Η ολομέλεια του Αρείου Πάγου με ψήφους 56 προς 9, άναψε το «πράσινο φως» στις εταιρείες διαχείρισης, τους λεγόμενους και Servicers, να εκτελούν πλειστηριασμούς.
Ουσιαστικά η απόφαση-πιλότος ξεμπλοκάρει τους πλειστηριασμούς κατοικιών. Πρόκειται για συνολικά 700.000 ακίνητα και δάνεια που έχουν περάσει στα Funds, ύψους 86 δισ. €.
Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας, οι servicers διαχειρίζονται δάνεια συνολικού ύψους περίπου 87 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 32,3 δισ. ευρώ αφορούν επιχειρηματικά δάνεια, τα 12,2 δισ. ευρώ ελεύθερους επαγγελματίες και το μεγαλύτερο κομμάτι (τα 42,1 δισ. ευρώ) ιδιώτες και νοικοκυριά. Τα 18,16 δισ. ευρώ είναι καταναλωτικά δάνεια που έχουν περιέλθει υπό τον έλεγχο των servicers, ενώ τα 23,9 δισ. ευρώ αφορούν στεγαστικά.
Από αυτά, τα Funds και οι Servicers έχουν στην κατοχή τους ρυθμισμένα δάνεια με εγγύηση ακίνητα τα 27 δισ. και μόλις 8 δισ. αφορούν σε ενήμερα δάνεια που έχουν επιστρέψει στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών.
Συνολικά, από την 1η Ιανουαρίου του 2018 μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου 2022 έχουν ολοκληρωθεί 55.900 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, αρκετοί εκ των οποίων κηρύχθηκαν άγονοι. Για το διάστημα από την 1η Φεβρουαρίου έως τις 31 Ιουλίου 2023 έχουν προγραμματιστεί 3.230 πλειστηριασμοί, εκ των οποίων οι 1.090 μέσα στον Φεβρουάριο.
Tι είναι οι servicers
Oι servicers είναι εταιρείες διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (ΜΕΑ), 21 τον αριθμό σε όλη τη χώρα, μπορούν να ενεργούν πλέον αυτόνομα και για λογαριασμό των Fund που έχουν στα χέρια τους τα «κόκκινα δάνεια». Οι εταιρείες διαχείρισης (servicers) εποπτεύονται από την ΤτΕ, εν αντιθέσει με τα funds της αλλοδαπής που δε μπορούν να ελεγχθούν εύκολα από τους δανειολήπτες.
Αντίθετα, με το μεταγενέστερο νομοθετικό καθεστώς (ν. 4354/2015) δεν μπορούν να πραγματοποιούν διαδικαστικές πράξεις αντί του δικαιούχου της απαίτησης (Τράπεζας).
Δηλαδή, ο νόμος του 2003 δεν επέτρεπε στα funds να γίνονται διάδικοι και να πραγματοποιούν δικαστικές ενέργειες, ενώ ο νόμος του 2015 άναψε το πράσινο φως στους servicers να πραγματοποιούν πλειστηριασμούς, κ.λπ.
Το πρόβλημα ανέκυψε επειδή τράπεζες, funds και servicers επέλεγαν τον νόμο του 2003, καθώς δεν τους επέβαλε να υποβάλουν αιτιολογημένη πρόταση ρύθμισης στους δανειολήπτες όπως έκανε ο μεταγενέστερος νόμος του 2015 αλλά κι επειδή αυτός ο νόμος ορίζει ότι πως ό,τι βγάλουν από τη διαχείριση των κόκκινων δανείων (που αγοράζουν στο 8% της απαίτησης αλλά μέσω ενός πλειστηριασμού μπορεί να εισπράξουν έως και το 100% της απαίτησης) είναι καθαρό αφορολόγητο κέρδος.
Στον αέρα συνολικά βρίσκονται αυτήν την ώρα δάνεια ύψους 41 δισ. €, με τα μισά περίπου να αφορούν σε δάνεια με εγγύηση ακίνητα. Μάλιστα, με βάση και τους πρόσφατους νόμους, οι Servicers δεν έχουν και την υποχρέωση να κάνουν πρόταση στους δανειολήπτες πριν εκπλειστηριάσουν τα ακίνητά τους. Ανησυχία εκφράζεται για δημιουργία νέας γενιάς κόκκινων δανείων και νέου κύματος πλειστηριασμών εξαιτίας της εκρηκτικής ανόδου των επιτοκίων των τραπεζών.
