Μέσα Μαρτίου του 2018 η «Washington Post», δημοσιεύει ένα μακροσκελές άρθρο υπό τον τίτλο «Ο Ερντογάν μετατρέπει την Τουρκία σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς».
Σε αυτό, η παλαιότερη εφημερίδα της αμερικανικής πρωτεύουσας και μια από τις μεγαλύτερες σε κυκλοφορία στον κόσμο, αναφέρει μεταξύ άλλων ότι ο πρόεδρος της γειτονικής μας χώρας κατάφερε μέσα σε λίγα χρόνια να μετατρέψει μια προβληματική δημοκρατία σε δικτατορία.
Οδήγησε στη φυλακή πολιτικούς του αντιπάλους, ποινικοποίησε την ελευθερία έκφρασης, μετέτρεψε τη χρήση του Twitter σε έγκλημα και οδήγησε δεκάδες δημοσιογράφους σε σωφρονιστικά καταστήματα με απαράδεκτες συνθήκες, καταπατώντας κάθε έννοια ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Βαθμηδόν αλλά αμείλικτα, ένα έθνος που φιλοδοξούσε κάποτε να γίνει πρότυπο πεφωτισμένης μετριοπάθειας μεταμορφώνεται από τον κ. Ερντογάν σε μια θλιβερή φυλακή ολοκληρωτισμού» επισήμαινε χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος.
Ποια είναι όμως η πορεία του Τούρκου ηγέτη, ο οποίος μονοπωλεί την πολιτική ζωή της γειτονικής χώρας εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια;
Από τις λεμονάδες στο ποδόσφαιρο
Ο Ερντογάν γεννήθηκε 26 Φεβρουαρίου του 1954 στην περιοχή Κασίμπασα της Κωνσταντινούπολης. Παράλληλα με τα μαθήματα του σε μία από τις θρησκευτικές σχολές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, αναγκαζόταν να απασχολείται κάνοντας διάφορες δουλειές στο δρόμο, προκειμένου να εξασφαλίσει περισσότερα χρήματα για εκείνον και την οικογένειά του. Μεταξύ άλλων, πουλούσε κουλούρια και λεμονάδες.
Στα νιάτα του όμως, υπήρξε και ποδοσφαιριστής. Ξεκίνησε από την τοπική ομάδα Κασίμπασα Σπορ Κουλουμπού της Κωνσταντινούπολης όπου μεγάλωσε, και σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης η Φενέρμπαχτσέ ήθελε να του προτείνει συμβόλαιο αλλά δεν τον άφησε ο πατέρας του.
Έτσι για την ιστορία, σήμερα το γήπεδο της γειτονιάς στην πόλη όπου και μεγάλωσε, της Κασίμπασα, φέρει το όνομά του (Recep Tayyip Erdoğan Stadium).
Η πρώτη ενασχόληση με την πολιτική
Κατά τη διάρκεια των φοιτητικών του χρόνων (σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων στη σχολή Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών του Ακσαράι, πόλη της Καππαδοκίας) εγγράφεται στην αντι-κομμουνιστική Εθνική Τουρκική Φοιτητική Ένωση και αργότερα γίνεται μέλος του Κόμματος Εθνικής Σωτηρίας. Το κόμμα είχε ιδρύσει το 1973 ο Νετσμεντίν Ερμπακάν, τρεις φορές αντιπρόεδρος τουρκικής κυβέρνησης και πρωθυπουργός της Τουρκίας.
Τον Σεπτέμβριο του 1980 πραγματοποιείται στην Τουρκία μια ακόμη στρατιωτική επέμβαση στην πολιτική ζωή του τόπου. Ο στρατηγός Κενάν Εβρέν ανατρέπει πραξικοπηματικά την κυβέρνηση του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ.
Εκείνη την εποχή στην αντιπολίτευση βρισκόταν ο Νετσμεττίν Ερμπακάν (τον οποίο υποστήριζε ο Ερντογάν) που συνελήφθη και κρατήθηκε έγκλειστος στη Σμύρνη. Λίγες εβδομάδες αργότερα θα φυλακιστεί και «επισήμως» με την κατηγορία της δράσεως εναντίον της εκκοσμικεύσεως του κράτους που αποτελεί μια από τις αρχές του Ατατουρκισμού.
Ο δήμαρχος Ερντογάν
Μετά το πέρας του πραξικοπήματος ο Ερντογάν ακολούθησε μαζί με τους υποστηρικτές του Ερμπακάν το Ισλαμικό Κόμμα της Ευημερίας, με το οποίο συμμετείχε και στο τοπικό συμβούλιο του δημοτικού διαμερίσματος Μπεγιογκλού της Κωνσταντινούπολης.
