«Οι χώροι αυτοί είναι πέτρα, είναι δηλαδή ό,τι καθαρότερο έχει η Ελλάδα», είχε πει ο Μίνως Βολανάκης, όταν πριν από περίπου μισό αιώνα οραματίστηκε ένα θέατρο μέσα στα νταμάρια. Ήταν το 1976 και το λατομείο στους πρόποδες του Ποικίλου όρους λειτουργούσε ακόμη. Μαζί με τον Γιάννη Βόγλη μελέτησαν καλά την ακουστική του χώρου και όταν το λατομείο έκλεισε, το όνειρο του μεγάλου σκηνοθέτη πήρε σάρκα και οστά, καθώς βρήκε γερό σύμμαχο τον τότε δήμαρχο Πετρούπολης Νίκο Παξιμαδά, κυρίως όμως βρήκε ένθερμο υποστηρικτή την τότε υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη.
«Προχώρα το, είμαι μαζί σου», είπε στον Βολανάκη κι έτσι το 1983 το πρώην λατομείο «Αίμος», αντί να γίνει χωματερή όπως προοριζόταν, έγινε θέατρο. Οι κάτοικοι το αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή και με τα χρόνια η δράση του γιγαντώθηκε κι έγινε θεσμός, μετατρέποντας μία εργατούπολη, εκεί στα δυτικά του λεκανοπεδίου, σε επίκεντρο του πολιτισμού. Το Θέατρο Πέτρας και μαζί το Φεστιβάλ που φιλοξενεί, κλείνουν φέτος 40 χρόνια δημιουργίας και ατενίζουν το μέλλον με την ίδια δημιουργική ματιά, όπως όταν πρωτοξεκίνησαν.
Ένα φυσικό «μπαλκόνι» ολόκληρου του λεκανοπεδίου και σημείο αναφοράς πλέον, όχι μόνο για τον δήμο Πετρούπολης, αλλά για ολόκληρη την Αττική, έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς κορυφαίους καλλιτέχνες, Έλληνες και ξένους, τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον Θάνο Μικρούτσικο, τον Διονύση Σαββόπουλο, τη Σωτηρία Μπέλλου, τη Χάρις Αλεξίου, τον Γιώργο Νταλάρα, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου, παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης, του Σπύρου Ευαγγελάτου, του Μίνωα Βολανάκη φυσικά. Θεατράνθρωποι όπως η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος, ο Νίκος Κούρκουλος, ο Γιάννης Βόγλης, η Κατερίνα Χέλμη, πέρασαν από τη σκηνή του και άφησαν το σπουδαίο αποτύπωμά τους. Το σκληρό και λιτό τοπίο της πέτρας, μετατράπηκε σε μία εστία καλλιτεχνικής έκφρασης.
Παράλληλα, σπουδαίοι ξένοι δημιουργοί επίσης επέλεξαν το θέατρο αυτό για τις δικές τους δημιουργίες, ανάμεσά τους οι κυρίαρχες μορφές του Πίτερ Μπρουκ και του Πίτερ Στάιν, οι οποίοι όταν επισκέφτηκαν τον χώρο, αισθάνθηκαν μέσα τους αυτό που αναδίδει. Ο πρώτος επέλεξε να παρουσιάσει εκεί τη «Μαχαμπαράτα» και ο δεύτερος την «Ορέστεια» του Αισχύλου.
Έχει φιλοξενήσει κατά καιρούς τα μπαλέτα της Αγίας Πετρούπολης, την όπερα της Σόφιας, τη φιλαρμονική της Βόννης, το θέατρο «La MaΜa» της Νέας Υόρκης, τον Ίγκι Ποπ, τον Άλις Κούπερ, ακόμη και παγοδρόμιο στήθηκε μια χρονιά πάνω στη σκηνή του, ώστε να παρουσιαστεί μπαλέτο στον πάγο από τα Μπολσόι, ενώ τις εκδηλώσεις του Θεάτρου Πέτρας έχουν παρακολουθήσει προσωπικότητες, όπως η Ίντιρα Γκάντι, ο Ούλαφ Πάλμε και ο Πιέρ Τριντό.
