Στην πέμπτη κατά σειρά αύξηση επιτοκίων κατά μισή μονάδα (50 μονάδες βάσης) προχώρησε την Πέμπτη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Η επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ προανήγγειλε μία ακόμη αύξηση επιτοκίων κατά μισή μονάδα τον Μάρτιο και διαβεβαίωσε ότι θα διατηρήσει την πορεία προς μία σημαντική αύξηση των επιτοκίων, αυξάνοντας τα όμως κάθε φορά με σταθερό ρυθμό, προκειμένου να διασφαλιστεί η έγκαιρη μείωση του πληθωρισμού στο 2%.
Όπως ανακοινώθηκε τον Δεκέμβριο, το χαρτοφυλάκιο APP θα μειώνεται κατά 15 δισ. ευρώ το μήνα κατά μέσο όρο από τις αρχές Μαρτίου έως τα τέλη Ιουνίου 2023 και ο μετέπειτα ρυθμός μείωσης του χαρτοφυλακίου θα καθοριστεί με την πάροδο του χρόνου.
Οι μερικές επανεπενδύσεις θα πραγματοποιηθούν σε γενικές γραμμές σύμφωνα με την τρέχουσα πρακτική. Η ΕΚΤ θα συνεχίσει μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου να επανεπενδύει το σύνολο των ομολόγων που λήγουν είτε αυτά βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο ΑΡΡ είτε σε αυτό της πανδημίας ΡΕΡΡ. Στη συνέχεια το χαρτοφυλάκιο APP θα μειώνεται με τον ρυθμό, που προαναφέρθηκε καθώς το Ευρωσύστημα δεν θα επανεπενδύσει όλες τις πληρωμές κεφαλαίου από τίτλους που λήγουν.
Η μείωση θα ανέλθει στα 15 δισ.ευρώ το μήνα κατά μέσο όρο μέχρι το τέλος Ιουνίου 2023 και ο μετέπειτα ρυθμός της θα καθοριστεί με την πάροδο του χρόνου.
Όσον αφορά το PEPP, το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να επανεπενδύσει τις τα ποσά από τα ομόλογα που λήγουν στο πλαίσιο του προγράμματος μέχρι τουλάχιστον το τέλος του 2024. Σε κάθε περίπτωση, η μελλοντική μετατροπή του χαρτοφυλακίου PEPP θα γίνει για να αποφευχθεί η παρέμβαση στην κατάλληλη νομισματική πολιτική.
Βέβαια το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εφαρμόζει ευελιξία στην επανεπένδυση των εξαγορών που θα προκύψουν στο χαρτοφυλάκιο PEPP, με σκοπό την αντιμετώπιση των κινδύνων για τον μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Οι σημερινές αποφάσεις όπως εξήγησε η επικεφαλής της ΕΚΤ ελήφθησαν αφού συνυπολογίστηκαν οι προοπτικές του πληθωρισμού σε συνάρτηση με τους κινδύνους που ελλοχεύουν στο μέτωπο της ανάπτυξης.
Η πέμπτη αύξηση επιτοκίων
Η σημερινή αύξηση επιτοκίων είναι η πέμπτη, με την τέταρτη να έχει πραγματοποιηθεί στα μέσα του Δεκεμβρίου του 2022.
Μάλιστα, από τότε η Κριστίν Λαγκάρντ προέβλεπε νέα αύξηση επιτοκίων καθώς σύμφωνα με το βασικό σενάριο της ΕΚΤ πληθωρισμός θα έφτανε στο 6,3% το 2023 και στο 3,4% το 2024 , από 2,3% που προέβλεπε τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ο πληθωρισμός προβλέπεται πλέον να υποχωρήσει στο 2,3% το 2025!
Τι είναι τα επιτόκια
Τα επιτόκια είναι το κόστος που συνεπάγεται ο δανεισμός χρημάτων (κάποιες φορές λέμε ότι τα επιτόκια είναι η «τιμή του χρήματος»). Εάν θελήσετε να πάρετε ένα δάνειο από κάποια τράπεζα, θα πρέπει πρώτα να συμφωνήσετε ένα, συνήθως ετήσιο, επιτόκιο όπως αναφέρει η επίσημη ιστοσελίδα της ΕΚΤ.
Ας πούμε ότι δανείζεστε 10.000 ευρώ με ετήσιο επιτόκιο 3%. Αυτό σημαίνει ότι, εκτός από το ποσό που απαιτείται για την αποπληρωμή του δανείου, θα πρέπει να καταβάλλετε στην τράπεζά σας 300 ευρώ επιπλέον κάθε χρόνο.
Επομένως, το επιτόκιο είναι ουσιαστικά το ποσό που σας χρεώνει η τράπεζα για να σας δανείσει χρήματα. Συμβαίνει όμως και το αντίστροφο. Οι τόκοι είναι τα χρήματα που η τράπεζα σάς πληρώνει για τις αποταμιεύσεις σας, δηλαδή όταν η ίδια «δανείζεται» χρήματα από εσάς. Για παράδειγμα, εάν αποταμιεύσετε 1.000 ευρώ σε έναν λογαριασμό με ετήσιο επιτόκιο 2%, στο τέλος του έτους θα λάβετε τόκους 20 ευρώ.