Θα ασχοληθεί ακόμη πιο ενεργά με την τοπική αυτοδιοίκηση και τον Μάρτιο του 1994 θα εκλεγεί δήμαρχος Κωνσταντινούπολης με το ισχνό ποσοστό του 25,19%. Τότε ήταν μόλις 40 ετών και ανερχόμενο στέλεχος του κόμματος των ισλαμιστών.
Λένε πως όποιος κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει αργότερα και την Τουρκία, οπότε επόμενο ήταν αρκετοί να προεξοφλούν ότι ο Ταγίπ θα ήταν ο διάδοχος του Νετσμεττίν Ερμπακάν, που είχε αναλάβει την πρωθυπουργία την περίοδο 1996 – 1997.
Η φυλάκιση
Τον Απρίλιο του 1998 όμως, ο δήμαρχος Ερντογάν θα καταδικαστεί σε φυλάκιση 10 μηνών. Το αδίκημα ήταν πως τέσσερις μήνες νωρίτερα, εκφωνώντας ομιλία στη Σύρτη, είχε απαγγείλει ένα ποίημα του Τούρκου εθνικιστή ποιητή του 3ου αιώνα Ζιγιά Γκιοκάλπ που υποδαύλιζε το θρησκευτικό και πολιτικός μισός.
«Τα τζαμιά είναι οι στρατώνες μας / οι θόλοι είναι τα κράνη μας / οι μιναρέδες οι ξιφολόγχες μας / και οι πιστοί είναι οι στρατιώτες μας» ανέφερε ένας από τους χαρακτηριστικότερους στίχους.
Εξωθείται σε παραίτηση από το δημαρχιακό αξίωμα και του αφαιρούνται τα πολιτικά δικαιώματα για όσο διάστημα διαρκεί η ποινή του.
Η εκλογή και ο αντικαταστάτης Γκιουλ
Ο επόμενος μεγάλος πολιτικός σταθμός θα έρθει με τις κοινοβουλευτικές εκλογές της 2ας Νοεμβρίου 2002, τις οποίες κερδίζει ως επικεφαλής του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Ο ίδιος όμως δεν μπορούσε να είναι υποψήφιος βουλευτής γιατί παρέμενε σε ισχύ η αφαίρεση των πολιτικών του δικαιωμάτων.
Έτσι, στις 18 Νοεμβρίου 2002 ορίστηκε αρχικά πρωθυπουργός ο στενός του συνεργάτης Αμπντουλάχ Γκιουλ, που παρέμεινε στην προεδρία της κυβέρνησης για τέσσερις μήνες μέχρι ο Ερντογάν να εκλεγεί τον Μάρτιο του 2003 στο Κοινοβούλιο μέσω επαναληπτικών εκλογών που διεξήχθησαν στη Σύρτη, ώστε να τον διαδεχθεί στην πρωθυπουργία.
Η συνάντηση με τον Σημίτη και η κουμπαριά με τον Καραμανλή
Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 17 Νοεμβρίου 2002, μια ημέρα δηλαδή πριν ο Γκιουλ ορκιστεί πρωθυπουργός, ο Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε την Αθήνα και συναντήθηκε με τον τότε Έλληνα πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη.
Οι συνομιλίες των δύο ανδρών αφορούσαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό καθώς εκείνη την περίοδο συζητούνταν το σχέδιο Ανάν για την επίλυση του μείζονος σημασίας εθνικού θέματος. Στόχος του μετέπειτα «σουλτάνου» ήταν να να διασκεδάσει τους φόβους της Ευρώπης για τη νίκη ισλαμικού κόμματος σε μια χώρα που επιδίωκε να γίνει μέλος της Ένωσης.
Ο κ. Σημίτης ήταν διατεθειμένος να συμβάλει σε αυτό, επιδιώκοντας ως αντάλλαγμα να μην δημιουργήσει η Άγκυρα προβλήματα στην πορεία ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με πρόσχημα πως δεν είχε λυθεί ακόμη το Κυπριακό και να διευθετηθούν οι ελληνοτουρκικές διαφορές με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης – άσχετα εάν το τελευταίο ματαιώθηκε αργότερα.
Η ελληνοτουρκική προσέγγιση θα συνεχιστεί τόσο με τον Κώστα Καραμανλή (που τον Ιούλιο του 2004 ήταν μάρτυρας στον πολιτικό γάμο της μεγαλύτερης κόρης του Ερντογάν, Εσρά), όσο και με τον Γιώργο Παπανδρέου.