Θέατρο Πέτρας: Η εργατούπολη που έγινε καλλιτεχνούπολη
«Η Πετρούπολη είναι συνυφασμένη με το Φεστιβάλ Πέτρας και το Θέατρο Πέτρας είναι συνυφασμένο με την Πετρούπολη», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Στεφανος Γαβριήλ Βλάχος και συνεχίζει:
«Για εμάς είναι ένας εμβληματικός χώρος σε μια γωνιά της δυτικής Αθήνας και παράγουμε ένα πολιτιστικό προϊόν με τις δικές μας δυνάμεις, χωρίς κρατική βοήθεια, παρά μόνο η Περιφέρεια Αττικής βοηθάει λίγο με κάποιες παραγωγές. Όμως, η μεγάλη προσπάθεια γίνεται από τον δήμο μας και δεν είναι εύκολη. Ας πούμε, παλαιότερα κάναμε και δικές μας παραγωγές, αλλά αυτό κοστίζει πολύ πλέον και δεν θέλουμε να φορτώνουμε τους δημότες με φόρους και τέλη.
Το Θέατρο Πέτρας είναι το καμάρι μας, λειτουργεί τόσα χρόνια προσφέροντας καλλιτεχνική δημιουργία κι έχει καταφέρει να βρίσκεται στο επίκεντρο των ανθρώπων της Τέχνης και του Πολιτισμού».
Παράλληλα, το Θέατρο Πέτρας συνέβαλε καθοριστικά στη γενικότερη κουλτούρα της περιοχής, καθώς επέφερε σταδιακά μια σειρά από δράσεις ερασιτεχνικής δημιουργίας στην πόλη, με μουσικά, χορευτικά, θεατρικά και εικαστικά τμήματα, με το Δημοτικό Ωδείο και τη Δραματική Σχολή και με τον δήμο Πετρούπολης να παραμένει σταθερός αρωγός σε όλη αυτή την καλλιτεχνική έκρηξη.
«Ήταν ο Μίνως Βολανάκης αυτός που είχε την έμπνευση να κάνει θέατρο τα παλιά νταμάρια και με τη βοήθεια της επίσης εμπνευσμένης υπουργού Μελίνας Μερκούρη έγινε πραγματικότητα. Ερχόταν συνεχώς τότε η Μερκούρη, καθόταν σ’ ένα πλατάνι και έδινε τις οδηγίες», μας λέει ο κ. Βλάχος και προσθέτει: «Η Πετρούπολη ήταν μια εργατούπολη και επομένως ένα τέτοιο πολιτιστικό γεγονός κι ένα τέτοιο θέατρο, έδωσε αμέσως άλλο πνεύμα στην περιοχή, την αναβάθμισε πολιτιστικά».
Οι «Γιορτές των Βράχων» που έγιναν Φεστιβάλ
Αρχικά, οι εκδηλώσεις στο νταμάρι της Πετρούπολης ονομάστηκαν «Γιορτές των Βράχων» και συνέδραμαν στην όλη προσπάθεια και οι όμοροι δήμοι του Περιστερίου, του Ιλίου, των Αγίων Αναργύρων και του Καματερού. Δύο χρόνια μετά τη λειτουργία του, το Θέατρο Πέτρας συνδέθηκε άμεσα από τη Μελίνα Μερκούρη με τις εκδηλώσεις για τη διοργάνωση «Αθήνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Σε αυτό το πλαίσιο ξεκίνησαν να λειτουργούν δύο σκηνές. Το 1986 η μία από τις δύο μεταλλικές σκηνές μεταφέρθηκε στο Θέατρο Βράχων του Βύρωνα.
Η διαδημοτική συνεργασία συνεχίστηκε έως το 1989, οπότε ο δήμος Πετρούπολης ανέλαβε μόνος του το Φεστιβάλ. Το 1995 επί δημαρχίας Γιώργου Γιώγου, η σκηνή του μεγάλου θεάτρου πήρε τη σημερινή μορφή των 4.000 θέσεων και ονομάστηκε «Μίνως Βολανάκης», ενώ η μικρή σκηνή των 1.000 θέσεων, πήρε το όνομα «Πίτερ Μπρουκ».
Το 2003 ήταν επίσης μια σημαντική χρονιά για τον θεσμό, καθώς το Φεστιβάλ έγινε διεθνές, επί δημαρχίας μάλιστα του σημερινού δημάρχου. Ο λόγος ήταν διπλός. Να αποκτήσει το Φεστιβάλ μια διεθνή αίγλη και να δημιουργηθεί ένα συναπάντημα πολιτισμών στην Πετρούπολη.
Μας λέει ο κ. Βλάχος για το τότε: «Θελήσαμε να πάρει διεθνή χαρακτήρα το Φεστιβάλ και το καταφέραμε. Το επικοινωνήσαμε σωστά και διεθνώς, δεν ήταν τυχαίο που το CNN για παράδειγμα, είχε κάνει αφιέρωμα στο Θέατρο Πέτρας. Αλλά και οι εφημερίδες εδώ στη χώρα μας, αφιέρωναν σελίδες και σαλόνια στο Φεστιβάλ. Ήρθαν τόσες διεθνείς προσωπικότητες και παρακολούθησαν παραστάσεις».
