρχείο των δικαστηρίων σε ηλεκτρονική μορφή.
Προϋποθέσεις για μέχρι και τον βαθμό του προέδρου Εφετών
Οι προαγωγές των δικαστών μέχρι και τον βαθμό του προέδρου Εφετών, προβλέπεται να γίνονται μόνο εφόσον οι υπό προαγωγή δικαστικοί λειτουργοί έχουν ολοκληρώσει την παρακολούθηση των υποχρεωτικών προγραμμάτων επιμόρφωσης της παρ. 2 του άρθρου 40 του ν. 4871/2021. Αντίθετα, δεν θα προάγεται ο δικαστικός λειτουργός που παρουσιάζει αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην άσκηση των καθηκόντων του.
Οι επιθεωρητές
Σε ό,τι αφορά στους επιθεωρητές των δικαστών, ο πρόεδρος και τα μέλη του Συμβουλίου Επιθεώρησης και οι επιθεωρητές Αρεοπαγίτες και Σύμβουλοι Επικρατείας θα ορίζονται για διετή θητεία με κλήρωση. Στην κληρωτίδα θα τοποθετούνται τα ονόματα των αρεοπαγιτών και συμβούλων, τους οποίους η ίδια Ολομέλεια ορίζει σε αριθμό διπλάσιο του απαιτουμένου για το σύνολο των μελών του Συμβουλίου Επιθεώρησης και των επιθεωρητών από αυτούς που έχουν διετή υπηρεσία. Όπως προβλέπεται πριν την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, τα μέλη των Συμβουλίων Επιθεώρησης και οι Επιθεωρητές, θα παρακολουθούν υποχρεωτικά έκτακτα προγράμματα επιμόρφωσης που διοργανώνονται από την Εθνική Σχολή Δικαστών.
Ακόμη, στην έδρα του μεγαλύτερου από τα εφετεία κάθε περιφέρειας, ιδρύεται Γραφείο Γραμματείας Επιθεώρησης, στο οποίο παρέχουν τις υπηρεσίες τους, με αποκλειστική απασχόληση, ένας ή περισσότεροι γραμματείς από το προσωπικό των δικαστηρίων της έδρας του εφετείου. Αρμοδιότητα του γραφείου είναι να επικουρεί τον επιθεωρητή στο έργο του και ιδίως να συλλέγει τα απαιτούμενα για την διενέργεια της επιθεώρησης των δικαστηρίων και δικαστικών λειτουργών στατιστικά στοιχεία και να συγκεντρώνει τις απαιτούμενες πληροφορίες σχετικά με την πορεία των αποφάσεων των επιθεωρουμένων.
Εκθέσεις επιθεώρησης για δικαστήρια, εισαγγελίες και δικαστές
Ετήσιες εκθέσεις επιθεώρησης θα καταρτίζονται για τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες. Κατά τη διαδικασία της επιθεώρησης θα ελέγχονται: α) τα κριτήρια με βάση τα οποία συγκροτούνται τα τμήματα του δικαστηρίου ή της εισαγγελίας, και κατανέμονται οι υποθέσεις και τα λοιπά καθήκοντα, β) η ενημερότητα της υπηρεσίας ως προς τη διεκπεραίωση των υποθέσεων και, ιδίως, ως προς τους μέσους χρόνους των διαδικασιών ανά φάση (προσδιορισμό, εκδίκαση, έκδοση απόφασης) και κατηγορία, γ) η τακτική και ομαλή διεξαγωγή συνεδριάσεων, δ) η χρήση των νέων τεχνολογιών και ε) η καταλληλότητα, ασφάλεια και την καθαριότητα των κτιρίων.
Ακόμη, ετήσιες εκθέσεις επιθεώρησης θα καταρτίζονται για τους διευθύνοντες τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες με βάση τα ίδια παραπάνω κριτήρια, όπως επίσης και για τους προέδρους και προεδρεύοντες τμημάτων και δικαστικών σχηματισμών. Στην επιθεώρηση θα ελέγχεται α) η ικανότητά τους στην απονομή της δικαιοσύνης, β) η διεύθυνση της διαδικασίας, γ) λειτουργία του τμήματος ή του δικαστικού σχηματισμού που προΐστανται, δ) η διατύπωση των δικαστικών αποφάσεων και βουλευμάτων του τμήματός / σχηματισμού τους και ε) ο χρόνος δημοσίευσης των σχεδίων που τους παραδίδονται.
Επιπλέον, εκθέσεις επιθεώρησης θα καταρτίζονται και για τους δικαστικούς λειτουργούς μέχρι και το βαθμό του προέδρου Εφετών. Κατά την επιθεώρηση θα ελέγχεται η επεξεργασία κάθε υπόθεσης σε συνάρτηση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά της, οι δοθείσες με την απόφαση απαντήσεις και η ταχύτητα διεκπεραίωσης κάθε υπόθεσης. Θα διεξάγεται μάλιστα, λεπτομερώς κάθε έρευνα, χωρίς να περιορίζεται ο επιθεωρητής στα υποδεικνυόμενα από τους επιθεωρούμενους δικαστικούς λειτουργούς αποφάσεις και στοιχεία.
