Η Καθαρά Δευτέρα συνιστά από θρησκευτικής, θεολογικής άποψης την πρώτη ημέρα μιας μακράς περιόδου αποχής από τις απολαύσεις. Αυτό που απλοϊκά αποκαλούμε νηστεία.
Αν και η υπόθεση νηστεία στην ελληνορθόδοξη εκκλησία περιλαμβάνει πολύ περισσότερες έννοιες και υποχρεώσεις από την απλή αποχή από το κρέας και τα παράγωγά του, συχνά, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, η Σαρακοστή περιορίζεται σε ακριβώς αυτό. Αφήνοντας τελείως στην άκρη το (προσωπικό άλλωστε) θέμα της πίστης, αναζητάμε τις ενδείξεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στο συμπέρασμα πως η νηστεία είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για να διορθώσει κανείς τα διατροφικά λάθη που κάνει καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Το The Standard απευθύνθηκε στην ειδικό, την Κλινική Διαιτολόγο Διατροφολόγο, Γεωργία Καπώλη, με τη βοήθεια της οποία συνέταξε τον διατροφικό χάρτη της περιόδου που ξεκινά και πως μια δίαιτα που ακολουθεί τυπικά (σε επίπεδο αποχής από το κρέας και τα γαλακτοκομικά) τους νόμους που διέπουν τη νηστεία θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη για τον οργανισμό. Παράλληλα, καταγράφουμε όλα εκείνα τα λάθη που μπορούν να έχουν τελικά το αντίθετο αποτέλεσμα αυτή την περίοδο.
Άλλωστε, ο φάκελος διατροφή την περίοδο της Σαρακοστής έρχεται σε μια περίοδο που κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος η λεγόμενη διαλειμματική νηστεία, ένα σχήμα διατροφής που περιλαμβάνει διαστήματα αφαγίας μέσα στην ημέρα ή την εβδομάδα (έχουμε μιλήσει διεξοδικά για το φαινόμενο αυτό με την ειδικό σε παλιότερο δημοσίευμα) και υπόσχεται απτά αποτελέσματα σε κάποιον που επιθυμεί να διορθώσει τις συνήθειές του ή και το βάρος του.
Αν και η πατροπαράδοτη νηστεία έχει εντελώς διαφορετική φιλοσοφία θα δείτε στη συνέχεια πως με κάποιον τρόπο τα δύο αυτά συνδέονται.
Πώς η νηστεία μπορεί να συμβάλει στην καλύτερη απόλαυση
Πριν εμπιστευτούμε τη δημοσιογραφική μας αναζήτηση στην ειδικό, θελήσαμε να ανατρέξουμε σε δημοσιεύματα του εξωτερικού που εξετάζουν την θρησκευτική αυτή συνήθεια από επιστημονικής και διατροφικής άποψης. Διαβάσαμε λοιπόν ένα πολύ ενδιαφέρον δημοσίευμα της WSJ, αφιερωμένο στη νηστεία (Lent όπως αποκαλείται στα αγγλικά) και στο οποίο βρήκαμε ορισμένα εντυπωσιακά στοιχεία.
Σύμφωνα λοιπόν με το δημοσίευμα, παλιότερη έρευνα δείχνει πως η αυταπάρνηση (η εγκράτεια) ενισχύει τον αυτοέλεγχο και τονώνει την ικανότητα που έχουμε να απολαμβάνουμε και να εκτιμούμε τα πράγματα.
Συγκεκριμένα, σε μελέτη του 2013, φοιτητές που δεν τους επιτρεπόταν να φάνε σοκολάτα για επτά ημέρες, ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ευτυχίας όταν τους δόθηκε ένα κομμάτι σοκολάτας στο τέλος της εβδομάδας, από εκείνους που μπορούσαν να φάνε όση σοκολάτα ήθελαν. Άλλωστε, αυτή δεν είναι η βασική αρχή της Σαρακοστής; Η εγκράτεια και η σωφροσύνη!
Άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι ο αυτοέλεγχος που απαιτεί η τήρηση ενός διατροφικού μοντέλο μέσα στη νηστεία, συνδέεται με μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή, επειδή οι άνθρωποι δεν διχάζονται από ανταγωνιστικά και συχνά αντικρουόμενα συμφέροντα του σύγχρονου τρόπου ζωής. Κάπως έτσι γίνεται ενδεχομένως αντιληπτό πως η εγκράτεια και ο αυτοέλεγχος που απαιτεί η διαλειμματική συμπίπτει με εκείνους της κλασικής, παραδοσιακής νηστείας.
Μπορεί η νηστεία της Σαρακοστής να λειτουργήσει ως αποτοξίνωση;
Ας έρθουμε όμως στο δια ταύτα. Σύμφωνα με την κυρία Καπώλη, η νηστεία μπορεί να αποτελέσει μία ιδανική ευκαιρία για αποτοξίνωση και αδυνάτισμα, μιας και τα τρόφιμα που περιλαμβάνει έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα «κακά» λιπαρά, ζάχαρη και θερμίδες. Θυμηθείτε πως την περίοδο της Σαρακοστής απαγορεύονται σχεδόν όλα τα γλυκά (τουλάχιστον όσα έχουν βάση το βούτυρο και τα αυγά), αλλά και αρκετά λιπαρά αλμυρά γεύματα.
Ταυτόχρονα, οι νηστίσιμες τροφές είναι πλούσιες σε βιταμίνες , φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά και αντιφλεγμονώδη ουσίες (ω-3 και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα), που μπορούν να συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του μεταβολισμού, στη μείωση της όρεξης και στην καύση του λίπους.