Τι σημαίνει η απόφαση
Το αν η «επόμενη μέρα» της απόφασης θα σημάνει και περισσότερους πλειστηριασμούς είναι κάτι που μένει να εξακριβωθεί. Από την πλευρά των servicers, προτάσσεται το επιχείρημα ότι η προτεραιότητα είναι η ρύθμιση των κόκκινων δανείων με βιώσιμο τρόπο και όχι ο πολλαπλασιασμός των πλειστηριασμών, πολλοί εκ των οποίων μάλιστα κηρύσσονται άγονοι όπως προκύπτει και από τα μέχρι τώρα στοιχεία.
- Πιο γρήγορη διενέργεια πλειστηριασμών από τους servicers, χωρίς αυτό να σημαίνει πως προηγουμένως δεν γίνονταν πλειστηριασμοί
- Αύξηση αριθμού των νέων ακινήτων που θα βγουν στο «σφυρί»
Επιπλέον, φαίνεται πως αποφάσεις ανακοπής πλειστηριασμών είχαν εκδοθεί υπέρ των οφειλετών θα πάνε σε δεύτερο βαθμό από τους servicers με στόχο την ανατροπή της αρχικής απόφασης υπό τα νέα δεδομένα, ενώ -σύμφωνα με νομικούς- η ανακοπή ως διαδικασία θα γίνει πολύ πιο δυσχερής για τον οφειλέτη από εδώ και στο εξής.
Τα «όπλα» που έχουν στα χέρια τους οι δανειολήπτες
Α. Απευθείας ρύθμιση οφειλών με τράπεζες/servicers
- Αφορά: μισθωτούς, συνταξιούχους, εργαζόμενους, ελ. επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους, μικρές επιχειρήσεις με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 1 εκατ. €
Β. Εξωδικαστικός μηχανισμός
Η κυβέρνηση θα προχωρήσει άμεσα στην κατάθεση της νομοθετικής ρύθμισης με στόχο τη βελτίωσή του εξωδικαστικού μηχανισμού, με στόχο τον πολλαπλασιασμό των υποθέσεων που θα κλείνουν μέσω του συγκεκριμένου νόμου.
Γ. Ενδιάμεσο πρόγραμμα κρατικής στήριξης (ευάλωτοι οφειλέτες)
- Κρατική επιδότηση της δόσης του στεγαστικού δανείου της Α’ κατοικίας για 15 μήνες (70€ έως 210€ / μήνα)
- Αναστολή: κατασχέσεων, πλειστηριασμών και εξώσεων
- Απαραίτητη η «Βεβαίωση ευάλωτου οφειλέτη»
Δ. Δεύτερη ευκαιρία – κήρυξη πτώχευσης
- Διαγραφή οφειλών -> ρευστοποίηση (απώλεια) περιουσίας, ακόμη και Α’ κατοικία
- Φορέας αγοράζει την Α’ κατοικία & την ενοικιάζει στον οφειλέτη για 12 έτη (*Μηνιαίο επίδομα ενοικίου από κράτος)
- Μετά από 12ετία: Δυνατότητα επαναγοράς ακινήτου από οφειλέτη στην εμπορική του αξία
Στην Βουλή η τροπολογία του ΠΑΣΟΚ για την πρώτη κατοικία
Την ίδια ώρα, επίσημο χαρακτήρα πήρε η πρωτοβουλία του ΠΑΣΟΚ για την προστασία της πρώτης κατοικίας καθώς η τροπολογία κατατέθηκε στη Βουλή μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Τη ρύθμιση της οφειλής κάθε δανειολήπτη, ανεξαρτήτως επαγγελματικής ιδιότητας, που βρίσκεται σε αποδεδειγμένη αδυναμία πληρωμής, τη δυνατότητα αν αδυνατεί να καταβάλλει τη δόση του, να ρυθμίζεται, υπό προϋποθέσεις, με τη συνεισφορά του Δημοσίου καθώς και προστασία της αγροτικής είναι τα τρία σημεία που περιλαμβάνει η τροπολογία που κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ για τη προστασία των δανειοληπτών μετά την απόφαση του Αρείου Πάγου που επιτρέπει στα funds να προβαίνουν σε πλειστηριασμούς.
Με τη τροπολογία αυτή το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, όπως αναφέρει στην αιτιολογική έκθεση, επαναδιατυπώνεται η προστασία της κατοικίας, όπως προέβλεπε ο Ν. 3869/2010.