Στο μεσοδιάστημα ο ηγέτης της γείτονος έχει καταφέρει να ξανακερδίσει τις εθνικές εκλογές (της 22ας Ιουλίου 2007) αποσπώντας το 46,54% των ψήφων.
Αναμφίβολα, την πρώτη δεκαετία της εξουσίας του ο Τούρκος πρόεδρος επεδίωκε να διατηρεί καλές σχέσεις με τη χώρα μας. Η ερμηνεία που δίνεται πάντως είναι ότι ως ισλαμιστής, δεν μπορούσε να ελέγξει σε μεγάλο βαθμό τον στρατό και το βαθύ κράτος.
Μια λανθασμένη κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανατροπή του εκ των έσω. Συν τοις άλλοις ήθελε να δείξει ένα καλό πρόσωπο προς τα έξω, καθώς επεδίωκε την ένταξη της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση – αργότερα θα άλλαζε γνώμη.
Το πραξικόπημα του 2016 που τον μετέτρεψε σε «δικτάτορα»
Η μεταστροφή που θα τον μετατρέψει σε «δικτάτορα» θα ξεκινήσει με το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016. Εκείνο το βράδυ ένα τμήμα του στρατού έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο ανατροπής της κυβέρνησης. Συνολικά 265 άτομα θα χάσουν τη ζωή τους και πολλά περισσότερα θα τραυματιστούν.
Στην Άγκυρα, το τουρκικό Κοινοβούλιο και το Προεδρικό Μέγαρο βομβαρδίστηκαν, ενώ οι πραξικοπηματίες φέρεται ότι προσπάθησαν να συλλάβουν τον Ερντογάν, ο οποίος εκείνη την ημέρα ήταν σε ξενοδοχείο στη Μαρμαρίδα, αλλά δεν τα κατάφεραν.
Μέσω βιντεοκλήσης από το κινητό του τηλέφωνο και χρησιμοποιώντας τα social media που τόσο είχε κατηγορήσει (επέλεξε την εφαρμογή Snapchat) μίλησε στην τηλεόραση και κάλεσε το λαό να μην υπακούσει τους πραξικοπηματίες, την ώρα που στρατιωτικές δυνάμεις πιστές στην κυβέρνηση επανακτούσαν σταδιακά τον έλεγχο.
Ο Ερντογάν θα κατηγορήσει ως υποκινητή του πραξικοπήματος τον Φετουλάχ Γκιουλέν, έναν ιμάμη και συγγραφέα που παλαιότερα ήταν σύμμαχός του. Παράλληλα, θα οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνωμότησαν εναντίον του.
«Ξήλωσε» τους πάντες
Ακόμη και σήμερα προκαλούνται ερωτήματα αναφορικά με αυτό το πραξικόπημα, με τα σενάρια να κάνουν λόγο ακόμη και για ενορχήστρωσή του από τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο.
Το βέβαιο είναι ότι μετά απ’ αυτό ο Ερντογάν ισχυροποιήθηκε, βρίσκοντας την ευκαιρία να οδηγήσει στη φυλακή πολιτικούς του αντιπάλους, να προχωρήσει σε εκκαθαρίσεις του στρατεύματος και να απολύσει χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους που θεωρούσε ότι είχαν με κάποιο τρόπο ανάμειξη στις άνομες ενέργειες εναντίον του.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι μέχρι τις 19 Ιουλίου του τρέχοντος έτους είχαν συλληφθεί ή αποταχθεί 20.000 στρατιωτικοί, αστυνομικοί, και δικαστικοί υπάλληλοι.
Απαγόρευσε τη θρησκευτική τελετή στις κηδείες των νεκρών πραξικοπηματιών και τη λειτουργία των τηλεοπτικών σταθμών που θεώρησε πως πρόσκεινται στους υπαίτιους της παρ’ ολίγον δικτατορίας, απέλυσε 15.000 υπαλλήλους του υπουργείου παιδείας (ανάμεσα τους και 1.577 πρυτάνεις πανεπιστημίων) και ακύρωσε τις άδειες 21.000 ιδιωτικών εκπαιδευτικών.
Δύο εβδομάδες αργότερα, οι διώξεις είχαν επεκταθεί ακόμη και στους… διαιτητές του ποδοσφαίρου. Στη Δύση όλο και περισσότεροι αρχίζουν να κάνουν ανοικτά λόγο για σκηνοθετημένη απόπειρα πραξικοπήματος που είχε ως στόχο την ενίσχυση της απολυταρχίας του Ερντογάν.