Προφανές θα σκεφτεί κανείς! Ωστόσο, η ειδικός σημειώνει πως η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών κατά στη νηστεία βελτιώνει τη λειτουργία του εντέρου και τη δυσκοιλιότητα, που αποτελούν βασικούς παράγοντες για την καλή λειτουργία του μεταβολισμού.
Ταυτόχρονα, η αυξημένη κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών, οσπρίων, θαλασσινών, ξηρών καρπών παρέχει στον οργανισμό σημαντικά θρεπτικά συστατικά, τα οποία μπορούν να βελτιώσουν τη λειτουργία του μεταβολισμού.
Τα κυριότερα από αυτά είναι:
- Φυτικές ίνες: μας κρατούν χορτάτους για μεγάλο χρονικό διάστημα και διατηρούν σταθερά τα επίπεδα σακχάρου, μειώνοντας την υπογλυκαιμία και την όρεξη. Επιπλέον, οι φυτικές ίνες μειώνουν την απορρόφηση του διατροφικού λίπους και καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα, που συχνά κάνει τον δείκτη της ζυγαριάς να ανεβαίνει. Βρίσκονται σε: φρούτα, λαχανικά, δημητριακά/ζυμαρικά ολικής αλέσεως, όσπρια, ξηρούς καρπούς, μανιτάρια, κινόα, φαγόπυρο, ζέα, σπόροι chia.
- Μαγνήσιο: βοηθάει στην καλύτερη λειτουργία των μυών, που αποτελούν το μεταβολικά ενεργό ιστό. Επιπρόσθετα το μαγνήσιο μειώνει την κόπωση και την κατακράτηση υγρών, που αποτελεί τον κατεξοχήν παράγοντα αύξησης βάρους.
- Καλά λιπαρά οξέα (μονοακόρεστα & ω-3): βελτιώνουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, γεγονός που ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και μειώνει την αποθήκευση λίπους στην περιοχή της κοιλιάς. Τα «καλά λιπαρά» βρίσκονται σε ψάρια, θαλασσινά, ελαιόλαδο, αβοκάντο, ελιές, σπόρους chia.
Οι παγίδες που εγκυμονεί η νηστεία
O μεγάλος κίνδυνος της νηστείας είναι η έλλειψη πειθαρχίας στην ποσότητα κατανάλωσης φαγητού, μιας και νιώθουμε ότι δεν χορταίνουμε εύκολα. Αυτό οφείλεται στην αποχή από ζωικής προέλευσης τρόφιμα, που περιέχουν πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, η οποία μειώνει την όρεξη και αυξάνει τον κορεσμό.
Έτσι, ενισχύεται η επιθυμία μας να τσιμπολογάμε καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας και να καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες από ψωμί, φυστικοβούτυρο, ταχίνι, χαλβά, ελιές, ξηρούς καρπούς, που είναι πολύ θρεπτικά τρόφιμα, αλλά ταυτόχρονα περιέχουν και αρκετές θερμίδες.
Συνεπώς, είναι σημαντικό να έχουμε υπόψιν μας τις ακόλουθες οδηγίες προκειμένου να μην πάρουμε κιλά κατά τη διάρκεια της νηστείας.
- Αποφεύγουμε το τηγάνισμα και προτιμάμε να μαγειρεύουμε στην κατσαρόλα, στον ατμό ή στο φούρνο.
- Δώστε ιδιαίτερη έμφαση στην κατανάλωση τροφίμων ολικής αλέσεως (δημητριακά, ζυμαρικά, καστανό ρύζι, ψωμί πολύσπορο), που προκαλούν κορεσμό, λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς τους σε φυτικές ίνες.
- Μιας και στην περίοδο της νηστείας δεν καταναλώνουμε κρέας θα πρέπει να αναπληρώσουμε την ανάγκη του οργανισμού για πρωτεΐνες, που είναι βασικό συστατικό που μας χορταίνει. Έτσι, εντάσσουμε στη διατροφή μας τρόφιμα όπως τα όσπρια, το σουσάμι, το ταχίνι, τα μανιτάρια, τα θαλασσινά και τους ξηρούς καρπούς.
- Ακόμη, σαν συνέπεια της μειωμένης κατανάλωσης κρέατος είναι η έλλειψη βιταμίνης Β12 και σιδήρου. Δώστε προσοχή και αυξήστε την κατανάλωση εμπλουτισμένων τρόφιμων (κυρίως δημητριακά ολικής αλέσεως). Τρόφιμα που είναι καλές πηγές σιδήρου είναι τα όσπρια, τα αποξηραμένα φρούτα, τα σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα μύδια, τα στρείδια και εμπλουτισμένα δημητριακά ολικής αλέσεως.
- Για καλύτερη απορρόφηση του φυτικού σιδήρου συνδύασε την κατανάλωση των παραπάνω τροφίμων με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, πράσινες πιπεριές, μπρόκολο, φράουλες, ακτινίδια, λαχανάκια Βρυξελλών).
- Αύξησε την κατανάλωση καφέ και πράσινο τσαγιού, που ενισχύουν το μεταβολισμό.
*Με την πολύτιμη συνεργασία της Γεωργίας Καπώλη, Κλινικής Διαιτολόγου- Διατροφολόγου, ΜSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Νεμέας, www.logodiatrofis.gr, www.activekids.gr, www.care24.gr.
