Ο Έλληνας αρχιτέκτονας Κωνσταντίνος Δοξιάδης εκπόνησε το σχέδιο ανοικοδόμησης της πόλης των Σκοπίων μετά τον φονικό σεισμό του 1963 στην τότε γιουγκοσλαβική πόλη.
Oμάδα αρχιτεκτόνων και διανοουμένων από τη Βόρεια Μακεδονία υπέβαλε αίτημα στο Δημοτικό Συμβούλιο και στη δήμαρχο των Σκοπίων, Ντανέλα ‘Αρσοφσκα, να δοθεί το όνομα του Έλληνα αρχιτέκτονα Κωνσταντίνου Δοξιάδη, σε οδό των Σκοπίων, προκειμένου να αποτυπωθεί η συμβολή του στην αποκατάσταση της πόλης μετά την καταστροφή της από το σεισμό του 1963.
Στο κείμενο του αιτήματος, μεταξύ άλλων, αναφέρεται: «Μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την πόλη μας τα Σκόπια την 26η Ιουλίου 1963, η πόλη καταχωρίστηκε στη συνείδηση της εσωτερικής και διεθνούς κοινής γνώμης ως “πόλη της αλληλεγγύης” και όχι τυχαία».
«Πολλές χώρες συμμετείχαν στην αποκατάσταση και ανοικοδόμηση με τους ειδικούς τους, το έργο τους, υλική βοήθεια και δωρεές, καθώς και πολλούς διεθνώς αναγνωρισμένους αρχιτέκτονες που συμμετείχαν στη διαδικασία της διαμόρφωσης του νέου αρχιτεκτονικού τοπίου της υπό ανοικοδόμηση πόλης των Σκοπίων» συνεχίζει το κείμενο.
Ο σεισμός που διέλυσε την πρωτεύουσα της Βόρειας Μακεδονίας
Τα Σκόπια, επλήγησαν τον Ιούλιο του 1963 από έναν καταστροφικό σεισμό μεγέθους 6,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Ο σεισμός είχε ως απολογισμό 1.070 νεκρούς και πάνω από 3.000 τραυματίες, ενώ άφησε περισσότερους από 200.000 κατοίκους άστεγους.
Συγκεκριμένα, ο σεισμός συνέβη στα Σκόπια στις 26 Ιουλίου 1963, ώρα 5η πρωινή και υπήρξε ιδιαίτερα καταστροφικός. Τα 4/5 των οικοδομών του ιστορικού κέντρου της πόλης κατέρρευσαν, όπως και πολλά δημόσια κτήρια. Ο επίσημος αριθμός των θυμάτων, όσα δηλαδή δηλώθηκαν, θεωρείται πως ήταν μικρότερος του πραγματικού.
Αμέσως προκλήθηκε ένα τεράστιο κύμα συμπαράστασης για τους δοκιμαζόμενους κατοίκους των Σκοπίων και η ανταπόκριση της διεθνούς κοινότητας για παροχή βοήθειας ήταν ακαριαία.
Την πρωτοβουλία για την ανοικοδόμηση των Σκοπίων ανέλαβε ο ΟΗΕ και η συμβολή της Ελλάδας ήταν σημαντική. Ο διεθνής οργανισμός σύστησε ειδικό ταμείο και ανέθεσε τον Νοέμβριο του 1964 την εκπόνηση των σχεδίων για την νέα πόλη των Σκοπίων στο γραφείο του διεθνούς φήμης πολεοδόμου Κωνσταντίνου Δοξιάδη (1913- 1975).
Συνολικά, το γραφείο Δοξιάδη απέστειλε 21 ειδικούς στα Σκόπια (μηχανικούς, συγκοινωνιολόγους, αρχιτέκτονες, ειδικούς στα υδραυλικά έργα) με επικεφαλής τον πολιτικό μηχανικό Περικλή Παπαματθαίου. Ένα χρόνο αργότερα, την υλοποίηση των σχεδίων Δοξιάδη ανέλαβε ο Ιάπωνας αρχιτέκτονας Κένζο Τάνγκε, που τιμήθηκε το 1987 με το βραβείο Pritzker, γνωστό και ως Νομπέλ της Αρχιτεκτονικής.
Ποιος είναι ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης
Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης, γιος του Απόστολου Δοξιάδη και της Ευανθίας Μεζεβίρη γεννήθηκε το 1913. Ο πατέρας του, παιδίατρος στο επάγγελμα, υπήρξε Υπουργός Περιθάλψεως, Υγιεινής και Πρόνοιας.
Ο κ. Δοξιάδης αποφοίτησε από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείο το 1935 κι ένα χρόνο αργότερα ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Μηχανικός από το Πανεπιστήμιο Charlottenburg του Βερολίνου.