Ακόμη, θα μελετώνται τα σχετικά με την εργασία των επιθεωρούμενων στατιστικά στοιχεία, θα ζητείται η γνώμη του διευθύνοντος του δικαστηρίου, θα λαμβάνονται υπόψη οι γραπτές εκθέσεις των προέδρων των τμημάτων που υπηρετούν οι επιθεωρούμενοι, θα παρακολουθούνται οι συνεδριάσεις στις οποίες συμμετέχουν οι επιθεωρούμενοι και θα διαπιστώνεται η συμμετοχή των επιθεωρούμενων στα υποχρεωτικά επιμορφωτικά σεμινάρια της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών. Μάλιστα, προβλέπεται να υπάρχει και προσωπική επικοινωνία με τους επιθεωρουμένους.
Κριτήρια επιθεώρησης
Οι ολομέλειες των ανώτατων δικαστηρίων, προκειμένου να διασφαλίσουν το ενιαίο μέτρο και την αποτελεσματικότητα της επιθεώρησης θα καταρτίζουν, σύμφωνα με το νέο ΚΟΔΚΔΛ κατά την έναρξη κάθε δικαστικού έτους πλαίσιο οδηγιών, πρακτικών και κατευθύνσεων προς το Συμβούλιο Επιθεώρησης και τους επιθεωρητές για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους καθώς και ένα ενιαίο έντυπο επιθεώρησης.
Στους κανονισμούς των δικαστηρίων περιλαμβάνονται υποχρεωτικά ρυθμίσεις προς το σκοπό της ισομερούς κατανομής υποθέσεων στους δικαστές, σύμφωνα με τις οποίες ο πρόεδρος που διενεργεί τη χρέωση των υποθέσεων τις κατατάσσει, ανάλογα με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, από το ένα (την λιγότερο απαιτητική) έως το πέντε (την πιο απαιτητική).
Κατά την επιθεώρηση θα ελέγχονται: α) το ήθος, το σθένος και ο χαρακτήρας, β) η επιστημονική κατάρτιση, γ) η προσαρμοστικότητα σε νέα καθήκοντα και αντικείμενα, συμπεριλαμβανομένων των νέων τεχνολογιών, δ) η κρίση και η αντίληψη, ε) η επιμέλεια και η εργατικότητα, στ) η υπηρεσιακή απόδοση ήτοι η ποιότητα, η ποσότητα και η ταχύτητα διεκπεραίωσης υποθέσεων σε σχέση με τη σοβαρότητα και τη δυσχέρειά τους, ζ) η ικανότητα στην απονομή της δικαιοσύνης και στη διεύθυνση της διαδικασίας, η) η αναίρεση ή εξαφάνιση των αποφάσεων που συνέταξαν οι επιθεωρούμενοι, κατά παραδοχή του αντίστοιχου ένδικου μέσου, θ) η ικανότητα συνεργασίας, ι) η συμπεριφορά του δικαστικού λειτουργού στο δικαστήριο και ιδιαίτερα στο ακροατήριο καθώς και η κοινωνική του παράσταση, ια) η επιβάρυνση από τυχόν πρόσθετα καθήκοντα και η ανταπόκριση σε αυτά.
Επιθεωρήσεις και για τους επιθεωρητές
Το Συμβούλιο Επιθεώρησης θα συγκεντρώνει τις εκθέσεις του κάθε επιθεωρητή, θα ελέγχει την πληρότητά τους και θα διατυπώνει σε έκθεσή του ενδεχόμενες παρατηρήσεις του σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής της επιθεώρησης από αυτόν. Μάλιστα, όπως κατά πληροφορίες προβλέπεται στο σχέδιο νόμου, αδικαιολόγητη καθυστέρηση στην έκδοση αποφάσεων (πέραν του εξαμήνου), θα αποτελεί λόγω στέρησης μισθού, κώλυμα προαγωγής αλλά και λόγο οριστικής παύσης
Να σημειωθεί ότι ο νέος ΚΟΔΚΔΛ, που παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο, εδράζεται στο έργο της νομοπαρασκευαστικής που είχε συγκροτηθεί στις αρχές του 2017 με τη συμμετοχή όλων των δικαστικών ενώσεων και παρέδωσε πόρισμα το 2018. Σύμφωνα με πληροφορίες, ακολούθησε, η ενσωμάτωση των παρατηρήσεων των Ολομελειών των Ανωτάτων Δικαστηρίων και η αναγκαία επεξεργασία των σχετικών διατάξεων από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Το σχέδιο νόμου, όπως έχει διαμορφωθεί θα τύχει επιπλέον επεξεργασίας, μετά από διαβούλευση με τις Δικαστικές Ενώσεις.