Και φτάνοντας στο σήμερα, αναφέρει: «Φιλοδοξούμε και φέτος να γίνει ένα καλό Φεστιβάλ, που θα ευχαριστήσει τον κόσμο, με επιλεγμένες παραστάσεις και συναυλίες. Υπάρχει Επιτροπή από τον δήμο μας, με ανθρώπους που διαθέτουν συσσωρευμένη εμπειρία τόσων ετών, εργάζονται γι’ αυτή την προσπάθεια και κλείνουν νωρίς οι συμφωνίες».
Η ώρα της ανάπλασης
Πέρα όμως από το καλλιτεχνικό κομμάτι, υπάρχει και το τεχνικό και η δημοτική Αρχή της Πετρούπολης ετοιμάζεται να προχωρήσει στην αναβάθμιση των υποδομών του Θεάτρου Πέτρας. Το πρώην λατομείο έχει περάσει κατά κυριότητα στον δήμο Πετρούπολης κι έτσι άνοιξε ο δρόμος για να γίνουν μετά από χρόνια έργα αποκατάστασης, εκσυγχρονισμού και αναβάθμισης, τόσο του ίδιου του θεάτρου όσο και των υποστηρικτικών εγκαταστάσεων.
«Ξεπεράσαμε επιτέλους πολλά γραφειοκρατικά και τώρα μπορεί να γίνει η ανάπλαση», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Πετρούπολης και εξηγεί: «Είναι ένα φιλόδοξο σχέδιο, που εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης. Το θέατρο χρειάζεται καινούργια είσοδο, καινούργιο φουαγιέ, πρέπει να γίνει ανασκευή στο μικρό θέατρο, στα αποδυτήρια, πρέπει να αποκατασταθούν οι όποιες φθορές και να ενισχυθεί η περίφραξη, που είναι πολύ σημαντικό. Θα μετατραπεί σ’ έναν χώρο ακόμη πιο αγαπητό για τον κόσμο, όχι μόνο της πόλης μας, αλλά ολόκληρης της Αττικής».
Και ως προς το χρονοδιάγραμμα, απαντά: «Τα 7,5 εκατομμύρια ευρώ έχουν ήδη μπει και απομένει η δημοπράτηση του έργου, ώστε να ξεκινήσουμε. Αυτό σημαίνει ότι του χρόνου μπορούμε να έχουμε ένα καινούργιο και αναβαθμισμένο θέατρο».
Η 40η πρεμιέρα
Απόψε στις 21:30 το Διεθνές Φεστιβάλ του Θεάτρου Πέτρας θ’ ανοίξει τις πύλες του για 40η χρονιά. Η πρεμιέρα θα γίνει μ’ ένα δημοφιλές ροκ συγκρότημα από την Ουκρανία, τους Okean Elzy, το οποίο έχει αγαπηθεί και πέρα από τα σύνορα της πατρίδας του, λόγω του ήχου και των δυνατών στίχων των τραγουδιών του. Έχει δώσει συναυλίες σε όλες τις μεγάλες ροκ σκηνές του κόσμου, ενώ ο σολίστας του συγκροτήματος Σβιάτοσλαβ Βάκαρτσουκ συμμετέχει ενεργά σε φιλανθρωπικά και κοινωνικά έργα και έχει υποστηρίξει διεθνείς εκστρατείες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με αποτέλεσμα να αναδειχθεί σε επίτιμο πρέσβη Πολιτισμού της Ουκρανίας και πρεσβευτή Καλής Θέλησης των Ηνωμένων Εθνών.
Η συναυλία στο Θέατρο Πέτρας γίνεται στο πλαίσιο της περιοδείας «Help for Ukraine» και μέρος των εσόδων από την πώληση των εισιτηρίων θα σταλεί ως ανθρωπιστική βοήθεια στα παιδιά που υπέφεραν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και σε ιατρικά ιδρύματα.
Το όμορφο παραμύθι λοιπόν του Θεάτρου Πέτρας συνεχίζεται με όραμα και κοινωνική ευαισθησία. Ένα παραμύθι που όποιος θελήσει να το αφηγηθεί, θα μπορούσε να το ξεκινήσει ως εξής: «Ήταν μια φορά κι έναν καιρό ένα νταμάρι…».