Με την προτεινόμενη διάταξη, επίσης, προστατεύεται για τον αγρότη με αντίστοιχους όρους, όση έκταση αγρών είναι αναγκαία για να εξακολουθεί να ασκεί το επάγγελμά του και να καλύπτει τις βιοτικές του ανάγκες.
Επαναφέρεται , με την τροπολογία, η πρόταση του ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής για την κατοχύρωση του δικαιώματος του οφειλέτη στην αγορά του δανείου, η σημασία της οποίας έχει αναδειχθεί πλέον κατά τρόπο εμφαντικό, τόσο για την προστασία των οφειλετών όσο τελικά και της περιουσίας των ίδιων των τραπεζών.
Το ΠΑΣΟΚ τονίζει ότι στα χρόνια της οικονομικής κρίσης τα νοικοκυριά είχαν ένα σημαντικό εργαλείο να ρυθμίσουν, με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες, τα χρέη τους και να προστατεύσουν την κυρία κατοικία τους, το γνωστό νόμο Κατσέλη και υπενθυμίζει ότι με τον συγκεκριμένο νόμο προβλεπόταν πώς ο υπερχρεωμένος οφειλέτης, εφόσον συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις της δικαστικής ρύθμισης, είχε δηλαδή περιέλθει χωρίς δόλο σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής, μπορούσε να ζητήσει την προστασία της κύριας κατοικίας του, υπό την προϋπόθεση ότι σε μία μακρόχρονη ρύθμιση θα αποπλήρωνε, με το χαμηλό επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου, το ποσόν που οι τράπεζες θα εισέπρατταν από τη ρευστοποίησή της.
Τσαπανίδου: «Αναστολή πλειστηριασμών μέχρι τις εκλογές»
Η εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Πόπη Τσαπανίδου, δήλωσε από την πλευρά της ότι «επί ΣΥΡΙΖΑ, υπήρχε νομοθετικό πλαίσιο που θωράκιζε την πρώτη κατοικία, που μπορούσε να σταματήσει τους servicers από το να βγάζουν σε πλειστηριασμό τα σπίτια του κόσμου».
«Με τον καινούριο πτωχευτικό του κ. Μητσοτάκη η πρώτη κατοικία έμεινε εντελώς απροστάτευτη και σήμερα 700.000 ακίνητα κινδυνεύουν άμεσα να βγουν σε πλειστηριασμό.
Για αυτό και ο Αλέξης Τσίπρας ζήτησε από τον κ. Μητσοτάκη να προχωρήσει άμεσα σε Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που να αναστέλλει τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας μέχρι τις εκλογές.
Αμέσως μετά η πρώτη νομοθετική πράξη της προοδευτικής κυβέρνησης θα είναι η επαναφορά της προστασίας της πρώτης κατοικίας αλλά και μια πραγματική ρύθμιση των χρεών για τους πολίτες», τόνισε η Πόπη Τσαπανίδου και πρόσθεσε: «η κυβέρνηση δεν δείχνει διάθεση να κάνει κάτι τέτοιο».
Σημείωσε ακόμα ότι «μέχρι σήμερα το αφορολόγητο στα funds έχει κοστίσει στα δημόσια ταμεία περίπου 50 δισ. που δεν έχουν εισπραχθεί -είναι κι αυτό πολύ σοβαρό θέμα.
Αυτή τη στιγμή το 47% των νοικοκυριών στην Ελλάδα, 1 στα 2 νοικοκυριά περίπου, βρίσκεται σε κατάσταση στεγαστικής κρίσης, δηλαδή δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τα βασικά έξοδα στέγασης, το νοίκι, το δάνειο, το ρεύμα, τη θέρμανση. Εδώ έχουμε το 47% και ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 9,9%, ενώ η χώρα που ακολουθεί την Ελλάδα είναι η Βουλγαρία με 17%», επισήμανε η Πόπη Τσαπανίδου.
«Τώρα που τα επιτόκια ανεβαίνουν στα ύψη, υπάρχει ο άμεσος κίνδυνος τα κόκκινα δάνεια επίσης να γιγαντωθούν. Όλα τα μέτρα, τα δήθεν φιλολαϊκά, που παίρνει ο κ. Μητσοτάκης για να αντιμετωπίσει τα σημερινά προβλήματα είναι κουπόνια και pass, πόσο μπορεί να ζήσει μία χώρα με αυτά. Ειδικά τα pass έχουν γίνει πια ανέκδοτο στον κόσμο», σχολίασε.