Το 1937 διορίστηκε μηχανικός της Πολεοδομικής Υπηρεσίας της Διοικήσεως Πρωτευούσης και κατά τη διάρκεια του πολέμου (1940 -1945) διετέλεσε Προϊστάμενος της Πολεοδομικής Υπηρεσίας και Προϊστάμενος του Γραφείου Χωροταξικών και Πολεοδομικών Ερευνών και Μελετών (ΓΧΠΜΕ).
Στη διάρκεια της Κατοχής υπήρξε αρχηγός της αντιστασιακής ομάδας “Ήφαιστος” και εξέδιδε ένα περιοδικό, τη μοναδική έκδοση τεχνικού περιεχομένου σε όλα τα κατεχόμενα εδάφη, με τίτλο “Χωροταξία – Πολεοδομία – Αρχιτεκτονική”.
Μετά την απελευθέρωση, το 1945, αποστρατεύτηκε με το βαθμό του Λοχαγού και πήρε μέρος στο Συνέδριο για την Ειρήνη στον Αγίο Φραγκίσκο των ΗΠΑ ως μέλος της Ελληνικής αντιπροσωπείας.
Το 1945 διετέλεσε μέλος της ελληνικής αντιπροσωπείας στην Αγγλία, Γαλλία και τις ΗΠΑ σε θέματα σχετικά με την ανοικοδόμηση. Μεταξύ 1945-1951 ο Δοξιάδης υπήρξε ένα από τα βασικά πρόσωπα της ανασυγκρότησης.
Μέσα από διαφορετικές θέσεις, πρώτα ως Υφυπουργός Ανοικοδόμησης, Γενικός Διευθυντής Ανοικοδομήσης (1945 -1948) και στη συνέχεια ως Συντονιστής Ανασυγκρότησης και υπηρεσιακού Υφυπουργού του Υπουργείου Συντονισμού προσπάθησε να επαναφέρει τη χώρα στην φυσιολογική ειρηνική προπολεμική της κατάσταση.
Στα χρόνια αυτά διατέλεσε επικεφαλής της Αρχηγός της Ελληνικής αντιπροσωπείας στη Διεθνή Διάσκεψη Οικισμού, Πολεοδομίας και Ανοικοδομήσεως του ΟΗΕ (1947) και με την ιδιότητα του Συντονιστή Ανασυγκρότησης ηγήθηκε της Ελληνικής αντιπροσωπείας στις διαπραγματεύσεις για τις Ιταλικές πολεμικές επανορθώσεις (1949-1950).
Το 1951 ίδρυσε το τεχνικό γραφείο Δοξιάδη (Doxiadis Associates), μια ιδιωτική εταιρεία συμβούλων μηχανικών, με μια μικρή ομάδα αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων με πολλούς από τους οποίους είχε εργαστεί μαζί κατά την περίοδο της Ανοικοδόμησης.
Η εταιρεία μεγάλωσε πολύ γρήγορα με αποτέλεσμα να έχει γραφεία στις 5 ηπείρους, και προγράμματα σε 40 χώρες. Απέκτησε τη νομική ταυτότητα DA International Co., Ltd., Consultants on Development and Ekistics, Σύμβουλοι σε Θέματα Ανάπτυξης και Οικιστικής, το 1963. Το 1950 ο Δοξιάδης ίδρυσε τον Αθηναϊκό Τεχνολογικό Όμιλο (ΑΤΟ) και το 1963 το Αθηναϊκό Κέντρο Οικιστικής (ΑCE).
Μεταξύ 1958 -1971 ο Δοξιάδης δίδαξε οικιστική στο ΑΤΟ και έκανε διαλέξεις σε πολλά πανεπιστήμια της Αμερικής καθώς και στην Οξφόρδη και το Δουβλίνο. Το 1963 και 1964 υπήρξε αντιπρόσωπος της Ελλάδας στην 1η συνεδρίαση της Επιτροπής Κατοικίας και Προγραμματισμού του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη και το 1963 πρόεδρος της συνεδρίας για τα Αστικά προβλήματα στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Εφαρμογή της Επιστήμης και Τεχνολογίας προς όφελος των λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών του κόσμου στη Γενεύη.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Δοξιάδης έλαβε πολλά, βραβεία και παράσημα Το 1976 του έγινε μετά θάνατον τιμητική απονομή Χρυσού μεταλλίου από το Royal Architectural Institute of Canada.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης αρχίζει να έχει σοβαρά προβλήματα με την υγεία του κι αρχίζει το ιστορικό μιας μακροχρόνιας πολύ σπάνιας αρρώστιας [πλάγια αμυοτροφική σκλήρυνση] που τον οδηγεί μέσα σε τρία χρόνια σε ολική παράλυση και τελικά στο θάνατο.
Ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης αντιμετώπισε την ασθένειά του με φοβερό θάρρος και αξιοπρέπεια γράφοντας μέχρι και την τελευταία στιγμή και κρατώντας σημειώσεις για την ασθένειά του με σκοπό να βοηθήσει μελλοντικούς ερευνητές. Πέθανε στις 28 Ιουνίου του 1975.