Τα αίτια για την αύξηση επιτοκίων
Τα επιτόκια που προσφέρουν οι τράπεζες στους πολίτες και στις επιχειρήσεις συνήθως συμβαδίζουν με τα επιτόκια που καθορίζει η ΕΚΤ, επηρεάζονται όμως και από άλλους παράγοντες. Σε μια οικονομία ελεύθερης αγοράς όπως η ζώνη του ευρώ, τα επιτόκια καθορίζονται επίσης από τη ζήτηση και την προσφορά πιστώσεων. Με άλλα λόγια, από το πόσα χρήματα θέλουν να δαπανήσουν και να επενδύσουν οι επιχειρήσεις και οι πολίτες και το πόσες πιστώσεις είναι διαθέσιμες.
Είναι ακριβώς αυτό που συμβαίνει με άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες. Για παράδειγμα, αν πολλοί θέλουν να αγοράσουν ψωμί, αλλά δεν υπάρχει αρκετό ψωμί, η τιμή αυξάνεται. Το ίδιο ισχύει και για τα επιτόκια: Όταν οι επιχειρήσεις και οι πολίτες θέλουν να πραγματοποιήσουν δαπάνες και επενδύσεις, αλλά δεν μπορούν να βρουν εύκολα επαρκείς πιστώσεις, τα επιτόκια τείνουν να αυξάνονται, επειδή υπάρχουν λιγότερες διαθέσιμες πιστώσεις.
Με άλλα λόγια, ο δανεισμός γίνεται ακριβότερος. Εάν συμβαίνει το αντίθετο και οι πολίτες αποταμιεύουν μεγάλο μέρος των χρημάτων τους στις τράπεζες, υπάρχει στην οικονομία άφθονο χρήμα –που συνήθως ονομάζεται ρευστότητα– οπότε τα επιτόκια τείνουν να είναι χαμηλά.
ΕΚΤ: Τι θα γίνει με τον πληθωρισμό
Όσον αφορά στον πληθωρισμό, η ΕΚΤ εκτιμά ότι παρά τη μείωση του που καταγράφηκε τους τρεις προηγούμενους μήνες, οι πιέσεις στις τιμές παραμένουν ισχυρές κυρίως εξαιτίας του υψηλού ενεργειακού κόστους. Εντούτοις η ΕΚΤ εκτιμά ότι οι κίνδυνος για μία αναζωπύρωση του πληθωρισμού είναι πλέον μετριασμένος κυρίως σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, εξαιτίας της πρόσφατης αποκλιμάκωσης των τιμών ενέργειας.
Ο πληθωρισμός εκτός ενέργειας και τροφίμων παρέμεινε στο 5,2% τον Ιανουάριο, με τον πληθωρισμό για τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά να αυξάνεται στο 6,9% και τον πληθωρισμό των υπηρεσιών να υποχωρεί στο 4,2%.
Τα μέτρα που έχουν λάβει οι Εθνικές Κυβερνήσεις για την στήριξη των νοικοκυριών προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις υψηλές τιμές ενέργειας θα περιορίσουν τον πληθωρισμό το 2023, σύμφωνα με την ΕΚΤ αλλά αναμένεται να αυξήσουν τον πληθωρισμό μόλις λήξουν. Επιπροσθέτως η άρση των περιορισμών που σχετίζονταν με την πανδημία σε συνδυασμό με την σταδιακή αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες αναμένεται να προκαλέσει αυξητικές πιέσεις στις τιμές στον τομέα των υπηρεσιών.
Όσον αφορά την εξέλιξη των μισθών η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι αυξάνονται ταχύτερα καθώς και η δυναμική της αγοράς εργασίας ευνοεί την εξέλιξη αυτή. Στο μέτωπο της ανάπτυξης η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι οι κίνδυνοι έχουν μετριαστεί.
Βέβαια όπως ανέφερε η Κριστίν Λαγκάρντ, ο αδικαιολόγητος πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας και του λαού της συνεχίζει να αποτελεί σημαντικό κίνδυνο για την οικονομία και θα μπορούσε και πάλι να αυξήσει το κόστος της ενέργειας και των τροφίμων. Θα μπορούσε επίσης να υπάρξει πρόσθετη επιβράδυνση στην ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ, εάν η παγκόσμια οικονομία αποδυναμωθεί πιο έντονα από ό,τι αναμένεται Επιπλέον, η ανάκαμψη θα αντιμετώπιζε εμπόδια εάν υπάρξει ένα νέο κύμα πανδημίας προκαλώντας εκ νέου προβλήματα στον εφοδιασμό.
Ωστόσο, το ενεργειακό σοκ θα μπορούσε να εξαφανιστεί ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν και οι εταιρείες της ζώνης του ευρώ θα μπορούσαν να προσαρμοστούν γρηγορότερα στο απαιτητικό διεθνές περιβάλλον. Αυτό θα υποστηρίξει υψηλότερη ανάπτυξη από αυτή που αναμένεται σήμερα.