Ο Ταγίπ Ερντογάν οραματίζεται να γίνει ο «νέος Κεμάλ Ατατούρκ» και ως ορόσημο έχε θέσει τώρα τις προεδρικές εκλογές του 2023, που συμπίπτουν με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την ίδρυση του τουρκικού κράτους που προέκυψε μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Μέχρι τότε φαντάζεται ότι θα έχει καταφέρει να ισχυροποιήσει ακόμη περισσότερο τη χώρα του και πως θα γιορτάζει την επέτειο με φαραωνικού μεγέθους εθνικές και εθνικιστικές εκδηλώσεις.
Για να τα καταφέρει όμως θα πρέπει να υπερβεί την πολιτική φθορά που έχει υποστεί και να σταματήσει την κατρακύλα της τουρκικής λίρας και εν γένει της οικονομίας, κάτι που μόνο εύκολο δεν φαντάζει.
Η ελληνική καταγωγή που ξορκίζει
Η ελληνική καταγωγή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένα σχεδόν αποδεδειγμένη, αν και ο ίδιος ο Τούρκος Πρόεδρος δίχως να το αρνείται, την «ξορκίζει». Μιλώντας σε εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη, αναφερόμενος στην εθνική του καταγωγή είπε: «Ρώτησα τον συγχωρεμένο τον πατέρα μου αν είμαστε Λαζοί ή Τούρκοι» ομολόγησε ο Ερντογάν.
Ο δικός μου παππούς μού είπε ότι, όταν πεθάνουμε και πάμε στον άλλον κόσμο, θα μας ρωτάνε “σε ποιον Θεό πιστεύεις;”
«Ο δικός μου παππούς μού είπε ότι, όταν πεθάνουμε και πάμε στον άλλον κόσμο, θα μας ρωτάνε “σε ποιον Θεό πιστεύεις;”, “ποιος είναι ο προφήτης σου;” και “ποια είναι η θρησκεία σου;”. Δεν θα μας ρωτήσουν για την εθνική μας καταγωγή» συνέχισε.
«Ύστερα από αυτά, όταν ρωτούν εσένα ποια είναι η εθνική σου καταγωγή, εσύ να λες ότι είσαι μουσουλμάνος και να τραβάς τον δρόμο σου» ήταν η απάντηση που είχε λάβει από τον πατέρα του ο Ερντογάν, όπως τουλάχιστον τη μετέφερε στο ακροατήριό του.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σε τηλεοπτική συνέντευξη στο κανάλι NTV, στις 10 Ιουνίου 2011, σε σχετική ερώτηση, μίλησε με τον ποιο προσβλητικό και απαξιωτικό τρόπο για την ελληνική του καταγωγή, λέγοντας τη φράση που συνηθίζεται να λέγεται όταν αναφέρεται η λέξη διάβολος, δηλαδή «ο έξω από εδώ», όταν είπε τη λέξη Rum (Έλληνας).
Το μυστήριο με το πτυχίο
Η επίσημη βιογραφία του Ερντογάν γράφει ότι αποφοίτησε από το τμήμα Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών του πανεπιστημίου του Μαρμαρά το 1981.
Κυκλοφόρησε, μάλιστα, η φωτογραφία ενός πτυχίου με το όνομα του Ερντογάν και ημερομηνία αποφοίτησης το 1981 αλλά, όπως αναφέρουν τουρκικά δίκτυα, το Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά ιδρύθηκε ένα χρόνο αργότερα, το 1982…
Οι πολιτικοί του αντίπαλοι έχουν ζητήσει, επίσης, από τον Ερντογάν να παρουσιάσει στα κανάλια συμφοιτητές του, κάτι που ο Τούρκος πρόεδρος δεν έκανε ποτέ, παρότι μιλάει τακτικά για τους συμμαθητές του από το Γυμνάσιο και το Λύκειο.
Στην πραγματικότητα, όμως, η συζήτηση αυτή δεν έχει καμία ουσία…
Όχι γιατί δεν έχει σημασία εάν ο Ερντογάν είπε ψέματα στον λαό του, αλλά επειδή το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο έχει ήδη εκδώσει απόφαση που αναφέρει ότι οι υποψήφιοι πρόεδροι και βουλευτές δεν είναι υποχρεωμένοι να καταθέσουν αντίγραφο του πτυχίου τους για να συμμετάσχουν στις εκλογές!