Πλειστηριασμοί: Τι λέει η κυβέρνηση
Η κυβέρνηση μέσα από την ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών όσο και του Κυβερνητικού Εκπροσώπου υποστηρίζει ότι υπάρχει επαρκές πλαίσιο προστασίας και κατηγορεί την Αξιωματική Αντιπολίτευση για «φαρισαϊσμό».
«Η σημερινή απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, κ. Τσίπρα, επιβεβαιώνει το νόμο 4354/2015, που ψηφίστηκε όταν ο ΣΥΡΙΖΑ κυβερνούσε τη χώρα και εσείς ήσασταν πρωθυπουργός», ανέφερε αρχικά ο Γιάννης Οικονόμου.
«Για αυτό στο λήμμα “πολιτικός φαρισαϊσμός” θα έπρεπε να εμφανίζεται η εικόνα του κ. Τσίπρα, του ανθρώπου που έταζε θησαυρούς και παρέδωσε άνθρακες», απάντησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σε δήλωση του Αλέξη Τσίπρα που ζητά «πάγωμα» της όλης διαδικασίας με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.
Ο κ. Οικονόμου αναφέρει, επίσης ότι «επί ΣΥΡΙΖΑ έγιναν 30.000 πλειστηριασμοί, εισήχθησαν οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί προς διευκόλυνση των δανειστών, νομοθετήθηκε η πώληση των δανείων σε funds δίχως προηγούμενη ενημέρωση του δανειολήπτη, κατέστη ιδιώνυμο το αδίκημα παρεμπόδισης πλειστηριασμού και καταργήθηκε οριζόντια (Φεβρουάριος 2019) η προστασία της πρώτης κατοικίας» τόνισε ο κ. Οικονόμου.
Με ανακοίνωσή του, επίσης το Υπουργείο Οικονομικών σημειώνει ότι «δεν αλλάζει τίποτα σε σχέση με ό,τι ισχύει μέχρι σήμερα, αλλά αντιθέτως επιβεβαιώνει όσα προβλέπει η νομοθεσία που ψηφίστηκε επί Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ (Ν.4354/2015) σχετικά με τη νομιμοποίηση των εταιριών servicers να διενεργούν δικαστικές και εξώδικες ενέργειες επί των απαιτήσεων που τους μεταβιβάστηκαν, συμπεριλαμβανομένης και της διενέργειας πλειστηριασμού».
Το Υπ. Οικονομικών αναφέρει επίσης ότι έχουν αναληφθεί στοχευμένες πρωτοβουλίες και αποτελεσματικές δράσεις για το ζήτημα του ιδιωτικού χρέους «λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας και τους περιορισμούς των οδηγιών και κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του κοινοτικού δικαίου».
Όπως αναφέρεται σε εξέλιξη είναι «η υλοποίηση του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών(Ν.4738/2020), μέσω του οποίου περισσότεροι από 3.320 οφειλέτες έχουν ρυθμίσει οφειλές προς το Δημόσιο και προς χρηματοδοτικούς φορείς, συνολικού ύψους 1,08 δισ. ευρώ, καθιστώντας το συγκεκριμένο εργαλείο το πιο επιτυχημένο των τελευταίων 12 ετών για την αντιμετώπιση του ζητήματος, μεταξύ αυτών που θέσπισαν διαδοχικές κυβερνήσεις. Συγκριτικά, στον προηγούμενο εξωδικαστικό μηχανισμό της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, μόλις 2.200 οφειλέτες ολοκλήρωσαν τη διαδικασία ρύθμισης οφειλών.
Παράλληλα, τράπεζες και διαχειριστές απαιτήσεων έχουν πραγματοποιήσει διμερείς ρυθμίσεις συνολικού ύψους 27 δισ. ευρώ για μη-εξυπηρετούμενα δάνεια πάνω από 590.000 δανειοληπτών.
Συνεπώς, αποδεικνύεται έμπρακτα ότι η Κυβέρνηση χειρίζεται με συνέπεια, μεθοδικότητα και υπευθυνότητα τα κρίσιμα ζητήματα που ταλανίζουν την κοινωνία μας.
Δεν καταφεύγει σε ανεδαφικές και ουτοπικές εξαγγελίες που ουδεμία λύση προσφέρουν στο κρίσιμο ζήτημα του ιδιωτικού χρέους.»
